Wieloletnie zmiany liczebności wodniczki Acrocephalus paludicola w Poleskim Parku Narodowym (wschodnia Polska) w kontekście ekstensywnego użytkowania rolniczego
GRZEGORZ GRZYWACZEWSKI
Department of Zoology, Animal Ecology and Wildlife Management, University of Life Sciences in Lublin, Akademicka 13, 20-950 LublinAbstrakt
Celem pracy była analiza zmian liczebności populacji wodniczki w kontekście ekstensywnego użytkowania rolniczego na Bagnie Bubnów i Bagnie Staw w Poleskim Parku Narodowym. Liczebność wodniczki w latach 2007–2009 była niska i wyniosła 172–182 śpiewających samców (♂♂). Od 2011 r. nastąpił wzrost do poziomu 351–389 ♂♂. Powierzchnia ekstensywnego użytkowania siedliska wodniczki była zmienna i zawierała się w przedziale od 11,3 ha w 2002 r. do 537,7 ha w 2014 r. Ponieważ populacja wodniczki w Poleskim Parku Narodowym jest jedną z najważniejszych na świecie, a Poleski Park jednym z kluczowych obszarów dla populacji lęgowej w Polsce i Unii Europejskiej, stąd też istotne jest utrzymanie rozpoczętego ekstensywnego użytkowania na poziomie co najmniej 300–500 ha. Natomiast liczebność śpiewających samców >200 – tj. około 2% populacji światowej – należy uznać za „minimalnie bezpieczną”.
Słowa kluczowe:
Acrocephalus paludicola, wodniczka, liczebność śpiewających samców, Poleski Park NarodowyBibliografia
Aquatic Warbler Conservation Team, 1999. World population, trends and conservation status of the Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola. Vogelwelt 120, 65–89.
Atienza J.C., Pinilla J., Justribó J.H., 2001. Migration and conservation of the Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola in Spain. Ardeola 48, 197–208.
BirdLife International, 2013. Species factsheet: Acrocephalus paludicola. Available at: http://www.birdlife.org. [accessed 27th August 2013].
Buchanan G.M., Lachmann L., Tegetmeyer C., Oppel S., Nelson A., Flade M., 2011. Identifying the potential wintering sites of the globally threatened Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola using remote sensing. Ostrich 82, 81–85.
Dyrcz A., Czeraszkiewicz R., 1993. Liczebność, zagrożenia i sposoby ochrony populacji lęgowej wodniczki (Acrocephalus paludicola) w Polsce. Not. Ornit. 34, 231–246.
Dyrcz A., Krogulec J., 2009. Wodniczka Acrocephalus paludicola. W: P. Chylarecki, A. Sikora, Z. Cenian (red.). Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny dotyczący gatunków chronionych Dyrektywą Ptasią. GIOŚ, Warszawa, 569–574.
Dyrcz A., Sauer-Gurth H., Tkadlec E., Windk M., 2004. Offspring sex ratio variation in relation to brood size and mortality in a promiscuous species: the Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola. Ibis 146, 269–280.
Dyrcz A., Zdunek W., Schulze-Hagen K., 2011. Increased male singing in response to predator presence may represent reproductive investment in a promiscuous species, the Aquatic Warbler Acrocephalus paludicoal. Acta Ornithol. 46, 97–100.
Dyrcz A., Zdunek W., 1993. Breeding ecology of the Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola on the Biebrza marshes, northeast Poland. Ibis 135, 181–189.
Flade M., Lachmann L., 2008. International Species Action Plan for the Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola. Website: http://ec.europa.eu/environment/nature/conservation /wildbirds_plans/docs/acrocephalus_paludicola.pdf. [accessed 17th August 2013].
Flade M., Diop I., Haase M., Le Nevé A., Oppel S., Tegetmeyer C., Vogel A., Salewski V., 2011. Distribution, ecology and threat status of the aquatic warblers Acrocephalus paludicola in West Africa. J. Ornithol. 152, S129-S140.
Green R.E., Tyler G.A., Stowe T.J., Newton A.V., 1997. A simulation model of the effect of mowing of agricultural grassland on the breeding success of the Corncrake (Crex crex). J. Zool., Lond. 243, 81–115.
Grzywaczewski G., Cios S., Sparks T. H., Buczek A., Tryjanowski P., 2014a. Effect of habitat burning on the number of singing males of the Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola. Acta Ornithol. 49 (2), 175–185.
Grzywaczewski G., Osiejuk T.S., Cios S., Marczakiewicz P., 2014b. Song post selection in the aquatic warbler Acrocephalus paludicola. Ann. Zool. Fenn. 51, 495–500.
IUCN, 2013. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. Website: www.iucnredlist.org. [accessed 17th February 2015].
Jiguet F., Chiron F., Dehorter O., Dugue H., Provost P., Musseau R., Guyot G., Latraube F., Fontanilles P., Sechet E., Laignel J., Gruwier X., Le Neve A., 2011. How many Aquatic Warblers Acrocephalus paludicola stop over in France during the autumn migration? Acta Ornithol. 46(2), 135–142.
Kaszewski B.M., 2002. Warunki klimatyczne Poleskiego Parku Narodowego. W: S. Radwan (red.). Poleski Park Narodowy – monografia przyrodnicza. Morpol, Lublin.
Kloskowski J., Krogulec J., 1999. Habitat selection of Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola in Poland: consequences for conservation of the breeding areas. Vogelwelt 120, 113–120.
Kondracki J., 1998. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
Kozulin A., Flade M., 1999. Breeding habitat, abundance and conservation status of the Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola in Belarus. Vogelwelt 120, 97–111.
Kozulin A., Vergeichik L., Stepanovich Y., 2004. Factors affecting fluctuations of the Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola population of Byelarussian mires. Acta Ornithol. 39, 35–44.
Kubacka, J., Oppel S., Dyrcz A., Lachmann L., Barros da Costa J.P.D., Kail U., Zdunek W., 2014. Effect of habitat management on productivity of the endangered aquatic warbler Acrocephalus paludicola.
Bird Conservation International, http://dx.doi.org/10.1017/S0959270913 000154.
Lachmann L., Marczakiewicz P., Grzywaczewski G., 2010. Protecting Aquatic Warblers (Acrocephalus paludicola) through a landscape-scale solution for the management of fen peat meadows in Poland. Grass. Sci. Eur. 15, 711–713.
Laursen K., 1981. Birds on roadside verges and the effect of mowing on frequency and distribution. Biol. Conserv. 20 (1), 59–68.
Newton I., 2004. The recent declines of farmland bird populations in Britain: an appraisal of causal factors and conservation actions. Ibis 146, 579–600.
Oppel S., Marczakiewicz P., Lachmann L., Grzywaczewski G., 2014. Improving Aquatic Warbler population assessments by accounting for imperfect detection. PLoS ONE 9(4), e94406. doi:10.1371/journal.pone.0094406.
Oppel S., Pain D.J., Lindsell J.A., Lachmann L., Diop I., Tegetmeyer C., Donald P.F., Anderson G., Bowden C.G.R., Tanneberger F., Flade M., 2011. High variation reduces the value of the feather stable isotope ratios in identifying new wintering areas for Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola in West Africa. J. Avian Biol. 42, 342–354.
Piotrowska M., 2000. Zagrożenia i ochrona wodniczki (Acrocephalus paludicola) na Lubelszczyźnie. W: J. Łętowski (red.). Walory przyrodnicze chełmskiego Parku Krajobrazowego i jego najbliższych okolic. Wyd. UMCS, Lublin, 195–203.
Piotrowska M., Wójciak J., Borchulski Z., 1990. Bagno Bubnów, projektowany rezerwat faunistyczny w województwie chełmskim. Chroń. Przyr. Ojcz. 3, 54–60.
Poluda A., Flade M., Foucher J., Kiljan G., Tegetmeyer C., Salewski V., 2012. First confirmed connectivity between breeding sites and wintering areas of the globally threatened Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola. Ringing Migr. 27, 57–59.
Sidło P.O., Błaszkowska B., Chylarecki P. (red.), 2004. Ostoje ptaków o randze europejskiej w Polsce. OTOP, Warszawa.
Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. 2007. Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985–2004. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
Tanneberger F., Bellebaum J., Fartmann T., Haferland H.J., Helmecke A., Jehle P., Just P., Sadlik J., 2008. Rapid deterioration of aquatic Warbler Acrocephalus paludicola habitats at the western margin of the breeding range. J. Ornithol. 149,105–115.
Tanneberger F., Bellebaum J., Helmecke A, Minets M., 2013. Nesting and foraging characteristics of Aquatic Warblers Acrocephalus paludicola in the fast declining Pomeranian population (NE Germany/NW Poland). Acta Ornithol. 48 (1), 109–118.
Tanneberger F., Flade M., Preiksa Z., Schröder B., 2010. Habitat selection of the globally threatened aquatic Warbler Acrocephalus paludicola at the western margin of its breeding range and implications for management. Ibis 152, 347–358.
Tanneberger F., Tegetmeyer C., Dylawerski M., Flade M., Joosten H., 2009. Commercially cut reed as a new and sustainable habitat for the globally threatened Aquatic Warbler Acrocephalus paludicoal. Biodivers. Conserv. 18, 1475–1489.
Tomiałojć L., Stawarczyk T., 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie. Liczebność i zmiany. PTPP ,,Pro Natura”, Wrocław.
Vergeichik L., Kozulin A., 2006. Changing nesting dates and nest placement as adaptations of
Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola to unstable nesting conditions on fen mires in Belarus. Vogelwelt 127, 145–155.
Vickery J.A., Tallowin J.R., Feber R.E., Asteraki E.J., Atkinson P.W., Fuller R.J., Brown V.K., 2001. The management of lowland neutral grasslands in Britain: effects of agricultural practices on birds and their food resources. J. App. Ecol. 38, 647–664.
Wilk T., Jujka M., Krogulec J., Chylarecki P. (red.), 2010. Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce. OTOP, Marki.
Wójciak J., Biaduń W., Buczek T., Piotrowska M. (red.), 2005. Atlas ptaków lęgowych Lubelszczyzny. Lubelskie Towarzystwo Ornitologiczne, Lublin.
www.poleskipn.pl
Zadrąg M., 2012. Inwentaryzacja wodniczki w Polsce w 2012 r. Raport z badań. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Marki.
Atienza J.C., Pinilla J., Justribó J.H., 2001. Migration and conservation of the Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola in Spain. Ardeola 48, 197–208.
BirdLife International, 2013. Species factsheet: Acrocephalus paludicola. Available at: http://www.birdlife.org. [accessed 27th August 2013].
Buchanan G.M., Lachmann L., Tegetmeyer C., Oppel S., Nelson A., Flade M., 2011. Identifying the potential wintering sites of the globally threatened Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola using remote sensing. Ostrich 82, 81–85.
Dyrcz A., Czeraszkiewicz R., 1993. Liczebność, zagrożenia i sposoby ochrony populacji lęgowej wodniczki (Acrocephalus paludicola) w Polsce. Not. Ornit. 34, 231–246.
Dyrcz A., Krogulec J., 2009. Wodniczka Acrocephalus paludicola. W: P. Chylarecki, A. Sikora, Z. Cenian (red.). Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny dotyczący gatunków chronionych Dyrektywą Ptasią. GIOŚ, Warszawa, 569–574.
Dyrcz A., Sauer-Gurth H., Tkadlec E., Windk M., 2004. Offspring sex ratio variation in relation to brood size and mortality in a promiscuous species: the Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola. Ibis 146, 269–280.
Dyrcz A., Zdunek W., Schulze-Hagen K., 2011. Increased male singing in response to predator presence may represent reproductive investment in a promiscuous species, the Aquatic Warbler Acrocephalus paludicoal. Acta Ornithol. 46, 97–100.
Dyrcz A., Zdunek W., 1993. Breeding ecology of the Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola on the Biebrza marshes, northeast Poland. Ibis 135, 181–189.
Flade M., Lachmann L., 2008. International Species Action Plan for the Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola. Website: http://ec.europa.eu/environment/nature/conservation /wildbirds_plans/docs/acrocephalus_paludicola.pdf. [accessed 17th August 2013].
Flade M., Diop I., Haase M., Le Nevé A., Oppel S., Tegetmeyer C., Vogel A., Salewski V., 2011. Distribution, ecology and threat status of the aquatic warblers Acrocephalus paludicola in West Africa. J. Ornithol. 152, S129-S140.
Green R.E., Tyler G.A., Stowe T.J., Newton A.V., 1997. A simulation model of the effect of mowing of agricultural grassland on the breeding success of the Corncrake (Crex crex). J. Zool., Lond. 243, 81–115.
Grzywaczewski G., Cios S., Sparks T. H., Buczek A., Tryjanowski P., 2014a. Effect of habitat burning on the number of singing males of the Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola. Acta Ornithol. 49 (2), 175–185.
Grzywaczewski G., Osiejuk T.S., Cios S., Marczakiewicz P., 2014b. Song post selection in the aquatic warbler Acrocephalus paludicola. Ann. Zool. Fenn. 51, 495–500.
IUCN, 2013. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. Website: www.iucnredlist.org. [accessed 17th February 2015].
Jiguet F., Chiron F., Dehorter O., Dugue H., Provost P., Musseau R., Guyot G., Latraube F., Fontanilles P., Sechet E., Laignel J., Gruwier X., Le Neve A., 2011. How many Aquatic Warblers Acrocephalus paludicola stop over in France during the autumn migration? Acta Ornithol. 46(2), 135–142.
Kaszewski B.M., 2002. Warunki klimatyczne Poleskiego Parku Narodowego. W: S. Radwan (red.). Poleski Park Narodowy – monografia przyrodnicza. Morpol, Lublin.
Kloskowski J., Krogulec J., 1999. Habitat selection of Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola in Poland: consequences for conservation of the breeding areas. Vogelwelt 120, 113–120.
Kondracki J., 1998. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
Kozulin A., Flade M., 1999. Breeding habitat, abundance and conservation status of the Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola in Belarus. Vogelwelt 120, 97–111.
Kozulin A., Vergeichik L., Stepanovich Y., 2004. Factors affecting fluctuations of the Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola population of Byelarussian mires. Acta Ornithol. 39, 35–44.
Kubacka, J., Oppel S., Dyrcz A., Lachmann L., Barros da Costa J.P.D., Kail U., Zdunek W., 2014. Effect of habitat management on productivity of the endangered aquatic warbler Acrocephalus paludicola.
Bird Conservation International, http://dx.doi.org/10.1017/S0959270913 000154.
Lachmann L., Marczakiewicz P., Grzywaczewski G., 2010. Protecting Aquatic Warblers (Acrocephalus paludicola) through a landscape-scale solution for the management of fen peat meadows in Poland. Grass. Sci. Eur. 15, 711–713.
Laursen K., 1981. Birds on roadside verges and the effect of mowing on frequency and distribution. Biol. Conserv. 20 (1), 59–68.
Newton I., 2004. The recent declines of farmland bird populations in Britain: an appraisal of causal factors and conservation actions. Ibis 146, 579–600.
Oppel S., Marczakiewicz P., Lachmann L., Grzywaczewski G., 2014. Improving Aquatic Warbler population assessments by accounting for imperfect detection. PLoS ONE 9(4), e94406. doi:10.1371/journal.pone.0094406.
Oppel S., Pain D.J., Lindsell J.A., Lachmann L., Diop I., Tegetmeyer C., Donald P.F., Anderson G., Bowden C.G.R., Tanneberger F., Flade M., 2011. High variation reduces the value of the feather stable isotope ratios in identifying new wintering areas for Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola in West Africa. J. Avian Biol. 42, 342–354.
Piotrowska M., 2000. Zagrożenia i ochrona wodniczki (Acrocephalus paludicola) na Lubelszczyźnie. W: J. Łętowski (red.). Walory przyrodnicze chełmskiego Parku Krajobrazowego i jego najbliższych okolic. Wyd. UMCS, Lublin, 195–203.
Piotrowska M., Wójciak J., Borchulski Z., 1990. Bagno Bubnów, projektowany rezerwat faunistyczny w województwie chełmskim. Chroń. Przyr. Ojcz. 3, 54–60.
Poluda A., Flade M., Foucher J., Kiljan G., Tegetmeyer C., Salewski V., 2012. First confirmed connectivity between breeding sites and wintering areas of the globally threatened Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola. Ringing Migr. 27, 57–59.
Sidło P.O., Błaszkowska B., Chylarecki P. (red.), 2004. Ostoje ptaków o randze europejskiej w Polsce. OTOP, Warszawa.
Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. 2007. Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985–2004. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
Tanneberger F., Bellebaum J., Fartmann T., Haferland H.J., Helmecke A., Jehle P., Just P., Sadlik J., 2008. Rapid deterioration of aquatic Warbler Acrocephalus paludicola habitats at the western margin of the breeding range. J. Ornithol. 149,105–115.
Tanneberger F., Bellebaum J., Helmecke A, Minets M., 2013. Nesting and foraging characteristics of Aquatic Warblers Acrocephalus paludicola in the fast declining Pomeranian population (NE Germany/NW Poland). Acta Ornithol. 48 (1), 109–118.
Tanneberger F., Flade M., Preiksa Z., Schröder B., 2010. Habitat selection of the globally threatened aquatic Warbler Acrocephalus paludicola at the western margin of its breeding range and implications for management. Ibis 152, 347–358.
Tanneberger F., Tegetmeyer C., Dylawerski M., Flade M., Joosten H., 2009. Commercially cut reed as a new and sustainable habitat for the globally threatened Aquatic Warbler Acrocephalus paludicoal. Biodivers. Conserv. 18, 1475–1489.
Tomiałojć L., Stawarczyk T., 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie. Liczebność i zmiany. PTPP ,,Pro Natura”, Wrocław.
Vergeichik L., Kozulin A., 2006. Changing nesting dates and nest placement as adaptations of
Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola to unstable nesting conditions on fen mires in Belarus. Vogelwelt 127, 145–155.
Vickery J.A., Tallowin J.R., Feber R.E., Asteraki E.J., Atkinson P.W., Fuller R.J., Brown V.K., 2001. The management of lowland neutral grasslands in Britain: effects of agricultural practices on birds and their food resources. J. App. Ecol. 38, 647–664.
Wilk T., Jujka M., Krogulec J., Chylarecki P. (red.), 2010. Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce. OTOP, Marki.
Wójciak J., Biaduń W., Buczek T., Piotrowska M. (red.), 2005. Atlas ptaków lęgowych Lubelszczyzny. Lubelskie Towarzystwo Ornitologiczne, Lublin.
www.poleskipn.pl
Zadrąg M., 2012. Inwentaryzacja wodniczki w Polsce w 2012 r. Raport z badań. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Marki.
GRZEGORZ GRZYWACZEWSKI
Department of Zoology, Animal Ecology and Wildlife Management, University of Life Sciences in Lublin, Akademicka 13, 20-950 Lublin
Department of Zoology, Animal Ecology and Wildlife Management, University of Life Sciences in Lublin, Akademicka 13, 20-950 Lublin
Licencja
Od 2022 r. artykuły są udostępniane na zasadach licencji Creative Commons uznanie autorstwa 4.0 międzynarodowa (CC BY 4.0). Artykuły opublikowane przed 2022 r. są dostępne na zasadach licencji Creative Commons uznanie autorstwa – użycie niekomercyjne – bez utworów zależnych 4.0 międzynarodowa (CC BY-NC-ND 4.0).
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej, nie jest rozpatrywany do publikacji w innych wydawnictwach.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła i wkładzie poszczególnych osób.
