Zasoby zielarskie w agrocenozach  Mińskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu

TERESA SKRAJNA; AGNIESZKA BOGUSZ

doi:10.24326/as.2019.1.3

Vol. 74 No. 1 (2019)

Articles

Herbal resources in agrocenoses of the Minsk Protected Landscape Area

TERESA SKRAJNA⁺⁻
AGNIESZKA BOGUSZ⁺⁻

PDF (Język Polski)

DOI: https://doi.org/10.24326/as.2019.1.3
Submitted: April 30, 2019
Published: 2019-04-30

Abstract

In the growing seasons of 2012–2014, a floristic inventory of the Minsk Protected Landscape Area agrocenoses was conducted. The aim of the study was to determine the species composition, occurrence frequency and potential use of plants with medicinal properties in the segetal flora of the Minsk Landscape Protection Area. The research consisted in the implementation of phytosociological relevés using the Braun-Blanquet method. 116 weed species – herbs were found as a result of the collected material analysis. The largest group of species, in terms of their origin, were apophytes (80 species – 68.9%) over anthropophytes (36 species – 31.1%). Among the apophytes, meadow habitats (28 species) and species derived from damp and grass habitats dominated (19 species each). The most numerous species among alien species were archaeophytes (30 species). In the analyzed herbal flora, the perennial species – perennials (61 species) had a greater share than the short-lived species (55 species). The dominant life form were therophytes (51 species) and hemicryptophytes (41 species). Herbaceous plants of MOChK agrocenoses most often counted among very rare, rare and quite rare species (61 species) occurring with a small surface cover. 37 taxa were very common and common species. Among them, 8 species had large coverage, they were: Chenopodium album, Stellaria media, Gnaphalium uliginosum, Galinsoga parviflora, Anthemis arvensis, Centaurea cyanus, Elymus repens and Viola arvensis. Among the identified weeds-herbs, the most numerous group (57 species) were species, that can supply herbs as a raw material for pharmaceutical purposes, e.g.: Epilobium parviflorum, Galeopsis tetrahit, Descurainia sophia, Gnaphalium uliginosum, Hypericum humifusum. In the group of medicinal plants, there were 12 rare and endangered species in the region and in the country; among others: Agrostemma githago, Centaurium pulchellum, Consolida regalis, Hypericum humifusum, and Herniaria glabra. In addition, the Helichrysium arenarium and Centaurium pulchellum are protected species.

References

Bańkowski Cz., Serwatka J., 1972. O chwastach i ich zastosowaniu. PZWL, Warszawa.
Bomanowska A., 2003. Chwasty – rośliny lecznicze we florze segetalnej Kampinoskiego Parku Narodowego. Pam. Puł. 134, 33–40.
Bomanowska A., 2006. Wybrane cechy flory segetalnej Kampinoskiego Parku Narodowego. Pam. Puł. 143, 27–35.
Bomanowska A., 2010. Threat to arable weeds in Poland in the light of national and regional red lists. Plant Breeding and Seed Science 61, 55–74. DOI: 10.2478/v10129-010-0013-7
Broda B., Mowszowicz J., 2000. Guide to determination of medicinal, poisonous and usable plants. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa.
Dziennik Ustaw, 2014. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Dz.U. 2014, poz. 1409.
Farmakopea Polska X, 2014. T. 1. Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne. Warszawa, 1335–1647.
Frohne D., 2010. Leksykon roślin leczniczych. Red. wyd. pol. A. Noculak Palczewska. MedPharm Polska, Wrocław.
Głowacki Z., Falkowski M., Krechowski J., Marciniuk J., Marciniuk P., Nowicka-Falkowska K., Wierzba M., 2003. Czerwona lista roślin naczyniowych Niziny Południowopodlaskiej. Chroń. Przyr. Ojcz. 59(2), 5–41.
Kondracki J., 2002. Regiony klimatyczne Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 201–204.
Kora M., 1996. Zielona medycyna. Apiterapia, homeopatia, ziołolecznictwo. Przewodnik pacjenta. Wyd. 2 uzup. Oficyna Wydawnicza Eko-Vital, Warszawa.
Kowalik K.A, Bacler-Żbikowska B.D., 2016. Materiały do flory roślin naczyniowych Wyżyny Śląskiej ze szczególnym uwzględnieniem roślin leczniczych. Część 1. Dolina Potoku Psarskiego. Ann. Acad. Med. Siles. (online); 70, 103–112, DOI:10.18794/aams/60855.
Kozłowski J., Adamczak A., Buchwald W., Forycka A., 2008. Zasoby roślin zielarskich w stanie naturalnym w Polsce i możliwości ich wykorzystania. Panacea 3(24), 9–11.
Kozłowski J., Buchwald W., Szczyglewska D. 2003. Zmienna rola i znaczenie roślin oraz surowców roślinnych w fitoterapii polskiej w XX w. ,,Farmacja Polska”, 59(13),609-616.
Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M., 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland – a checklist. W: Z. Mirek (red.), Biodiversity of Poland 1, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
Oliwa J., Baran J., Barabasz-Krasny B., Możdżeń K., 2016. Ocena możliwości pozyskiwania roślin leczniczych ze stanu naturalnego na przykładzie gminy Żurawica (woj. podkarpackie, południowa Polska). Ann. UMCS sec. EEE Horticultura 26(4), 53–65.
Podlewski J., Chwalibogowska-Podlewska A., 2010. Leki współczesnej terapii. T. 2. Medical, Tribune Polska, Warszawa, 927–977.
Rutkowski L., 2007. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
Rzymowska Z., Skrzyczyńska J., 2003. Rośliny lecznicze w agrocenozach Podlaskiego Przełomu Bugu. Pam. Puł. 134, 179–190.
Skrajna T., 2010. Medicinal plants in segetal communities of the Kałuszynska Upland. Plant Breed. Seed Sci. 61, 105–114, DOI: 10.2478/v10129-010-0017-3.
Skrzyczyńska J., Affek-Starczewska A., 2000. Rośliny lecznicze w zbiorowiskach segetalnych Wysoczyzny Kałuszyńskiej. Fragm. Agron. 17, 2(66), 8–99.
Szafer W., Pawłowski B., 1972. Geobotaniczny podział Polski. W: Szata roślinna Polski II. PWN, Warszawa, 78–80.
Tokarska-Guzik B., Dajdok Z., Zając M., Zając A., Urbisz A., Danielewicz W., Hołdyński Cz., 2014. Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
Warcholińska A.U., 1994. List of threatened segetal plant species in Poland. W: S. Mochnacký, A. Terpó (eds), Anthropization and environment of rural settlements. Flora and vegetation. Proceedings of International Conference, Sátoraljaújhely, 206–219. Botanical Garden of P. J. Šafárik University, Košice.
Woś A., 1999. Klimat Polski. Wyd. Nauk. PWN Warszawa, 183–224.
Zając M., Zając A., 2014. Survival problems of archaeophytes in the Polish flora. Biodiv. Res. Conserv. 35, 47–56. DOI 10.2478/biorc-2014-0015
Zając M., Zając A., Tokarska-Guzik B., 2009. Extinct and endangered archaeophytes and the dynamics of their diversity in Poland. Biodiv. Res. Conserv. 13, 17–24, DOI:10.2478/ v10119-009-0004-4
Zarzycki K., Szeląg Z., 2006. Red list of the vascular plants in Poland. W: Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (red.), Red list of plants and fungi in Poland, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Science, Krakow, 9–20.
Ziemińska-Smyk M., Trąba Cz., 2003. Udział gatunków leczniczych w zbiorowiskach zbóż otuliny Roztoczańskiego Parku Narodowego. Pam. Puł. 137, 263–269.