Ogrody hortiterapeutyczne dla osób dorosłych z autyzmem – zasady projektowania
ANNA KALINA-GAGNELID
Katedra Sztuki Krajobrazu, Wydział Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 WarszawaEWA KOSIACKA-BECK
Katedra Sztuki Krajobrazu, Wydział Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 WarszawaIZABELA MYSZKA-STĄPÓR
Katedra Sztuki Krajobrazu, Wydział Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 WarszawaMAJA SKIBIŃSKA
Katedra Sztuki Krajobrazu, Wydział Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 WarszawaAbstrakt
Projektowanie przestrzeni dla dorosłych osób z autyzmem wiąże się z koniecznością poznania specyfiki choroby, nie tylko poprzez zgromadzenie wiedzy o niej, ale również poprzez aktywny udział w terapii osób nią dotkniętych, mających trudności z werbalizacją swoich potrzeb. Istotna jest także bliska współpraca z terapeutami. Konieczność wielostronnego poznania choroby i potrzeb chorych ukazują autorzy przytoczonych publikacji, co potwierdziło się również w procesie opracowania koncepcji zagospodarowania przestrzeni wokół jednego z ośrodków. Z analizy badanych przypadków wynika, że przestrzenie ogrodowe należy tworzyć tak, aby ich struktura angażowała osoby z autyzmem w interakcje społeczne zgodnie ze specyfiką ich reakcji, dawała możliwość wyboru sposobu spędzania wolnego czasu oraz określała miejsca o znaczeniu terapeutycznym, służące ergoterapii, terapii sensorycznej, terapii ruchem. Kompozycja przestrzenni powinna być spójna, powtarzalna i przewidywalna, czyli powinna mieć prostą i czytelną formę, co daje większe poczucie bezpieczeństwa. Specyficzne potrzeby dorosłych osób z autyzmem w wielu przypadkach narzucają rozwiązania projektowe, w których forma, funkcja i treść pozostają równorzędne. Analizowane materiały ukazują również, że nie ma uniwersalnej metody projektowania przestrzeni, a jedynie ogólne wytyczne, dlatego każdy przypadek wymaga indywidualnego podejścia i zaangażowania.
Słowa kluczowe:
ogród terapeutyczny, hortiterapia, autyzmBibliografia
Brand A., 2010. Living in the Community. Housing Design for Adults with Autism. Royal College of Art Kensington Gore, London, http://www.kingwood.org.uk/downloads/research/living-in-the-community-housing-design-for-adults-with-autism.pdf [dostęp: sierpień 2016].
Brand A., Gaudion K., 2012. Exploring Sensory Preferences. Living Environments for Adults with Autism. Royal College of Art Kensington Gore, London, www.rca.ac.uk//documents /341/Sensory_Preferences_All.pdf [dostęp: wrzesień 2015].
Cooper M.C., Barnes M. (red.), 1999. Healing gardens: Therapeutic benefits and design recommendations. J. Wiley, Chichester, UK.
Doboszyńska E., 2006. OTA, czyli ogród terapeutyczny dla osób autystycznych przy ośrodku Dom & Praca w Wilczej Górze. Praca magisterska, Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
Gaudion K., 2013. Designing Everyday Activities: Living Environments for Adults with Autism. Royal College of Art Kensington Gore, London.
Gaudion K., Hall A., Myerson J., Pelicano L., 2014. Design and wellbeing: Bridging the empathy gap between neurotypical designers and autistic adults, http://www.researchgate. net/profile/ Katie_Gaudion/publication/277330616_Design_and_Wellbeing_Bridging_the_empathy_gap_between_neurotypical_designers_and_autistic_adults/links/5568914808aeab777220f427.pdf [dostęp: wrzesień 2015]
Gaudion K., McGinley C., 2012. Green Spaces. Outdoor Environments for Adults with Autism. Royal College of Art Kensington Gore, London, www.rca.ac.uk/documents/331/GreenSpacesX.pdf [dostęp: wrzesień 2015].
Hebert B., 2003. Design guidelines of a therapeutic garden for autistic children. A Thesis submitted to the Graduate Faculty of the Louisiana State University and Agricultural and Mechanical College in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Landscape Architecture in The School of Landscape Architecture, Loyola University, University of New Orleans, http://etd.lsu.edu/docs/available/etd-0127103-211300/unrestricted/Hebert_thesis.pdf [dostęp: wrzesień 2015].
Kaplan R., Kaplan S., 1989. The experience of nature. Cambridge University Press, New York.
Kossewska J., Perzanowska A., 2004. Dzieci stają się dorosłe – farma dla osób z autyzmem. Konspekt 18, 26–30, http://www.wsp.krakow.pl/konspekt/18/autyzm.html.
Latkowska M.J., 2008. Hortiterapia – rehabilitacja i terapia przez pracę w ogrodzie. Zesz. Probl. Postęp. Nauk Rol. 525, 229–235.
Latkowska M.J, Miernik M., 2012. Ogrody terapeutyczne, miejsca biernej i czynnej ,,zielonej terapii”. Czas. Tech. 109 (30), Architektura 8-A, 245–251.
Nowak J., 2008. Terapia ogrodnicza w krajach europejskich. Zesz. Probl. Postęp. Nauk Rol. 525, 271–276.
Płoszaj-Witkowska B., 2014. Hortiterapia. Wyd. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
Sachs N., Vincenta T., 2011. Outdoor Environments for Children with Autism and Special Needs. Implications 9 (1), http://www.informedesign.org/_news/april_v09-p.pdf.
Wilson B.J., 2006. Sensory Garden for Children with Autism Spectrum Disorders. A Thesis Submitted to the Faculty of the School of Landscape Architecture in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Masters of Landscape Architecture in the Graduate College, The University of Arizona, http://hdl.handle.net/10150/193299 [dostęp: wrzesień 2015].
Yuill N., Strieth S., Roake C., Aspden R., Todd B., 2007. Brief Report: Designing a Playground for Children with Autistic Spectrum Disorders – Effects on Playful Peer Interactions. J. Autism Dev. Disord. 37 (6), 1192–1196.
Katedra Sztuki Krajobrazu, Wydział Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa
Katedra Sztuki Krajobrazu, Wydział Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa
Katedra Sztuki Krajobrazu, Wydział Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa
Katedra Sztuki Krajobrazu, Wydział Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa
Licencja
Przesyłając artykuł do publikacji, autor oświadcza, że posiada pełnię autorskich praw majątkowych oraz osobistych do utworu, a jego opublikowanie nie naruszy praw osób trzecich. Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła i wkładzie poszczególnych osób.
Przesłanie przez autora artykułu do publikacji w czasopiśmie „Annales Horticulturae” traktowane będzie jako udzielenie licencji do eksploatacji praw autorskich do artykułu na zasadach licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 (CC BY-NC-ND 4.0)
