Ekspansja Lactuca serriola L. w zbiorowiskach segetalnych w granicach miasta Siedlce i na terenach przyległych

ZOFIA RZYMOWSKA

doi:10.24326/as.2012.4.2

Tom 67 Nr 4 (2012)

Artykuły

Ekspansja Lactuca serriola L. w zbiorowiskach segetalnych w granicach miasta Siedlce i na terenach przyległych

ZOFIA RZYMOWSKA⁺⁻

PDF

DOI: https://doi.org/10.24326/as.2012.4.2
Przesłane: 31 maja 2019
Opublikowane: 04-12-2012

Abstrakt

Celem pracy było określenie nasilenia występowania Lactuca serriola w zbiorowiskach segetalnych w granicach miasta Siedlce i na terenach przyległych. Badania prowadzono w latach 2009–2010. Występowanie sałaty kompasowej rejestrowano także na nieużytkach i poboczach tras komunikacyjnych. Analizowany gatunek mocno rozprzestrzenił się w zbiorowiskach ruderalnych i segetalnych na badanym terenie. Aktualnie występuje na poboczach wszystkich dróg wyjazdowych z miasta oraz na nieużytkach w początkowych stadiach sukcesji. Przed 10 laty w agrofitocenozach w granicach miasta Lactuca serriola występowała tylko w jednym płacie zbiorowiska z Juncus bufonius, a obecnie notowana jest prawie na wszystkich polach w obrębie miasta i w niespełna połowie pól na terenach bezpośrednio przyległych. Zbiorowiska segetalne na badanym terenie są mocno zruderalizowane w związku z sąsiedztwem częstych na tym terenie nieużytków i placów budowy. Specyficzna struktura krajobrazu i zmiany siedliskowe wywołane zmianą użytkowania gruntów oraz presją miasta, a także niska intensywność produkcji rolniczej sprzyjają ekspansji Lactuca serriola na zbiorowiska segetalne badanego terenu.

Bibliografia

Alexander J.M., Poll M., Dietz H., Edwards P.J., 2009. Contrasting patters of genetic variation and structure in plant invasions of mountains. Divers. Distrib. 15, 502-512.
Alcocer-Ruthling M., Thill D.C., Shafii B., 1992. Seed biology of sulfonylurea-resistant and -susceptible biotypes of prickly lettuce (Lactuca serriola). Weed Technol. 6, 858-864.
Bowra J.C., 1992. Prickly lettuce (Lactuca serriola) - a population explosion in Warwickshire. Bot. Soc. Br. Isl. News 60, 12-16.
D'Andrea L., Broennimann O., Kozlowski G., Guisan A., Morin X., Keller-Senften J., Felber F., 2009. Climate change, anthropogenic disturbance and the northward range expansion of Lac-tuca serriola (Asteraceae). J. Biogeogr. 36, 1573-1587.
D'Andrea L., Felber F., Guadagnuolo R., 2008. Hybridization rates between lettuce (Lactuca sativa) and its wild relative (L. serriola) under field conditions. Environ. Biosafety Res. 7, 61-71.
Hooftman D.A.P., Oostermeijer J.G.B., Jacobs M.M.J., den Nijs J.C.M., 2005. Demographic vital rates determine the performance advantage of crop-wild hybrids in lettuce. J. Appl. Ecol. 42, 1086-1095.
Hooftman D.A.P., Oostermeijer J.G.B., den Nijs J.C.M., 2006. Invasive behaviour of Lactuca serriola L. (Asteraceae) in The Netherlands: Spatial distribution and ecological amplitude. Basic Appl. Ecol. 7, 507-519.
Kapeluszny J., Haliniarz M., 2010a. Niektóre gatunki ruderalne zadomowione w uprawach na terenie województwa lubelskiego. Fragm. Agron. 27 (2), 70-78.
Kapeluszny J., Haliniarz M., 2010b. Ekspansywne i zagrożone gatunki flory segetalnej w środko-wo-wschodniej Polsce. Annales UMCS, sec. E, Agricultura 65 (1), 26-33.
Korniak T., Kałwasińska G., 2001. Wzajemne relacje między florą segetalną i ruderalną Pojezierza Olsztyńskiego. Acta Agrobot. 54 (1), 137-151.
Lebeda A., Doležalová I., Křístková E., Mieslerová B., 2001. Biodiversity and ecogeography of wild Lactuca ssp. in some European countries. Genet. Res. Crop Evol. 48, 153-164.
Lebeda A., Doležalová I., Feráková V., Astley D., 2004. Geographical distribution of wild Lactuca spp. (Asteraceae, Lactuceae). Bot. Rev. 70, 328-356.
Lebeda A., Doležalová I., Křístková E., Dehmer K.J., Astley D., van de Wiel C.C.M., van Treuren R., 2007. Acquisition and ecological characterization of Lactuca serriola L. germplasm collected in the Czech Republic, Germany, the Netherlands and United Kingdom. Genet. Res. Crop Evol. 54, 555-562.
Mikulka J., Chodova D., 2003. Germination and emergence of pricly lettuce (Lactuca serriola L.) and its susceptibity to selected herbicides. Plant Soil Environ. 49 (2), 89-93.
Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M., 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland - a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki, PAN, Kraków, s. 442, Biodiversity of Poland, vol. 1.
Misiewicz J., Rupacz L., Sawilska A.K., Stypczyńska Z., 2000. Zasoby flory ruderalnej jako źródło potencjalnych chwastów segetalnych na terenie gminy Osielsko. Zesz. Nauk. ATR w Bydgoszczy, 226, Rolnictwo 45, 85-89.
Pawłowski B., 1972. Skład i budowa zbiorowisk roślinnych oraz metody ich badania. W: Szata roślinna Polski. t. 1, PWN, Warszawa, 237-268.
Pawłowski F., Kapeluszny J., Kolasa A., Lecyk Z., 1967. Płodność niektórych gatunków chwastów ruderalnych. Annales UMCS, sec. E., Agricultura 22 (15), 221-231.
Rzymowska Z., Pawlonka Z., 2010. Plenność i rozprzestrzenianie się Lactuca serriola L. w zbio-rowiskach segetalnych Podlaskiego Przełomu Bugu i Wysoczyzny Siedleckiej. Fragm. Agron. 27 (3), 132-141.
Skrzyczyńska J., 1994. Studia nad florą i zbiorowiskami segetalnymi Wysoczyzny Siedleckiej. Rozpr. Nauk. WSRP w Siedlcach 39, ss. 145.
Skrzyczyńska J., Marciniuk J., 2002a. Zbiorowiska segetalne rzędu Centauretalia cyani w granicach Siedlec. Acta Sci. Pol., Biologia 1 (1-2), 49-78.
Skrzyczyńska J., Marciniuk J. 2002b. Podobieństwa i różnice we florach segetalnych Siedlec i terenów rolniczych Wysoczyzny Siedleckiej. Acta Agrobot. 55 (2), 141-165.
Skrzyczyńska J., Rzymowska Z. 2001. Flora segetalna Podlaskiego Przełomu Bugu. Acta Agrobot. 54 (1), 115-135.
Skrzyczyńska J., Skrajna T. 1999. Flora segetalna Wysoczyzny Kałuszyńskiej. Acta Agrobot. 52 (1-2), 183-202.
Szymura M., Wolski K., 2006. Zmiany krajobrazu pod wpływem ekspansywnych bylin północno-amerykańskich z rodzaju Solidago L. Probl. Ekol. Krajobr. 16, 451-460.
Waever S.E., Downs M.P., 2003. The biology of Canadian weeds. 122. Lactuca serriola L. Can. J. Plant Sci. 83, 619-628.
Weaver S.E., Cluney K., Downs M., Page E., 2006. Prickly lettuce (Lactuca serriola) interference and seed production in soybeans and winter wheat. Weed Sci. 54 (3), 496-503.
Weber E., 1998. The dynamics of plant invasions: a case study of tree exotic goldenrod species (Solidago L.) in Europe. J. Biogeogr. 25, 147-154.
Zarzycki K., Trzcińska-Tacik H., Różański W., Szeląg Z., Wołek J., Korzeniak U., 2002. Ecological indicator values of vascular plants of Poland. Ekologiczne liczby wskaźnikowe roślin na-czyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN, Kraków, 1-183, Biodiversity of Poland, vol. 2.