Obce gatunki inwazyjne oraz rzadkie i zagrożone w agrocenozach gminy Ułęż
ZOFIA RZYMOWSKA
Department of Agricultural Ecology, Faculty of Natural Sciences, University of Nature Sciences and Humanities in Siedlce, B. Prusa 14, 08-110 Siedlce, Polandhttps://orcid.org/0000-0002-8923-2929
KAMIL JAKUBIAK
Department of Agricultural Ecology, Faculty of Natural Sciences, University of Nature Sciences and Humanities in Siedlce, B. Prusa 14, 08-110 SiedlceMATEUSZ KORULCZYK
Department of Agricultural Ecology, Faculty of Natural Sciences, University of Nature Sciences and Humanities in Siedlce, B. Prusa 14, 08-110 Siedlce, PolandAbstrakt
W pracy przedstawiono analizę występowania obcych gatunków inwazyjnych oraz taksonów rzadkich w zachwaszczeniu upraw gminy Ułęż. Badania polegały na wykonaniu zdjęć fitosocjologicznych metodą Braun-Blanqueta, łącznie wykonano 99 zdjęć. Badania przeprowadzono w latach 2016–2017. W zachwaszczeniu upraw stwierdzono występowanie 10 gatunków rzadkich regionalnie i ponadregionalnie. Były to: Agrostemma githago, Arnoseris minima, Avena strigosa, Chenopodium polyspermum, Consolida regalis, Veronica opaca, Veronica polita, Veronica agrestis, Bromus secalinus i Centaurea cyanus. Wśród nich Centaurea cyanus był pospolitym gatunkiem, a Bromus secalinus i Avena strigosa należały do częstych składników flory. Pozostałe gatunki notowano rzadko lub bardzo rzadko. W badanych uprawach zanotowano grupę 16 obcych gatunków inwazyjnych. Największą liczbę stanowisk i pokrycie stwierdzono dla Setaria pumila. Pospolitymi gatunkami inwazyjnymi były również Echinochloa crus-galli, Galinsoga parviflora i Conyza canadensis, a dość pospolitym Avena fatua. Często notowano też Amaranthus retroflexus, Galinsoga ciliata, Veronica persica i Oxalis fontana. Natomiast gatunki, takie jak: Setaria viridis, Solidago canadensis, Bidens frondosa, Epilobium ciliatum, Alopecurus myosuroides, Bromus sterilis i Parthenocissus inserta rzadko lub bardzo rzadko spotykano w badanych uprawach.
Bibliografia
Bomanowska A., 2010. Threat to arable weeds in Poland in the light of national and regional red lists. Plant Breed. Seed Sci. 61, 55–74, http://dx.doi.org/10.2478/v10129-010-0013-7.
Celka Z., Latowski K., Szymczak A., Wawrzyniak K., 2006. Zmiany we florze segetalnej gm. Borek Wlkp. (Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierze Krzywińsko-Osieckie). Pam. Puł. 143, 37–44.
Cimalová Š., Lososová Z., 2009. Arable weed vegetation of the northeastern part of the Czech Republic: Effects of environmen-tal factors on species composition. Plant Ecol. 203, 45–57, http://dx.doi.org/10.1007/s11258-008-9503-1.
Davies D.H.K., 2008. Changing weed species and management – then, now and tomorrow. Proceedings of HGCA Conf. „Arable cropping in a changing climate”, Grantham, 23–24 January 2008, 93–102.
Dąbkowska T., Łabza T., 2010. Gatunki z rodziny Poaceae w uprawach zbóż na wybranych siedliskach Polski Południowej w ostatnich 25 latach. Fragm. Agron. 27(2), 47–59.
Głowacki Z., Falkowski M., Krechowski J., Marciniuk J., Marciniuk P., Nowicka-Falkowska K., Wierzba M., 2003. Czerwona lista roślin naczyniowych Niziny Południowopodlaskiej. Chroń. Przyr. Ojcz. 59, 5–41.
GUS, 2014. Bank Danych Lokalnych. Warszawa.
Hołdyński Cz., Woźniak M., 1994. Speirochoria na tle aktualnego zachwaszczenia pszenicy ozimej na Żuławach Wislanych. Mat. XVII Kraj. Konf. Nauk. ,,Przyczyny i źródła zachwaszczenia” Olsztyn-Bęsia, 28–29.06.1994, ART Olsztyn, 13–20.
http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/
Kapeluszny J., Haliniarz M., 2010. Ekspansywne i zagrożone gatunki flory segetalnej w środkowo-wschodniej Polsce. Ann. UMCS sec. E Agricultura 65(1), 26–33.
Kolářová M., Tyšer L., Soukup J., 2013. Diversity of current weed vegetation on arable landin selected areas of the Czech Republic. Plant Soil Environ. 59(5), 208–213.
Kornaś J., 1987. Chwasty polne rozprzestrzeniane z materiałem siewnym. Specjalizacja ekologiczna i procesy wymierania. Zesz. Nauk. AR w Krakowie 216, Sesja Nauk. 19, 23–36.
Korniak T., 1992. Ekspansywne gatunki chwastów segetalnych w północno-wschodniej części Polski. Zesz. Nauk. AR w Krakowie 261(33), 27–36.
Korniak T., Hołdyński C., 1996. Ekspansja chwastów należących do traw (Poaceae) w północno-wschodniej Polsce. In: Ekspansywne chwasty segetalne. Zesz. Nauk. ATR Bydgoszcz 196(38), 95–102.
Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Ułęż na lata 2016–2023, 2017. Ułęż.
Lososová Z., Chytrý M., Cimalová Š., Kropáč Z., Otýpková Z., Pyšek P. & Tichý L. 2004. Weed vegetation of arable land in Central Europe: Gradients of diversity and species composition. J. Veg. Sci. 15, 415–422.
Ługowska M., Pawlonka Z., 2016. Udział gatunków zagrożonych i inwazyjnych w zbiorowiskach pól uprawnych na przykładzie gminy Maciejowice. Ann. UMCS, sec. E Agricultura 71(1), 39–52.
Ługowska M., Pawlonka Z., Skrzyczyńska J., 2016. The effects of soil conditions and crop types on diversity of weed communities. Acta Agrobot. 69(4),1–9, http://dx.doi.org/10.5586/aa.1687.
Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M., 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland – a checklist. In: Z. Mirek (red.), Biodiversity of Poland, 1. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
Pawłowski B., 1977. Skład i budowa zbiorowisk roślinnych oraz metody ich badania. In: Szata roślinna Polski, 1. PWN, Warszawa, 237–268.
Rzymowska Z., 2013. Współczesne zmiany we florze i zbiorowiskach segetalnych Podlaskiego Przełomu Bugu. Rozpr. Nauk. 124, Wyd. UPH w Siedlcach.
Rzymowska Z., Skrajna T., Dunajko D., Kościuk K., 2015. Zachwaszczenie upraw zbóż na Równinie Łukowskiej. Zesz. Nauk. UPH w Siedlcach, ser. Rolnictwo 1(1), 45–65.
Rzymowska Z., Skrzyczyńska J., 2004. Występowanie Avena fatua L. w agrocenozach Podlaskiego Przełomu Bugu. Acta Sci. Pol. Biologia 3(2), 37–49.
Rzymowska Z., Skrzyczyńska J., 2007. Niektóre cechy biologiczne Agrostemma githago L. i Centaurea cyanus L. na różnych siedliskach Wysoczyzny Siedleckiej. Ann. UMCS, sec. E Agricultura 62(2), 82–89.
Rzymowska Z., Skrzyczyńska J., Skrajna T., 2005. Chwasty prosowate (Paniceae) w uprawach okopowych i zbóż jarych gm. Mrozy. Zesz. Nauk. AP w Siedlcach, ser. Rolnictwo 66/68, 53–63.
Siciński J.T., 2003. Agrofitocenozy dorzecza środkowej Warty i Bzury – stan, dynamika i zagrożenia. Rozp. Nauk., Wyd. UŁ, Łódź.
Skrzyczyńska J., 1999. Zachwaszczenie upraw Wysoczyzny Siedleckiej na tle warunków glebowych. Cz. I. Zachwaszczenie zbóż i okopowych. Rocz. Nauk. Rol. s. A 114, 137–151.
Skrzyczyńska J., Skrajna T., 1999. Flora segetalna Wysoczyzny Kałuszyńskiej. Acta Agrobot. 52(1–2), 183–202.
Skrzyczyńska J., Skrajna T., Rzymowska Z., 2010. Ekspansja Anthoxanthum aristatum Boiss. w uprawach rolniczych na Nizinie Południowopodlaskiej. Fragm. Agron. 27(2), 135–144.
SMSR – System Monitoringu Suszy Rolniczej. IUNG, Puławy (http://susza.iung.pulawy.pl/arch16/).
Storkey J., Meyer S., Still K. S., Leuschner C., 2012. The impact of agricultural intensification and land-use change on the European arable flora. Proc. R. Soc. B, 279, 1421–1429, http://dx.doi.org/10.1098/rspb.2011.1686.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Ułęż, 2012.
Tokarska-Guzik B., 2005. The Establishment and Spread of Alien Plant Species (Kenophytes) in the Flora of Poland. Wyd. UŚ, Katowice.
Tokarska-Guzik B., Dajdok Z., Zając M., Zając A., Urbisz A., Danielewicz W., Hołdyński Cz., 2012. Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
Tryjanowski P., Dajdok Z., Kujawa K., Kałuski T., Mrówczyński M., 2011. Zagrożenie różnorodności biologicznej w krajobrazie rolniczym: czy badania w Europie Zachodniej pozwalają na poprawną diagnozę w Polsce? Pol. J. Agron. 7, 113–119.
Trzcińska-Tacik H., Puła J., Stokłosa A., Malara J., 2010. Ekspansja Avena fatua i gatunków z rodzaju Galinsoga w zbiorowiskach chwastów polnych w dolinie Wisły powyżej Krakowa. Fragm. Agron. 27(2), 164–170.
Warcholińska A. U., 1994. List of threatened segetal plant species in Poland. In: S. Mochnacky, A. Terpo (ed.), Antropization and environment of rural settlements. Flora and vegetation. Proceedings of International Conference. Satoraljaujhely, 22–26 August, 206–219.
Wnuk Z., Ziaja M., 2010. Galinsoga sp. w zbiorowiskach segetalnych Pasma Przedborsko- -Małogoskiego. Fragm. Agron. 27(3), 159–166.
Zając A., Zając M., 2001. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. UJ, Kraków.
Zając M., Zając A., 2014. Survival problems of archaeophytes in the Polish flora. Biodiv. Res. Conserv. 35, 47–56, http://dx.doi.org/10.2478/biorc-2014-0015.
Ziaja M., 2004. Flora segetalna Doliny Strugu w województwie podkarpackim. Acta Sci. Pol. Biologia, 3(2), 77–100.
Ziemińska-Smyk M., 2012. Zmiany w zachwaszczeniu upraw zbóż na Zamojszczyźnie gatunkami z rodziny traw (Poaceae). Zesz. Nauk. UP we Wrocławiu, Rolnictwo C, 584, 159–163.
Department of Agricultural Ecology, Faculty of Natural Sciences, University of Nature Sciences and Humanities in Siedlce, B. Prusa 14, 08-110 Siedlce, Poland https://orcid.org/0000-0002-8923-2929
Department of Agricultural Ecology, Faculty of Natural Sciences, University of Nature Sciences and Humanities in Siedlce, B. Prusa 14, 08-110 Siedlce
Department of Agricultural Ecology, Faculty of Natural Sciences, University of Nature Sciences and Humanities in Siedlce, B. Prusa 14, 08-110 Siedlce, Poland
Licencja
Artykuły są udostępniane na zasadach CC BY 4.0 (do 2020 r. na zasadach CC BY-NC-ND 4.0)..
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej i nie jest rozpatrywany do publikacji gdzie indziej.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła, wkładzie poszczególnych osób i źródle finansowania.
Samoarchiwizacja
Czasopismo Agronomy Science przyjęło politykę samoarchiwizacji nazwaną przez bazę Sherpa Romeo drogą niebieską. Od 2021 r. autorzy mogą samoarchiwizować postprinty artykułów oraz wersje wydawnicze (zgodnie z licencją CC BY). Artykuły z lat wcześniejszych (udostępniane na licencji CC BY-NC-ND 4.0) mogą być samoarchiwizowane tylko w wersji wydawniczej.
