Kolizje samolotów z ptakami na lotniskach cywilnych w Polsce – znaczenie czynników ekologicznych w zarządzaniu ryzykiem
IGNACY KITOWSKI
State School of Higher Education in Chelm, Pocztowa 54,22-100 ChelmAbstrakt
W pracy przedstawiono analizę ekologicznych aspektów 191 kolizji ptaków z samolotami na lotniskach cywilnych w Polsce w latach 2006–2009. Spośród zidentyfikowanych ptaków najczęściej kolizjom z samolotami ulegały: jaskółkowate Hirundinidae, pustułki Falco tinnunculus oraz mewy Laridae. Gatunkami o największej masie, które zderzyły się z samolotami, były łabędź niemy Cygnus olor oraz bocian biały Ciconia ciconia. Kolizje z ptakami były częstsze niż podczas startów. Ptaki najczęściej uderzały w silniki i kadłuby samolotów. Największy odsetek wszystkich odnotowanych kolizji przypadał na lipiec i sierpień, w sumie 41%. Natomiast najwięcej kolizji ze stadami ptaków było w okresie czerwiec – wrzesień.
Słowa kluczowe:
kolizje samolotów z ptakami, bezpieczeństwo środowiskowe, zarządzanie ryzykiemBibliografia
Aas C.K., 1996. Some characteristics of Bird Strikes to Military Aircraft in Norway 1985–1995. Proceedings of Bird Strike Committee Europe, London, 71–79.
Anderson C., Osmek S., 2005. Raptor strike avoidance at Seattle-Tacoma International Airport: biological approach. Abstracts of the Proceedings of the 7th Bird Strike Committee USA/Canada Annual Meeting, Vancouver, 1–7, www.birdstrike.org
Andersson J., 2006. Bird strikes-Swedish airspace 1998–2005. Nordic Bird Strike Committee, Swedish Civil Aviation Authority, 1–54.
Ayalon O., Becker N., Shani E., 2006. Economic aspects of rehabilitation of Hiriya landfill. Waste Manage. 26, 1313–1323.
Breuer M., 2005. Bird strike statistics of German aviation 2003–2004. Bird aAviat. 25, 1–10, www.davvl.de.
Bonczar Z., 2009. Identifikacja i analiza zagrożeń dla bezpieczeństwa statków powietrznych powodowanych przez ptaki w otoczeniu lotniska Kraków–Balice oraz sposoby ich eliminacji W: Konflikt człowieka z przyrodą – bezpieczeństwo lotów w aspekcie kolizji statków powietrznych z ptaki. J. Cwiklak (red.). Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, Dęblin, 71–103.
Bukacinski D., Betleja J., Zielinski P., 2007. Śmieszka Larus ridibundus. In: Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985–2004. A. Sikora A., Z. Rohde, M. Gromadzki, G. Neubauer, P. Chylarecki (eds.). Bogucki Wyd. Nauk., Poznań. 228–229.
Cleary E.C., Dolbeer R.A, Wright S.E., 2006. Wildlife strikes to civil aircraft in the United States 1990–2005. U.S. Dept. of Agriculture. Federal Aviation Administration. Washington.
Conomy J.T., Dubovsky J.A., Collazo J.A., Fleming W.J., 1998. Do black ducks and wood ducks habituate to aircraft disturbance ? J. Wildl. Manage. 62, 1135–1142.
Deacon N., Rochard B., 2000. Fifty years of airfield grass management in UK. Proceedings of International Bird Strike Committee,17–21 April 2000, Amsterdam. 1–9, www.int bird- strike.org.
Dzik T., Kiernicki A., 2005. Ptaki użytkownicy przestrzen powietrznej. Prz. Sił Pow. 8, 21–36.
ENAC, BSCI, 2007. Annual Report. 2007 Year. Bird Strike Committee Italy. Italian Civil Aviation Authority.
Jacoby V., 1998. Analysis of bird-strikes to ex-Soviet Union Air Force in East Germany, 1970– 1981, 1985–1991. Proceedings of International Bird Strike Committee. Stara Lesna. 29–36.
Jedrzejewska B., Jedrzejewski W., 1998. Predation in Vertebrate Communities: The Białowieża Primeval Forest as a Case Study. Springer, New York.
Kamińska M., 2009. Sokolnictwo a bezpieczeństwo lotów . Spostrzerzenia z pracy na lotnisku MW Gdynia – Babie Doły. W: Konflikt człowieka z przyrodą – bezpieczeństwo lotów w aspekcie kolizji statków powietrznych z ptaki. J. Cwiklak (red.). Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, Dęblin, 104–110.
Kitowski I., 2011. Civil and Military Birdstrikes in Europe: An Ornithological Approach. J. Appl. Sci. 11, 183–191.
Kitowski I., Grzywaczewski G., Cwiklak J., Grzegorzewski M., Krop S., 2010. Landscape and other ecological factors in bird strike risk management – the case study of the Dęblin military airfield (eastern Poland), In: Landscape ecology – methods, applications and interdisciplinary approach. M. Barancokova, J. Krajci, J. Kollar, I. Belcakova, (eds.) Institute of Landscape Ecology. Slovak Academy of Sciences, Bratislava, 803–811.
Komornicki T., Sleszynski P., 2009. Studia nad lokalizacją regionalnych portów lotniczych na
Mazowszu. Prace Geograficzne Warszawa. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
Krupka R., 2000. Collision of the Czech Air Forces Aircraft with birds during 1993–1999. Proceedings of International Bird Strike Committee, Amsterdam, 159–168.
Mallord J.W., P.M. Dolman, Brown A.F., Sutherland W.J., 2007. Linking recreational disturbance to population size in a ground-nesting passerine. J. Appl. Ecol. 44, 185–195.
Manueco J.C., 1992. Vultures in Spain. Bird Strike Committee Europe. Jerusalem. 403–412.
Matyjasiak P., 2008. Methods of bird control at airports. In: J. Uchmański (ed.). Theoretical and applied aspects of modern ecology. Cardinal Stefan Wyszynski University Press. Warsaw, 171–203.
Murar B., 1994. Analysis of Bird strikes with Military Airplans in Slovak Air Forces in 1993.
Proceedings of Bird Strike Committee Europe, Vienna, 175–178.
Neubauer G., Sikora A., Chodkiewicz T., Cenian Z., Chylarecki P., Archita B., Betleja J., Rohde Z., Wieloch M., Woźniak B., Zielinski P., Zielinski M., 2011. Monitoring of population of Polish birds in 2008–2009. Biul. Monit. Przyr. 8, 1– 40.
Nikolaidis E.D., 2003. Bird strikes in Greece 1999–2000 Civil Aviation. Proceedings of International Bird Strike Committee, Warsaw, 1–14, www.int-birdstrike.org
Ovadia O., 2005. Ten years of bird strikes in Israeli Air Forces. Proceedings of International Bird Strike Committee. 23–27 May, Athens, 1–7, www.int-birdstrike.org.
Richardson J. , West T., 2005. Serious bird strike incidents to UK military aircraft, 1923 to 2004: numbers and circumstances. Proceedings of International Bird Strike Committee. 23–27 May, Athens, 1–19, www.int-birdstrike.org.
Shergalin J.E., 1992. Bird strikes analysis in Estonia 1989–1991. Proceedings of Bird Strike Committee Europe. Jerusalem 287–290.
Sutherland W.J. 2007. Future directions in disturbance research. Ibis 149, 120–124.
Stenman O., Savisalo P., Joutsen J., Leppanen O., Puranen J., 2007. Bird control at Helsinki – Vantaa Airport in 1978–2007. Proceedings of NBSAG 12th 27–28 September, Helsinki, nordicbirdstrike.com
Soldatini C., Georgalas V., Torricelli P, Albores–Barajas YV., 2008. An ecological approach to birdstrike risk analysis. Eur. J. Wildl. Res. 56, 623–632.
Sokal R.R, Rohlf F.J., 1981. Biometry, WH Freeman, San Francisco.
Szymczak J., 2009. Biologiczna ochrona lotniska metodą sokolniczą – praca sokolnika. W: Konflikt człowieka z przyrodą – bezpieczeństwo lotów w aspekcie kolizji statków powietrznych z ptakami. J. Cwiklak (red.). Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, Dęblin, 28–38.
Zalakevicius M., 1994. Bird Strike in Lithuania. Proceedings of Bird Strike Committee Europe. Vienna 196–189.
Anderson C., Osmek S., 2005. Raptor strike avoidance at Seattle-Tacoma International Airport: biological approach. Abstracts of the Proceedings of the 7th Bird Strike Committee USA/Canada Annual Meeting, Vancouver, 1–7, www.birdstrike.org
Andersson J., 2006. Bird strikes-Swedish airspace 1998–2005. Nordic Bird Strike Committee, Swedish Civil Aviation Authority, 1–54.
Ayalon O., Becker N., Shani E., 2006. Economic aspects of rehabilitation of Hiriya landfill. Waste Manage. 26, 1313–1323.
Breuer M., 2005. Bird strike statistics of German aviation 2003–2004. Bird aAviat. 25, 1–10, www.davvl.de.
Bonczar Z., 2009. Identifikacja i analiza zagrożeń dla bezpieczeństwa statków powietrznych powodowanych przez ptaki w otoczeniu lotniska Kraków–Balice oraz sposoby ich eliminacji W: Konflikt człowieka z przyrodą – bezpieczeństwo lotów w aspekcie kolizji statków powietrznych z ptaki. J. Cwiklak (red.). Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, Dęblin, 71–103.
Bukacinski D., Betleja J., Zielinski P., 2007. Śmieszka Larus ridibundus. In: Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985–2004. A. Sikora A., Z. Rohde, M. Gromadzki, G. Neubauer, P. Chylarecki (eds.). Bogucki Wyd. Nauk., Poznań. 228–229.
Cleary E.C., Dolbeer R.A, Wright S.E., 2006. Wildlife strikes to civil aircraft in the United States 1990–2005. U.S. Dept. of Agriculture. Federal Aviation Administration. Washington.
Conomy J.T., Dubovsky J.A., Collazo J.A., Fleming W.J., 1998. Do black ducks and wood ducks habituate to aircraft disturbance ? J. Wildl. Manage. 62, 1135–1142.
Deacon N., Rochard B., 2000. Fifty years of airfield grass management in UK. Proceedings of International Bird Strike Committee,17–21 April 2000, Amsterdam. 1–9, www.int bird- strike.org.
Dzik T., Kiernicki A., 2005. Ptaki użytkownicy przestrzen powietrznej. Prz. Sił Pow. 8, 21–36.
ENAC, BSCI, 2007. Annual Report. 2007 Year. Bird Strike Committee Italy. Italian Civil Aviation Authority.
Jacoby V., 1998. Analysis of bird-strikes to ex-Soviet Union Air Force in East Germany, 1970– 1981, 1985–1991. Proceedings of International Bird Strike Committee. Stara Lesna. 29–36.
Jedrzejewska B., Jedrzejewski W., 1998. Predation in Vertebrate Communities: The Białowieża Primeval Forest as a Case Study. Springer, New York.
Kamińska M., 2009. Sokolnictwo a bezpieczeństwo lotów . Spostrzerzenia z pracy na lotnisku MW Gdynia – Babie Doły. W: Konflikt człowieka z przyrodą – bezpieczeństwo lotów w aspekcie kolizji statków powietrznych z ptaki. J. Cwiklak (red.). Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, Dęblin, 104–110.
Kitowski I., 2011. Civil and Military Birdstrikes in Europe: An Ornithological Approach. J. Appl. Sci. 11, 183–191.
Kitowski I., Grzywaczewski G., Cwiklak J., Grzegorzewski M., Krop S., 2010. Landscape and other ecological factors in bird strike risk management – the case study of the Dęblin military airfield (eastern Poland), In: Landscape ecology – methods, applications and interdisciplinary approach. M. Barancokova, J. Krajci, J. Kollar, I. Belcakova, (eds.) Institute of Landscape Ecology. Slovak Academy of Sciences, Bratislava, 803–811.
Komornicki T., Sleszynski P., 2009. Studia nad lokalizacją regionalnych portów lotniczych na
Mazowszu. Prace Geograficzne Warszawa. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
Krupka R., 2000. Collision of the Czech Air Forces Aircraft with birds during 1993–1999. Proceedings of International Bird Strike Committee, Amsterdam, 159–168.
Mallord J.W., P.M. Dolman, Brown A.F., Sutherland W.J., 2007. Linking recreational disturbance to population size in a ground-nesting passerine. J. Appl. Ecol. 44, 185–195.
Manueco J.C., 1992. Vultures in Spain. Bird Strike Committee Europe. Jerusalem. 403–412.
Matyjasiak P., 2008. Methods of bird control at airports. In: J. Uchmański (ed.). Theoretical and applied aspects of modern ecology. Cardinal Stefan Wyszynski University Press. Warsaw, 171–203.
Murar B., 1994. Analysis of Bird strikes with Military Airplans in Slovak Air Forces in 1993.
Proceedings of Bird Strike Committee Europe, Vienna, 175–178.
Neubauer G., Sikora A., Chodkiewicz T., Cenian Z., Chylarecki P., Archita B., Betleja J., Rohde Z., Wieloch M., Woźniak B., Zielinski P., Zielinski M., 2011. Monitoring of population of Polish birds in 2008–2009. Biul. Monit. Przyr. 8, 1– 40.
Nikolaidis E.D., 2003. Bird strikes in Greece 1999–2000 Civil Aviation. Proceedings of International Bird Strike Committee, Warsaw, 1–14, www.int-birdstrike.org
Ovadia O., 2005. Ten years of bird strikes in Israeli Air Forces. Proceedings of International Bird Strike Committee. 23–27 May, Athens, 1–7, www.int-birdstrike.org.
Richardson J. , West T., 2005. Serious bird strike incidents to UK military aircraft, 1923 to 2004: numbers and circumstances. Proceedings of International Bird Strike Committee. 23–27 May, Athens, 1–19, www.int-birdstrike.org.
Shergalin J.E., 1992. Bird strikes analysis in Estonia 1989–1991. Proceedings of Bird Strike Committee Europe. Jerusalem 287–290.
Sutherland W.J. 2007. Future directions in disturbance research. Ibis 149, 120–124.
Stenman O., Savisalo P., Joutsen J., Leppanen O., Puranen J., 2007. Bird control at Helsinki – Vantaa Airport in 1978–2007. Proceedings of NBSAG 12th 27–28 September, Helsinki, nordicbirdstrike.com
Soldatini C., Georgalas V., Torricelli P, Albores–Barajas YV., 2008. An ecological approach to birdstrike risk analysis. Eur. J. Wildl. Res. 56, 623–632.
Sokal R.R, Rohlf F.J., 1981. Biometry, WH Freeman, San Francisco.
Szymczak J., 2009. Biologiczna ochrona lotniska metodą sokolniczą – praca sokolnika. W: Konflikt człowieka z przyrodą – bezpieczeństwo lotów w aspekcie kolizji statków powietrznych z ptakami. J. Cwiklak (red.). Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, Dęblin, 28–38.
Zalakevicius M., 1994. Bird Strike in Lithuania. Proceedings of Bird Strike Committee Europe. Vienna 196–189.
IGNACY KITOWSKI
State School of Higher Education in Chelm, Pocztowa 54,22-100 Chelm
State School of Higher Education in Chelm, Pocztowa 54,22-100 Chelm
Licencja
Od 2022 r. artykuły są udostępniane na zasadach licencji Creative Commons uznanie autorstwa 4.0 międzynarodowa (CC BY 4.0). Artykuły opublikowane przed 2022 r. są dostępne na zasadach licencji Creative Commons uznanie autorstwa – użycie niekomercyjne – bez utworów zależnych 4.0 międzynarodowa (CC BY-NC-ND 4.0).
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej, nie jest rozpatrywany do publikacji w innych wydawnictwach.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła i wkładzie poszczególnych osób.
