Wpływ wapnowania, nawożenia fosforem oraz toksycznych dawek Cd i Zn na zawartość cynku w kukurydzy (Zea mays L.)
MONIKA KWIECIEŃ
Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie ul. Akademicka 15, 20-950 LublinTADEUSZ FILIPEK
Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie ul. Akademicka 15, 20-950 LublinJOLANTA DOMAŃSKA
Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie ul. Akademicka 13, 20-950 LublinAbstrakt
Celem pracy było określenie wpływu toksycznych ilości kadmu i cynku na zawartość cynku w kukurydzy, w warunkach stosowania intensywnego nawożenia fosforem (1P – 0,05 i 3P – 0,15 g P·kg-1 gleby), oraz wapnowania gleby silnie zakwaszonej dużymi dawkami wapna zastosowanego w ilości równoważnej trzem kwasowościom hydrolitycznym. Do gleby wprowadzono 5 mg Cd·kg-1 lub 500 mg Zn·kg-1 na tle obiektu bez dodatku metalu (kontrola). Reakcję kukurydzy oceniono na podstawie zawartości Zn w częściach nadziemnych i korzeniach oraz pobrania cynku. Zawartość cynku w roślinie zależała od zastosowanych czynników doświadczalnych i części rośliny. Wapnowanie gleby silnie zakwaszonej (3 Kh) spowodowało obniżenie zawartości Zn w kukurydzy. Biomasa, zwłaszcza części nadziemne, zawierała mniej cynku w przypadku intensywnego nawożenia fosforem (0,15 g P·kg-1) niż w obiektach z pojedynczą dawką fosforu (0,05 g P·kg-1). Wapnowanie wpłynęło również na znaczne ograniczenie pobrania Zn przez kukurydzę w porównaniu z roślinami ze stanowisk niewapnowanych, w których pobranie Zn było wielokrotnie większe. Dodatkowo w niektórych obiektach z dodatkiem Cd odnotowano zmniejszone pobranie Zn przez rośliny w stosunku do obiektu kontrolnego, co można tłumaczyć antagonizmem między tymi pierwiastkami.
Słowa kluczowe:
cynk, wapnowanie, nawożenie fosforem, kukurydzaBibliografia
Domańska J., 2009. Soluble forms of zinc in profiles of selected types of arable soils. J. Elementol. 14(1), 55–62.
Domańska J., Filipek T., 2011. Akumulacja cynku w kupkówce pospolitej w zależności od rodzaju gleby, pH oraz zanieczyszczenia Cd lub Pb. Ochr. Środ. Zas. Nat. 48, 67–73.
Gianquinto G., Abu-Rayyan A., Tola L.D., Piccotino D., Pezzarossa B., 2000. Interaction effects of phosphorus and zinc on photosynthesis, growth and yield of dwarf bean grown in two environments. Plant and Soil 220, 219–228.
Gorlach E., Gambuś F., 1991. The effect of liming, adding peat and phosphorus fertilization on the uptake of heavy metals by plants. Pol. J. Soil Sci. 24/2, 199–204.
Gorlach E., Gambuś F., 1997. Nawozy fosforowe i wieloskładnikowe jako źródło zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 448a, 139–146.
Górecki H., Pawełczyk H., Hoffman J., Górecka H., 1992. Surowce do produkcji nawozów fosforowych jako źródło mikroelementów i metali ciężkich. Mat. VII Symp. „Mikroelementy w rolnictwie”. AR, Wrocław, 228–231.
Kabata-Pendias A., Motowicka-Terelak T., Piotrowska M., Terelak H., Witek T., 1993. Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb i roślin metalami ciężkimi i siarką. Ser. P(53), IUNG Puławy, 1–20.
Kabata-Pendias A., Pendias H., 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych. Wyd. Nauk. PWN Warszawa.
Kwiecień M., 2004. Toksyczność kadmu i cynku dla roślin w warunkach nawożenia fosforowego oraz wapnowania gleby. Praca doktorska, AR, Lublin.
Maciejewska M., Kotowska J., 1992. Wpływ wapnowania na zawartość cynku w życicy trwałej przy zróżnicowanym nawożeniu fosforem. Mat. VII Symp. „Mikroelementy w rolnictwie”. AR, Wrocław, 389–393.
Marschner H., 1998. Mineral nutrition of higher plants. Academic Press, London, II ed.
Niemyska-Łukaszuk J., Miechówka A., Mazurek R., Sołek-Podwika K., 1998. Wpływ odczynu gleb na zawartość Zn, Pb, Ni i Cd w roślinach wybranych użytków zielonych Pogórza Wielickiego i Podhala. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 456, 421–426.
Ostrowska A., Gawliński S., Szczubiałka Z., 1991. Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin. IOŚ, Warszawa.
Patorczyk-Pytlik B., Spiak Z., Rubikowska B., Karoń B., 1992. Wpływ wieloletniego nawożenia fosforowego na zawartość cynku i manganu w glebach i roślinach. Mat. VII Symp. „Mikroelementy w rolnictwie”. AR, Wrocław, 206–210.
Rogóż A., 1996. Zawartość i pobranie niektórych mikroelementów i metali ciężkich przez słonecznik i kukurydzę w zależności od dawki wapna. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 434, 213–217.
Rogóż A., 2002. Zawartość i pobranie pierwiastków śladowych przez rośliny przy zmiennym odczynie gleby. Cz. I. Zawartość i pobranie miedzi, cynku oraz manganu przez rośliny. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 482, 439–451.
Spiak Z., 1998. Wpływ odczynu gleby na pobranie cynku przez rośliny. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 456, 439–443.
Spiak Z., Radoła J., Romanowska M., 2000. Wpływ nawożenia fosforowego i azotowego na pobranie cynku przez rośliny. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 471, 521–528.
Terelak H., Piotrowska M., Motowicka-Terelak T., Stuczyński T., Budzyńska K., 1995. Zawartość metali ciężkich i siarki w glebach użytków rolnych Polski oraz ich zanieczyszczenie tymi składnikami. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 418, 45–60.
Zhu Y.G., Smith S.E., Smith F.A., 2001. Zinc (Zn) – phosphorus (P) interaction in two cultivars of spring wheat (Triticum aestivum L.) differing in P uptake efficiency. Ann. Bot. 88, 941–945.
Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie ul. Akademicka 15, 20-950 Lublin
Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie ul. Akademicka 15, 20-950 Lublin
Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
Licencja
Artykuły są udostępniane na zasadach CC BY 4.0 (do 2020 r. na zasadach CC BY-NC-ND 4.0)..
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej i nie jest rozpatrywany do publikacji gdzie indziej.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła, wkładzie poszczególnych osób i źródle finansowania.
Samoarchiwizacja
Czasopismo Agronomy Science przyjęło politykę samoarchiwizacji nazwaną przez bazę Sherpa Romeo drogą niebieską. Od 2021 r. autorzy mogą samoarchiwizować postprinty artykułów oraz wersje wydawnicze (zgodnie z licencją CC BY). Artykuły z lat wcześniejszych (udostępniane na licencji CC BY-NC-ND 4.0) mogą być samoarchiwizowane tylko w wersji wydawniczej.
