The plants spices with therapeutic properties – summer savory (Satureja hortensis L.) and common thyme (Thymus vulgaris L.)

DANIEL SKUBIJ; NATALIA SKUBIJ; KATARZYNA DZIDA

doi:10.24326/ah.2018.4.1

Tom 28 Nr 4 (2018)

Articles

Rośliny przyprawowe o właściwościach leczniczych – cząber letni (Satureja hortensis L.) i tymianek zwyczajny (Thymus vulgaris L.)

DANIEL SKUBIJ⁺⁻
NATALIA SKUBIJ⁺⁻
KATARZYNA DZIDA⁺⁻

PDF (English)

DOI: https://doi.org/10.24326/ah.2018.4.1
Przesłane: grudnia 31, 2018
Opublikowane: 2018-12-31

Abstrakt

Tymianek pospolity (Thymus vulgaris L.) i cząber ogrodowy (Satureja hortensis L.) należą do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Duże zdolności adaptacyjne tych roślin do warunków środowiskowych sprawiły, iż uprawiane są w różnych regionach Europy, zwłaszcza na terenach o klimacie umiarkowanym. Surowcem zielarskim jest ziele (Thymi herba i Saturejae herba), a główną substancją biologicznie aktywną – olejek eteryczny. Składnikami dominującymi olejku cząbrowego i tymiankowego są: tymol, karwakrol, p-cymen, γ-terpinen występujące w różnych ilościach. Ziele omawianych gatunków jest zasobne także we flawonoidy, garbniki, kwasy fenolowe, związki triterpenowe i goryczowe, saponiny, cukry, witaminy i związki mineralne. Ekstrakty z surowca oraz olejek eteryczny cząbru i tymianku wykazują aktywność przeciwdrobnoustrojową, antyoksydacyjną, ponadto działają spazmolitycznie, żółciopędnie i żółciotwórczo oraz pobudzająco na czynności żołądka i wydzielanie soków trawiennych. Są znaczącymi przyprawami często wykorzystywanymi w farmacji, medycynie, a także przemyśle spożywczym oraz kosmetycznym.

Bibliografia

Alizadeh A., Alizadeh O., Sharafzadeh S., Mansoori S., 2011. Effect of different ecological environments on growth and active substances of garden thyme. Adv. Environ. Biol. 5(4), 780–783.
Alinkina E.S., Misharina T.A., Fatkullina L.D., 2013. Antiradical properties of oregano, thyme, and savory essential oils [in Russian]. Prikl. Biokhim. Mikrobiol. 49, 73–8.
Al-Saimary I.E., Bakr S.S., Khudaier B.Y., 2007. Efficacy of antibacterial agents extracted from Thymus vulgaris L. (Lamiaceae). Int. J. Vit. Nut. Res. 4(1), 1–5.
Balcerek M., Modnicki D., 2007. Cząber ogrodowy – nowe właściwości w świetle aktualnych doniesień. Panacea 2(19), 18–19.
Baser K.H.C., Özek T., Kirimer N., 2004. A Comparative Study of the Essential oils of Wild and Cultivated Satureja hortensis. J. Essential Oil Res. 16, 422–424.
Berbeć S., Kołodziej B., 2007. The effects of herbs irrigation. Herba Pol. 53(3), 141–145.
Bielowski A., 2008. Przyprawy, które leczą. WDD, Sandomierz, 43.
Carlen C., Schaller M., Carron C.A., Vouillamoz J.F., Baroffio C.A., 2010. The new Thymus vulgaris L. hybrid cultivar (Varico 3) compared to five established cultivars from Germany, France and Switzerland. Acta Hortic. 860, 161–166.
Christensen L.P., Grevsen K., 2006. Effect of development stage at harvest on the composition and yield of essential oils from thyme and oregano. Dev. Food Sci. 43, 261–264.
Çirak C., Radušiene J., Ivanauskas L., Janulis V., 2007. Variation of bioactive secondary metabolites in Hypericum origanifolium during its phenological cycle. Acta Physiol. Plant. 29, 197–203.
Dzida K., 2013. Plon oraz wartość biologiczna ziela tymianku pospolitego (Thymus vulgaris L.) i cząbru ogrodowego (Satureia hortensis L.) w zależności od żywienia azotem i potasem. Rozpr. Nauk. Uniw. Przyr. Lub. 379.
Dambrauskiene E., Viskelis P., Venskutonis R., 1999. Effect of nitrogen fertilizers on the yield of first year thyme and its quality. Scient. Works. 18, 107–112.
El-Gohary A.E., El Gendy A.G., Hendawy S.F., El-Sherbeny S.E., Hussein M.S., Geneva M., 2015. Herbage yield, essential oil content and composition of summer savory (Satureja hortensis L) as affected by sowing date and foliar nutrition. Gent. Plant Physiol. 5(2), 170–178.
Galambosi B., Galambosi Z.S., Pessala R., Hupila I., Aflatuni A., Svoboda P.K., Repcak M., 2002. Yield and quality of selected herb cultivars in Finland. Acta Hortic. 576, 139–149.
Góra J., Lis A., Lewandowski A., 1996. Chemical Composition of the Essential Oil of Cultivated Summer Savory (Satureja hortensis L. cv. Saturn). J. Essential Oil Res. 8(4), 427–428.
Hadian J., Tabatabaei S.M.F., Naghavi M.R., Jamzad Z., Ramak-Masoumi T., 2008. Genetic diversity of Iranian accessions of Satureja hortensis L. based on horticultural traits and RAPD markers. Sci. Hortic. 115, 196–202.
Hajhashemi V., Sadraei H., Ghannadi A.R., Mohseni M., 2000. Antispasmodic and anti-diarrhoeal effect of Satureja hortensis L. essential oil. J. Ethnopharmacol. 71, 187–92.
Hajhashemi V., Zolfaghari B., Yousefi A., 2012. Antinociceptive and anti-inflammatory activities of Satureja hortensis seed essential oil, hydroalcoholic and polyphenolic extracts in animal models. Med. Prin. Pract. 21, 178–82.
Hosseini S.M., Hosseini H., Mohammadifar M.A., 2013. Incorporation of essential oil in alginate microparticles by multiple emulsion/ionic gelation process. Int. J. Biol. Macromol. 62, 582–588.
Jabbari R., Dehaghi M.A., Sanami A.M., Agami K., 2011. Nitrogen and iron fertilization methods affecting essentials oil and chemical composition of thyme (Thymus vulgaris L.) medicinal plants. Adv. Environ. Biol. 5(2), 433–438.
Jafari F., Ghavidel F., Zarshenas M.M., 2016. A critical overview on the pharmacological and clinical aspects of popular Satureja species. J. Acupunct. Meridian Stud. 9(3), 118–127.
Karami-Osboo R., Khodaverdi M., Ali-Akbari F., 2010. Antibacterial effect of effective compounds of Satureja hortensis and Thymus vulgaris essential oils against Erwinia amylovora. J. Agr. Sci. Tech. 12, 35–45.
Kluszczyńska M., 2001. Lecznicze właściwości tymianku. Wiad. Zielar. 8, 13–16.
Kotan R., Dadasoglu F., Karagoz K., 2013. Antibacterial activity of the essential oil and extracts of Satureja hortensis against plant pathogenic bacteria and their potential use as seed disinfectants. Sci. Hortic. 153, 34–41.
Kozera W., Majcherczak E., Barczak B., Knapowski T., Wszelaczyńska E., Pobereżny J., 2015. Response of the yield and mineral composition of garden thyme (Thymus vulgaris L.) herbage to various NPK proportions. J. Element. 20(4), 921–931.
Lee Y.L., Ding P., 2016. Production of essential oil in plants: ontogeny, secretory structures and seasonal variations. PJSRR 2(1), 1–10.
Letchamo W., Gosselin A., Hoelzl J., Marquard R., 1999. The selection of Thymus vulgaris cultivars to grow in Canada. J. Essential Oil Res. 11(3), 337–342.
Lis A., 2003. The most valuable oils. Thyme oils. Aromaterapia 3(4), 5–13.
Lutomski J., 2000. Zioła, fito farmaceutyki i nutraceutyki. Post. Fitoter. 1, 4–6.
Lutomski J., 2002. Znaczenie ziół w terapii i dietetyce. Herba Pol. 48(4), 300–310.
Marzec M., Polakowski C., Chilczuk R., Kolodziej B., 2010. Evaluation of essential oil content, its chemical composition and price of thyme (Thymus vulgaris L.) raw material available in Poland. Herba Pol. 56(3), 37–52.
McGimpsey J.A., Douglas M.H., van Klink J.W., Beauregrard D.A., Perry N.B., 1994. Seasonal variation in essential oil yield and composition from naturalized Thymus vulgaris L. in New Zeland. Flav. Fragr. J. 9, 347–352.
Mewes S., Krüger H., Pank F., 2008. Physiological, morphological, chemical and genomic diversities of different origins of thyme (Thymus vulgaris L.). Gen. Res. Crop Evol. 55(8), 1303–1311.
Michalski J.A., Zielińska D., 2015. Review of essential oils obtained from plants Lamiaceae family and their properties. Pol. J. Cosmetol. 18(1), 16–24.
Mihajilov-Krstev T., Radnović D., Kitić D., Zlatković B., Ristić M., Branković S., 2009. Chemical composition and antimicrobial activity of Satureja hortensis L. essential oil. Cent. Eur. J. Biol. 4(3), 411–416.
Mihajilov-Krstev T., Radnović D., Kitić D., Stojanović-Radić Z., Zlatković B., 2010. Antimicrobial activity of Satureja hortensis L. essential oil against pathogenic microbial strains. Arch. Biol. Sci. 62(1), 159–166.
Morales R., 2002. Medicinal and Aromatic Plants – Industrial Profiles, vol. 24, Thyme, ed. E. Stahl-Biskup and F. Saez. Taylor & Francis, London, 89–95.
Mumivand H., Babalar M., Hadian J., Fakhr-Tabatabaei M., 2011. Plant growth and essential oil content and composition of Satureja hortensis L. cv. Saturn in response to calcium carbonate and nitrogen application rates. J. Med. Plants Res. 5(10), 1859–1866.
Omidbeygi M., Barzegar M., Hamidi Z., Naghdibadi H., 2007. Antifungal activity of thyme, summer savory and clove essential oils against Aspergillus flavus in liquid medium and tomato paste. Food Control. 18, 1518–1523.
Ozguven M., Tansi S., 1998. Drug yield and essential oil of Thymus vulgaris L. as in influenced by ecological and ontogenetical variation. Turk. J. Agric. For. 22, 537–542.
Raal A., Arak E., Orav A., 2005. Comparative chemical composition of the essential oil of Thymus vulgaris L. from different geographical sources. Herba Pol. 1(2), 10–17.
Szempliński W., 2017. Rośliny zielarskie. WUWM, Olsztyn, 205–207.
Thompson J.D., Manicacci D., Tarayre M., 1998. Thirty-five years of thyme: a tale of two polymorphisms. BioScience 48(10), 805–815.
Vakili M., Sharafzadeh S., 2014. Growth and volatile oil yield of garden thyme as affected by nitrogen source and level, Indian J. Fundament. App. Life Scien. 4(1), 205–208.
Zawiślak G., 2010. Tymianek pospolity. In: B. Kołodziej (ed.), Uprawa ziół. Poradnik dla plantatorów, PWRiL, Warszawa, 422–425.

Downloads

Download data is not yet available.

Słowa kluczowe

olejek eteryczny
przyprawy
właściwości prozdrowotne

Prawa autorskie

Inne teksty tego samego autora

KATARZYNA DZIDA, NATALIA SKUBIJ, KAROLINA TYMOSZUK, AGNIESZKA STASZCZAK, PAULA POLESZAK, Właściwości lecznicze i walory dekoracyjne nagietka lekarskiego (Calendula officinalis L. ) , Annales Horticulturae: Tom 26 Nr 3 (2016)
KATARZYNA DZIDA, RENATA NURZYŃSKA-WIERDAK, PAULINA SMYK, JOANNA KONOPIŃSKA, Możliwości zastosowania wybranych gatunków roślin zielarskich przy obiekcie uzdrowiskowym , Annales Horticulturae: Tom 23 Nr 3 (2013)
RENATA NURZYŃSKA-WIERDAK, KATARZYNA DZIDA, ANNA RESZKA, Plon i skład chemiczny zgrubień rzodkiewki (Raphanus sativus L. var. sativus L.) w zależności od żywienia roślin azotem i potasem , Annales Horticulturae: Tom 23 Nr 2 (2013)
ZBIGNIEW JAROSZ, KATARZYNA DZIDA, KAROLINA PITURA, JOANNA KONOPIŃSKA, LIDIA NOWAK, Przydatność kwasu 5-aminolewulinowego w procesie fitoekstrakcji kadmu , Annales Horticulturae: Tom 23 Nr 3 (2013)
Zbigniew Jarosz, Katarzyna Dzida, Wpływ podłoży inertnych na plonowanie i skład chemiczny owoców pomidora uprawianego w szklarni , Annales Horticulturae: Tom 15 Nr 1 (2005)
Katarzyna Dzida, Zbigniew Jarosz, Wpływ zróżnicowanego nawożenia azotem oraz dokarmiania pozakorzeniowego na plon i zawartość wybranych składników w liściach i owocach pomidora , Annales Horticulturae: Tom 15 Nr 1 (2005)

Podobne artykuły

MAGDALENA KAPŁAN, MARCELA KRAWIEC, ANDRZEJ BOROWY, IRENA WÓJCIK, SALWINA PALONKA, KAMILA KLIMEK, SZYMON CAPAŁA, Wpływ zastosowania preparatu Complex PA na wielkość i jakość plonu winorośli , Annales Horticulturae: Tom 27 Nr 1 (2017)
Eugenia Czernyszewicz, Wpływ cech demograficznych i społeczno-ekonomicznych na preferencje konsumentów jabłek , Annales Horticulturae: Tom 17 Nr 2 (2007)
ROBERT GRUSZECKI, IZABELA NIKOŃCZUK, GRAŻYNA ZAWIŚLAK, MAGDALENA WALASEK-JANUSZ, Brzoza w lecznictwie ludowym , Annales Horticulturae: Tom 29 Nr 4 (2019)
AGNIESZKA NAJDA, STANISŁAW KWIATKOWSKI, TADEUSZ WOLSKI, KAZIMIERZ GŁOWNIAK, Wielkość i jakość plonu pszczelnika mołdawskiego (Dracocephalum moldavica L.). Cz. II. Nasiona , Annales Horticulturae: Tom 21 Nr 1 (2011)
IWONA SAS-GOLAK, MAREK SIWULSKI, KRZYSZTOF SOBIERALSKI, JOLANTA LISIECKA, Biologia, uprawa, wartość odżywcza oraz właściwości lecznicze czernidłaka kołpakowatego Coprinus comatus (Muller: Fries) S. F. Gray , Annales Horticulturae: Tom 22 Nr 2 (2012)
RENATA NURZYŃSKA-WIERDAK, Właściwości lecznicze i wykorzystanie w fitoterapii niektórych gatunków roślin drzewiastych. Krzewy półkuli północnej , Annales Horticulturae: Tom 26 Nr 2 (2016)
Agnieszka Jamiołkowska, Mykobiota sadzonek wybranych roślin jagodowych , Annales Horticulturae: Tom 33 Nr 1 (2024)
KATARZYNA DZIDA, RENATA NURZYŃSKA-WIERDAK, PAULINA SMYK, JOANNA KONOPIŃSKA, Możliwości zastosowania wybranych gatunków roślin zielarskich przy obiekcie uzdrowiskowym , Annales Horticulturae: Tom 23 Nr 3 (2013)
ROBERT GRUSZECKI, Systemy klasyfikacji warzyw w polskiej literaturze ogrodniczej , Annales Horticulturae: Tom 24 Nr 2 (2014)
KAROLINA PITURA, MARZENA BŁAŻEWICZ-WOŹNIAK, ZBIGNIEW JAROSZ, JOANNA KONOPIŃSKA, Cechy wzrostu i kwitnienia krwawnika pospolitego (Achillea millefolium L.) na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim w zależności od siedliska , Annales Horticulturae: Tom 24 Nr 4 (2014)

<< < 1 2 3 4 5 6 > >>

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

[1] Alizadeh A., Alizadeh O., Sharafzadeh S., Mansoori S., 2011. Effect of different ecological environments on growth and active substances of garden thyme. Adv. Environ. Biol. 5(4), 780–783.

[2] Alinkina E.S., Misharina T.A., Fatkullina L.D., 2013. Antiradical properties of oregano, thyme, and savory essential oils [in Russian]. Prikl. Biokhim. Mikrobiol. 49, 73–8.

[3] Al-Saimary I.E., Bakr S.S., Khudaier B.Y., 2007. Efficacy of antibacterial agents extracted from Thymus vulgaris L. (Lamiaceae). Int. J. Vit. Nut. Res. 4(1), 1–5.

[4] Balcerek M., Modnicki D., 2007. Cząber ogrodowy – nowe właściwości w świetle aktualnych doniesień. Panacea 2(19), 18–19.

[5] Baser K.H.C., Özek T., Kirimer N., 2004. A Comparative Study of the Essential oils of Wild and Cultivated Satureja hortensis. J. Essential Oil Res. 16, 422–424.

[6] Berbeć S., Kołodziej B., 2007. The effects of herbs irrigation. Herba Pol. 53(3), 141–145.

[7] Bielowski A., 2008. Przyprawy, które leczą. WDD, Sandomierz, 43.

[8] Carlen C., Schaller M., Carron C.A., Vouillamoz J.F., Baroffio C.A., 2010. The new Thymus vulgaris L. hybrid cultivar (Varico 3) compared to five established cultivars from Germany, France and Switzerland. Acta Hortic. 860, 161–166.

[9] Christensen L.P., Grevsen K., 2006. Effect of development stage at harvest on the composition and yield of essential oils from thyme and oregano. Dev. Food Sci. 43, 261–264.

[10] Çirak C., Radušiene J., Ivanauskas L., Janulis V., 2007. Variation of bioactive secondary metabolites in Hypericum origanifolium during its phenological cycle. Acta Physiol. Plant. 29, 197–203.

[11] Dzida K., 2013. Plon oraz wartość biologiczna ziela tymianku pospolitego (Thymus vulgaris L.) i cząbru ogrodowego (Satureia hortensis L.) w zależności od żywienia azotem i potasem. Rozpr. Nauk. Uniw. Przyr. Lub. 379.

[12] Dambrauskiene E., Viskelis P., Venskutonis R., 1999. Effect of nitrogen fertilizers on the yield of first year thyme and its quality. Scient. Works. 18, 107–112.

[13] El-Gohary A.E., El Gendy A.G., Hendawy S.F., El-Sherbeny S.E., Hussein M.S., Geneva M., 2015. Herbage yield, essential oil content and composition of summer savory (Satureja hortensis L) as affected by sowing date and foliar nutrition. Gent. Plant Physiol. 5(2), 170–178.

[14] Galambosi B., Galambosi Z.S., Pessala R., Hupila I., Aflatuni A., Svoboda P.K., Repcak M., 2002. Yield and quality of selected herb cultivars in Finland. Acta Hortic. 576, 139–149.

[15] Góra J., Lis A., Lewandowski A., 1996. Chemical Composition of the Essential Oil of Cultivated Summer Savory (Satureja hortensis L. cv. Saturn). J. Essential Oil Res. 8(4), 427–428.

[16] Hadian J., Tabatabaei S.M.F., Naghavi M.R., Jamzad Z., Ramak-Masoumi T., 2008. Genetic diversity of Iranian accessions of Satureja hortensis L. based on horticultural traits and RAPD markers. Sci. Hortic. 115, 196–202.

[17] Hajhashemi V., Sadraei H., Ghannadi A.R., Mohseni M., 2000. Antispasmodic and anti-diarrhoeal effect of Satureja hortensis L. essential oil. J. Ethnopharmacol. 71, 187–92.

[18] Hajhashemi V., Zolfaghari B., Yousefi A., 2012. Antinociceptive and anti-inflammatory activities of Satureja hortensis seed essential oil, hydroalcoholic and polyphenolic extracts in animal models. Med. Prin. Pract. 21, 178–82.

[19] Hosseini S.M., Hosseini H., Mohammadifar M.A., 2013. Incorporation of essential oil in alginate microparticles by multiple emulsion/ionic gelation process. Int. J. Biol. Macromol. 62, 582–588.

[20] Jabbari R., Dehaghi M.A., Sanami A.M., Agami K., 2011. Nitrogen and iron fertilization methods affecting essentials oil and chemical composition of thyme (Thymus vulgaris L.) medicinal plants. Adv. Environ. Biol. 5(2), 433–438.

[21] Jafari F., Ghavidel F., Zarshenas M.M., 2016. A critical overview on the pharmacological and clinical aspects of popular Satureja species. J. Acupunct. Meridian Stud. 9(3), 118–127.

[22] Karami-Osboo R., Khodaverdi M., Ali-Akbari F., 2010. Antibacterial effect of effective compounds of Satureja hortensis and Thymus vulgaris essential oils against Erwinia amylovora. J. Agr. Sci. Tech. 12, 35–45.

[23] Kluszczyńska M., 2001. Lecznicze właściwości tymianku. Wiad. Zielar. 8, 13–16.

[24] Kotan R., Dadasoglu F., Karagoz K., 2013. Antibacterial activity of the essential oil and extracts of Satureja hortensis against plant pathogenic bacteria and their potential use as seed disinfectants. Sci. Hortic. 153, 34–41.

[25] Kozera W., Majcherczak E., Barczak B., Knapowski T., Wszelaczyńska E., Pobereżny J., 2015. Response of the yield and mineral composition of garden thyme (Thymus vulgaris L.) herbage to various NPK proportions. J. Element. 20(4), 921–931.

[26] Lee Y.L., Ding P., 2016. Production of essential oil in plants: ontogeny, secretory structures and seasonal variations. PJSRR 2(1), 1–10.

[27] Letchamo W., Gosselin A., Hoelzl J., Marquard R., 1999. The selection of Thymus vulgaris cultivars to grow in Canada. J. Essential Oil Res. 11(3), 337–342.

[28] Lis A., 2003. The most valuable oils. Thyme oils. Aromaterapia 3(4), 5–13.

[29] Lutomski J., 2000. Zioła, fito farmaceutyki i nutraceutyki. Post. Fitoter. 1, 4–6.

[30] Lutomski J., 2002. Znaczenie ziół w terapii i dietetyce. Herba Pol. 48(4), 300–310.

[31] Marzec M., Polakowski C., Chilczuk R., Kolodziej B., 2010. Evaluation of essential oil content, its chemical composition and price of thyme (Thymus vulgaris L.) raw material available in Poland. Herba Pol. 56(3), 37–52.

[32] McGimpsey J.A., Douglas M.H., van Klink J.W., Beauregrard D.A., Perry N.B., 1994. Seasonal variation in essential oil yield and composition from naturalized Thymus vulgaris L. in New Zeland. Flav. Fragr. J. 9, 347–352.

[33] Mewes S., Krüger H., Pank F., 2008. Physiological, morphological, chemical and genomic diversities of different origins of thyme (Thymus vulgaris L.). Gen. Res. Crop Evol. 55(8), 1303–1311.

[34] Michalski J.A., Zielińska D., 2015. Review of essential oils obtained from plants Lamiaceae family and their properties. Pol. J. Cosmetol. 18(1), 16–24.

[35] Mihajilov-Krstev T., Radnović D., Kitić D., Zlatković B., Ristić M., Branković S., 2009. Chemical composition and antimicrobial activity of Satureja hortensis L. essential oil. Cent. Eur. J. Biol. 4(3), 411–416.

[36] Mihajilov-Krstev T., Radnović D., Kitić D., Stojanović-Radić Z., Zlatković B., 2010. Antimicrobial activity of Satureja hortensis L. essential oil against pathogenic microbial strains. Arch. Biol. Sci. 62(1), 159–166.

[37] Morales R., 2002. Medicinal and Aromatic Plants – Industrial Profiles, vol. 24, Thyme, ed. E. Stahl-Biskup and F. Saez. Taylor & Francis, London, 89–95.

[38] Mumivand H., Babalar M., Hadian J., Fakhr-Tabatabaei M., 2011. Plant growth and essential oil content and composition of Satureja hortensis L. cv. Saturn in response to calcium carbonate and nitrogen application rates. J. Med. Plants Res. 5(10), 1859–1866.

[39] Omidbeygi M., Barzegar M., Hamidi Z., Naghdibadi H., 2007. Antifungal activity of thyme, summer savory and clove essential oils against Aspergillus flavus in liquid medium and tomato paste. Food Control. 18, 1518–1523.

[40] Ozguven M., Tansi S., 1998. Drug yield and essential oil of Thymus vulgaris L. as in influenced by ecological and ontogenetical variation. Turk. J. Agric. For. 22, 537–542.

[41] Raal A., Arak E., Orav A., 2005. Comparative chemical composition of the essential oil of Thymus vulgaris L. from different geographical sources. Herba Pol. 1(2), 10–17.

[42] Szempliński W., 2017. Rośliny zielarskie. WUWM, Olsztyn, 205–207.

[43] Thompson J.D., Manicacci D., Tarayre M., 1998. Thirty-five years of thyme: a tale of two polymorphisms. BioScience 48(10), 805–815.

[44] Vakili M., Sharafzadeh S., 2014. Growth and volatile oil yield of garden thyme as affected by nitrogen source and level, Indian J. Fundament. App. Life Scien. 4(1), 205–208.

[45] Zawiślak G., 2010. Tymianek pospolity. In: B. Kołodziej (ed.), Uprawa ziół. Poradnik dla plantatorów, PWRiL, Warszawa, 422–425.