Abstrakt
Obecność roślin leczniczych na polach uprawnych jest zjawiskiem, odzwierciedlającym dynamiczne interakcje między praktykami rolniczymi a naturalną florą. Ich właściwości lecznicze są znane i wykorzystywane przez różne kultury od stuleci, a ich ciągła obecność na obszarach rolniczych sugeruje, że pomimo dominacji roślin uprawnych, różnorodne gatunki towarzyszące im o potencjalnych właściwościach leczniczych mogą rozwijać się w tych środowiskach. Celem podjętych badań była analiza składu gatunkowego roślin leczniczych i częstotliwość występowania oraz określenie właściwości prozdrowotnych wybranych gatunków. We florze badanych agrocenoz zarejestrowano łączne 93 gatunki o właściwościach terapeutycznych. Najliczniejszą grupę na badanych siedliskach stanowiły gatunki rodzime – 70% wszystkich zarejestrowanych gatunków zielarskich. Pod względem trwałości dominowały gatunki wieloletnie nad krótkotrwałymi. Analiza form życiowych wykazała przewagę terofitów (44%) nad pozostałymi grupami. W grupie gatunków obcego pochodzenia dominowały hemikryptofity (36%) Zinwentaryzowane gatunki ziół były zróżnicowane pod względem części użytkowych. Najliczniejszą grupę (50% flory ziół) stanowiły gatunki, z których do celów farmakologicznych pozyskiwane może być ziele. Wśród odnotowanych gatunków największą grupę stanowiły gatunki mające działanie moczopędne. Celem podjętych badań była analiza składu gatunkowego roślin leczniczych i częstotliwość występowania oraz określenie właściwości prozdrowotnych wybranych gatunków. We florze badanych agrocenoz zarejestrowano łączne 93 gatunki o właściwościach terapeutycznych. Najliczniejszą grupę na badanych siedliskach stanowiły gatunki rodzime, stanowiące 70% wszystkich zrejestrowanych gatunków zielarskich. Pod względem trwałości dominowały gatunki wieloletnie nad krótkotrwałymi. Analiza form życiowych wykazała przewagę terofitów (44%) nad pozostałymi grupami. W grupie gatunków obcego pochodzenia dominowały hemikryptofity (36%) Zinwentaryzowane gatunki ziół były zróżnicowane pod względem części użytkowych. Najliczniejszą grupę stanowiły gatunki, z których do celów farmakologicznych pozyskiwane może być ziele, stanowiły one 50% flory ziół. Wśród odnotowanych gatunków największą grupę stanowiły gatunki mające działanie moczopędne.
Bibliografia
- Bacler-Żbikowska B.D., Stebl A., 2023. Katalog roślin leczniczych aktualnie dopuszczonych do stosowania w medycynie konwencjonalnej w Polsce. Wyd. Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice, 1–132.
- Bacler-Żbikowska B.D., Zdybel M., Pilawa B., Chodurek E., Woźniak G., Gaj R., 2023. Porówna-nie właściwości antyoksydacyjnych ekstraktów roślinnych z surowców leczniczych pozyska-nych z siedlisk zaburzonych na przykładzie gatunków z rodziny Ericaceae. Fides, Ratio et Pa-tria Stud. Tor. 19(19), 62–88. https://doi.org/10.56583/frp.2543
- Beiser R., 2018. Jadalne zioła i owoce lasów, łąk i pól jak je rozpoznawać. Warszawa, Wyd. Amber.
- Babotă M., Mocan M., Vlase L., Crișan O., Ielciu I., Gheldiu A.M., Vodnar DC., Crișan G., Pălti-nean R., 2018. Phytochemical analysis, antioxidant and antimicrobial activities of Helichrysum arenarium (L.) Moench. and Antennaria dioica (L.) Gaertn. flowers. J. Mol. 23(409), 1–15. https://doi.org/10.3390/molecules23020409
- Bomanowska Z., 2003. Chwasty – rośliny lecznicze we florze segetalnej Kampinoskiego Parku Narodowego. Pam. Puł. 134, 33–40.
- Braun-Blanquet J., 1964. Pflanzensoziologie, 3rd ed. Springer Verlag. Berlin–Wien–New York.
- Broda B., Mowszowicz J., 2000. Przewodnik do oznaczania roślin leczniczych, trujących i użytko-wych. Wyd. PZWL, Warszawa.
- Chwil M., 2021. Aromaterapia olejkiem lawendowym. W: M. Chwil, B. Denisow (red.), Wybrane aspekty biokosmetologii. Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczego, Lublin, 75–83.
- Doniec Z., Krauze-Baranowska M., Czerwionka-Szaflarska M., Kuchar E., Fecka I., Sybilski A., Woroń J., Mastalerz-Migas A., 2023. Herbal medicinal products in respiratory diseases – Stance of the Polish Phytotherapy Association – STANPHYTO RESPIRATORY I. Fam. Med. Prim. Care Rev. 25, 331–338.
- Jasiewicz A., 1965. Rośliny naczyniowe Bieszczadów Zachodnich. Monogr. Bot. 20, 1–340.
- Kowalik K., Bacler-Żbikowska B.D., 2016. Materiały do flory roślin naczyniowych Wyżyny Ślą-skiej ze szczególnym uwzględnieniem roślin leczniczych. Część 1. Dolina Potoku Psarskiego. Ann. Acad. Med. Siles 70, 103–112. https://doi.org/10.18794/aams/60855
- Ługowska M., Skrajna T., Tsos O., 2022. Udział roślin zielarskich w zbiorowiskach segetalnych
- w dolinach rzecznych. Agron. Sci. 77(4), 93–107. http://doi.org/10.24326/as.2022.4.7
- Ługowska M., Skrajna T., 2024. Udział gatunków roślin zielarskich w zbiorowiskach łąk użytko-wanych ekstensywnie. Agron. Sci. 79(1), 85–99. https://doi.org/10.24326/as.2024.5300
- Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M., 2020. Vascular plants of Poland. Anannotated checklist. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences.
- Maciejewska M., Zgórka G., 2018. Rodzaj Trifolium L. (koniczyna) jako nowe źródło fitoskładników o antybiodegeneracyjnych właściwościach. Kosmos 67(3), 635–642. https://doi.org/10.36921/kos.2018_2451
- Mederska M., 2013. Atlas roślin leczniczych. Wyd. SBM, Warszawa.
- Nizioł‐Łukaszewska Z., Bujak T., 2018. Saponins as natural raw materials for increasing the safety of bodywash cosmetic use. J. Surfact. Deterg. 21, 767–776. https://doi.org/10.1002/jsde.12168
- Richardson R., 1998. Księga mądrości natury. Twój Styl, Warszawa, 63–127.
- Rubinowska K., 2021. Naturalne surowce pochodzenia roślinnego w kosmetykach do makijażu, od starożytności do współczesności. W: M. Chwil, B. Denisow (red.), Wybrane aspekty bioko-smetologii. Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczego, Lublin, 9–21.
- Rzymowska Z., Skrzyczyńska J., 2003. Rośliny lecznicze w agrocenozach Podlaskiego Przełomu Bugu. Pam. Puł. 134, 179–190.
- Schulte-Michels J., Keksel C., Häberlein H., Franken S., 2019. Anti-inflammatory effects of ivy leaves dry extract: influence on transcriptional activity of NFκB. Inflammopharmacology 27, 339–347. https://doi.org/10.1007/s10787-018-0494-9
- Skrajna T., Bogusz A., 2019. Zasoby zielarskie w agrocenozach Mińskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Agron. Sci. 74(1), 31–41. http://dx.doi.org/10.24326/as.2019.1.3
- Tadić V., Arsić I., Zvezdanović J., Zugić A., Cvetkowić D., Pavkov S., 2017. The estimation of the traditionally used yarrow (Achillea millefolium L. Asteraceae) oil extracts with anti-inflammatory potential in topical application. J. Ethnopharmacol. 199, 138–48. https://doi.org/10.1016/j.jep.2017.02.002+
- Widoyo H., Mohammedn Z.Y., Ramírez-Coronel A.A., Iswanto A.H., Thattarauthodiyil U., Ameer S. Alkhayyat A.S., Karimi M., Bahmani M., Eftekhari Z., 2023. Herbal therapy in Covid-19. A systematic review of medicinal plants effective against Covid-19. Caspian J. Environ. Sci. 21(5), 1289–1298.
- Wróblewska J., Mila-Kierzenkowska C., Woźniak A., 2020. Rośliny lecznicze mające właściwości przeciwrzęsistkowe. Med. Dośw. Mikrobiol. 72, 65–75. https://doi.org/10.32394/mdm.72.08
- Zalewska E., Nurzyńska-Wierdak R., 2016. Rośliny z rodziny Apiaceac źródłem surowca farmako-pealnego. Annales UMCS, sec, EEE Horticultura 26(2), 47–60.
- Ziemińska-Smyk M., Trąba Cz., 2003. Udział gatunków leczniczych w zbiorowiskach zbóż otuliny Roztoczańskiego Parku Narodowego. Pam. Puł. 137, 263–269.
- Yang G., Wang Y., Tian J., Liu J.P., 2013 Huperzine A for Alzheimer’s disease: a systematic re-view and metaanalysis of randomized clinical trials. PLoS ONE 8(9), e74916. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0074916
Downloads
Download data is not yet available.
