Rumex confertus Willd. – biologia a ekspansja gatunku

Abstrakt

Pochodzący z obszaru Rosji i Ukrainy szczaw omszony (Rumex confertus Willd.) zajmuje przede wszystkim zbiorowiska ruderalne i łąkowe w dolinach większych rzek. Tam najczęściej osiąga pełen sukces ekologiczny, objawiający się nie tylko zdobyciem nowego przyczół-ka, ale także intensywnym rozwojem populacji i dalszej propagacji.
Celem pracy jest ustalenie cech jego biologii, które umożliwiają zasiedlanie i rozwój populacji w siedliskach łąkowych i ruderalnych. Badania zlokalizowano na obszarze Doliny Fordońskiej, na północ od Bydgoszczy, gdzie Rumex confertus jest obecnie gatunkiem częstym. Szczegółowe analizy dotyczyły głównie przebiegu procesu reprodukcji, struktury demograficznej i konkurencji międzygatunkowej.
Rumex confertus, jak inne gatunki klonalne, rozmnaża się na dwa sposoby. Utrzymuje się w zbiorowisku przez intensywny rozrost i podział struktur podziemnych. Coroczna produkcja licznych owocujących pędów generatywnych zapewnia utrzymywanie się banku nasion i umożliwia dalszą migrację diaspor. Paradoksalnie nawet obfita produkcja zdolnych do kiełkowania nasion nie zapewnia stałego intensywnego dopływu nowych osobników pochodzenia generatywnego. Główną przeszkodą jest brak odpowiednich miejsc do kiełkowania. Niewielkie luki w darni pozwalają co prawda na pojawienie się siewek, ale osobniki w tym stadium nie są jeszcze na tyle silne, aby konkurować z innymi gatunkami. Odzwierciedleniem tego stanu rzeczy jest struktura stanów wiekowych populacji, gdzie dominują wieloletnie, silnie rozbudowane osobniki w stadium generatywnym. Niekiedy jednak w miejscach pozbawionych darni przez pasące się zwierzęta lub zabiegi mechaniczne pojawiają się siewki i kolejne młode stadia rozwojowe. Jeżeli wcześniej nasiona zostaną przeniesione na nowe miejsce, mogą stać się zalążkiem nowej populacji.