Spice raw material available in the domestic grocery trade

KATARZYNA MOŻDŻEŃ; BEATA BARABASZ-KRASNY; EWA SZPYTMA

doi:10.24326/asx.2018.3.6

Tom 73 Nr 3 (2018)

Artykuły

Surowce przyprawowe dostępne w krajowym handlu spożywczym

KATARZYNA MOŻDŻEŃ⁺⁻
BEATA BARABASZ-KRASNY⁺⁻
EWA SZPYTMA⁺⁻

PDF (English)

DOI: https://doi.org/10.24326/asx.2018.3.6
Przesłane: 29 listopada 2018
Opublikowane: 29-11-2018

Abstrakt

Rośliny przyprawowe to grupa reprezentowana w każdym zakątku świata przez wiele gatunków i używana w różnoraki sposób. Z przeprowadzonych analiz wynika, że w handlu spożywczym w Polsce dostępnych jest ponad 80 surowców przyprawowych, pozyskiwanych z roślin należących do 33 rodzin. Najliczniej reprezentowanymi rodzinami są: Apiaceae, Lamiaceae oraz Zingiberaceae. W sprzedaży można znaleźć zarówno przyprawy bazujące na roślinach krajowych, jak i występujących naturalnie w innych strefach klimatycznych. Najwięcej surowców przyprawowych pochodzi z roślin rosnących naturalnie i uprawianych w Azji oraz krajach śródziemnomorskich. Niektóre z gatunków, np. kminek zwyczajny (Carum carvi L.), arcydzięgiel litwor(Angelica archangelica L.), lebiodka pospolita (Origanum vulgare L.), występują w stanie dzikim na terenie Europy Środkowo-Wschodniej. W polskim handlu spożywczym przyprawy są dostępne głównie w formie suszonej i mielonej, a do najczęściej sprzedawanych należą: pieprz czarny, liść laurowy, ziele angielskie, kminek, czosnek, papryka, majeranek, koper, pietruszka, gałka muszkatołowa oraz cynamon. W ostatnim czasie chętnie kupowane są również mieszanki przypraw do konkretnych potraw, np. do pizzy, ryb, kurczaka, potraw z grilla czy sosów.

Bibliografia

Adaszyńska M., Swarcewicz M., 2013. Wtórne metabolity roślinne jako środki przeciwdrobnou-strojowe. Wiad. Chem. 67(3–4), 303–319.
Baraniak J., Kania M., 2014. Herbal substances and other components of pro-health products dedicated to children. Post. Fitoter. 1, 48–53.
Begriffsbestimmungen für Gewürze, Ersatz Gewürze und daraus hergestellte Erzeugnisse, 1964. In: Schriftenreihe des Bundes für Lebensmittelrecht und Lebensmittelkunde, Heft 51. Hamburg-Berlin-Dusseldorf, B. Berh’s Verlag.
Blaim K., 1965. Swoiste substancje roślin uprawnych. Wyd. PWRiL, Warszawa.
Czikow P., Łaptiew J., 1982. Rośliny lecznicze i bogate w witaminy. Państwowe Wydawnictwo Astrum, Wrocław.
Della Beffa M.T., 2004. Zioła – podręczny leksykon przyrodniczy. Świat Książki (Bertelsmann Media), Warszawa.
Friedrich M., Kuchlewska M., 2012. Ocena wpływu wybranej mieszaniny dodatków do żywności na wskaźniki przemian węglowodanowo-lipidowych. Żywn. Nauk. Technol. Jakość 4(83), 195–210.
Góral D., Kluza F., 2008. Wybrane techniki zamrażania a zawartość olejków eterycznych w nie-których warzywach przyprawowych. Acta Sci. Pol., Techn. Agr. 7(1–2), 3–8.
Grau J., Jung R., Munker B., 2004. Zioła i owoce leśne. Phototext, Warszawa.
Grzeszczuk M., Jadczak D., 2008. Estimation of biological value and suitability for freezing of some species of spice herbs. J. Elem. 13 (2), 211–220.
Hlava B., Lanska D., 1983. Rośliny przyprawowe. PWRiL, Warszawa.
http://www.przyprawowy.pl [access 14.05.2018].
Jadczak D., Grzeszczuk M., 2004. Zioła przyprawowe w kuchni i w apteczce. Panacea 3(8), 16–18.
Jasiński M., Mazurkiewicz E., Rodziewicz P., Figlerowicz M., 2009. Flawonoidy – budowa, wła-ściwości i funkcja ze szczególnym uwzględnieniem roślin motylkowatych. [Flavonoids’ structure, properties and particular function for legume plants]. Biotechnologia 2(85), 81–94.
King F.B., 1994. Interpreting wild food plants in the archeological rekord. In: N.L. Etkin, (ed.). Eating on the wild side: the pharmacologic, ecologic and social implications of using noncul-tigens. University of Arizona Press, Tucson.
Kohlmüntzer S., 1985. Farmakognozja. PZWL, Warszawa.
Kopeć A., Nowacka E., Piątkowska E., Leszczyńska T., 2011. Charakterystyka i prozdrowotne właściwości steroli roślinnych. Żywn. Nauk. Technol. Jakość 3(76), 5–14.
Krauz K., 1997. Oddziaływanie fitoncydów na organizm człowieka. Folia Turist. 7, 39–43.
Kybal J., Kaplicka J., 1985. Rośliny aromatyczne i przyprawowe. Wyd. PWRiL, Warszawa.
Lewkowicz-Mosiej T., 2013. Egzotyczne rośliny lecznicze w domu i w ogrodzie. Uprawa i zasto-sowanie. Wydawnictwo M., Kraków.
Lutomski J., 2001. Garlic fascination – yesterday and today. Post. Fitoter. 1, 7–14.
Łuczaj Ł., 2004. Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalowy. Chemigrafia, Krosno.
Markuza B., 2010. Zioła i przyprawy mojej kuchni. Wyd. Zysk i S-ka, Poznań.
Melchior H., Kastner H., 1978. Przyprawy badania botaniczne i chemiczne. Wyd. PWN, Warszawa.
Metera P., 1984. Zioła w doniczkach. Instytut Wyd. Związków Zawodowych, Warszawa.
Możdżeń K., Barabasz-Krasny B., Szymacha K., Oliwa J. 2016. Rośliny wykorzystywane w ma-skach kosmetycznych. Pol. J. Cosmetol. 19(4), 372–379.
Mueller-Bieniek A., 2012. Rozwój osadnictwa w średniowiecznym Krakowie na tle danych are-cheologicznych i paleośrodowiskowych. In: A. Mueller-Bieniek A. (ed.).Rośliny w życiu co-dziennym mieszkańców średniowiecznego Krakowa. Księgarnia Akad., Kraków.
Newerli-Guz J. 2016. Uprawa roślin zielarskich w Polsce. Rocz. Nauk. SERiA 18 (3), 268–274.
Nowiński M., 1983. Dzieje upraw i roślin leczniczych. Wyd. PWRiL, Warszawa.
Piroznikow E., 2007. Postulowany przez księdza Kluka program zdrowotnego użytkowania po-karmowego dziko rosnących roślin jako lekarstwo na nędzę jednych oraz nadmiar zbytków innych. In: Ł. Łuczaj (red.), Dzikie rośliny jadalne – zapomniany potencjał przyrody. Proc. Conf., Przemyśl–Bolestraszyce, 13th September 2007, Bolestraszyce, 67–81.
Portal przyprawowy, http://www.przyprawowy.pl [access 2018].
Ptasińska J., 2005. Przepisy prawne regulujące stosowanie dodatków do żywności. Zesz. Nauk. AE Krak. 678, 77–87.
Rejewski M., 1992. Rośliny przyprawowe i użytki roślinne. Wyd. PWRiL, Warszawa.
Reveal J.L., 2007. Classification of extant Vascular Plant Families – An expanded family scheme, http://www.plantsystematics.org/reveal/pbio/fam/vascplfam.html [access 10.05.2018].
Rogozińska I., Wichrowska D., 2011. Najpopularniejsze dodatki utrwalające stosowane w nowo-czesnej technologii żywności. Inż. Ap. Chem. 50(2), 19–21.
Sadowska A., Skarżyńska E., Rakowska R., Batogowska J., Waszkiewicz-Robak B., 2014. Sub-stancje bioaktywne w surowcach pochodzenia roślinnego i roślinach zielarskich. Post. Tech. Przetw. Spoż. 24(2), 131–135.
Šedo A., Krejča J., 1989. Rośliny źródłem przypraw. Wyd. PWRiL, Warszawa.
Seidler-Łożykowska K., Kozik E., Golcz A., Mieloszyk E., 2006. Macroelements and essential oil content in the raw material of the selected medicinal plant species from organic cultivation. J. Res. Appl. Agric. Engin. 51 (2), 161–163.
Senderski M.E., 2007. Prawie wszystko o ziołach. Poradnik. Wyd. Mateusz E. Senderski, Podkowa Leśna.
Szajdek A., Borowska J., 2004. Właściwości przeciwutleniające żywności pochodzenia roślinnego. Żywn. Nauk. Technol. Jakość 4 (41), 5–28.
Szczepanowicz B., 2003. Atlas roślin biblijnych. Pochodzenie, miejsce w Biblii i symbolika. Wyd. WAM, Kraków.
Sztaba D., 2009. Barwa szafranu, aromat cynamonu, smak kaparów – właściwości lecznicze bi-blijnych przypraw. Farm. Pol. 65 (1), 29–40.
Szymanderska H., 2006. Papryka przepisy na pyszne potrawy. Bauer-Weltibild Media Sp. z.o.o, Sp. K. Klub dla Ciebie, Warszawa.
Szymański W.M., 2007. Wstępne badania nad efektywnością zbioru organów podziemnych dzikich roślin jadalnych. In: Ł. Łuczaj (ed.) Dzikie rośliny jadalne – zapomniany potencjał przyrody. Proc. Conf., Przemyśl–Bolestraszyce, 13th September 2007, Bolestraszyce, 19–66.
The International Plant Names Index, http://www.ipni.org/ [access 10.04.2018].
Tumiłowiczowa H., 1938. Kraje pochodzenia i przeznaczenia w handlu zagranicznym surowcami roślin leczniczych. Wiad. Ziel. 6, 405.
Turowska I., Olesiński A., 1951. Zarys zielarstwa dla farmaceutów, lekarzy, plantatorów i zielarzy. Część ogólna – historia zielarstwa. T. 1. Wyd. PZWL, Warszawa.
Vaughan J.G., Geissler C.A., 2001. Rośliny jadalne. Prószyński i S-ka, Warszawa.
Żwirska J., Żyła K., Błaszczyk E., Jagielski P., Schlegel-Zawadzka M., 2015. Źródła wiedzy i zastosowanie przypraw ziołowych przez osoby dorosłe zamieszkujące okręg małopolski i śląski. Bromat. Chem. Toksykol. 48(3), 594–598

Downloads

Download data is not yet available.

Słowa kluczowe

przyprawy roślinne
skład chemiczny
zastosowanie kulinarne
handel detaliczny

Prawa autorskie

Inne teksty tego samego autora

KATARZYNA MOŻDŻEŃ, ANDRZEJ RZEPKA, Rola łupiny nasiennej podczas kiełkowania i wzrostu nasion bobu (Vicia faba L.) w obecności siarczanu ołowiu , Agronomy Science: Tom 71 Nr 4 (2016)
BARTOSZ RÓŻANOWSKI, KATARZYNA MOŻDŻEŃ, JADWIGA WÓJCIK, RYSZARD NOSALSKI, PEIMAN ZANDI, YAOSHENG WANG, Wpływ napromieniowania laserem He-Ne oraz kadmu i ołowiu na zmiany w cyklach komórkowych Zea mays L. , Agronomy Science: Tom 75 Nr 1 (2020)
KATARZYNA MOŻDŻEŃ, BEATA BARABASZ-KRASNY, ANNA SOŁTYS-LELEK, ALINA STACHURSKA-SWAKOŃ, JOANNA PUŁA, Wpływ wodnych ekstraktów z tasznika pospolitego (Capsella bursa-pastoris (L.) Medik.) na kiełkowanie i rozwój sałaty siewnej odmiany ‘Maryna’ (Lactuca sativa L. cv ‘Maryna’) , Agronomy Science: Tom 71 Nr 2 (2016)
KATARZYNA MOŻDŻEŃ, KAMILA PATER, BEATA BARABASZ-KRASNY, Zbiorowiska użytków zielonych w okolicach miejscowości Piasek Wielki (Okręg Staszowski, Polska Południowa) , Agronomy Science: Tom 72 Nr 3 (2017)
Agnieszka Stokłosa, Katarzyna Stępnik, Beata Barabasz-Krasny, Rośliny lecznicze terenów odłogowanych Pogórza Przemyskiego , Agronomy Science: Tom 62 Nr 1 (2007)

Podobne artykuły

Urszula Wachowska, Środki ochrony roślin jako antropopresja na zbiorowiska grzybów ryzosfery pszenicy ozimej , Agronomy Science: Tom 59 Nr 4 (2004)
Jerzy Księżak, Jan Kuś, Plonowanie bobiku w różnych systemach produkcji roślinnej , Agronomy Science: Tom 60 (2005)
Sławomir Smoliński, Ewa Spychaj-Fabisiak, Charakterystyka właściwości kwasów huminowych wydzielonych z gleby inkubowanej z dodatkiem materiału roślinnego , Agronomy Science: Tom 60 (2005)
ALENA YAKIMOVICH, CEZARY A. KWIATKOWSKI, MAŁGORZATA HALINIARZ, Efektywność stosowania metamitronu w zasiewach facelii błękitnej (Phacelia tanacetifolia Benth.) , Agronomy Science: Tom 72 Nr 1 (2017)
PIOTR BARBAŚ, BARBARA HELENA SAWICKA, Wpływ metod zwalczania zachwaszczenia ziemniaka i warunków meteorologicznych na kształtowanie struktury plonu bulw , Agronomy Science: Tom 74 Nr 3 (2019)
Ryszard Baryła, Ocena przydatności oczyszczonych ścieków do nawadniania zbiorowisk trawiastych , Agronomy Science: Tom 60 (2005)
Piotr Barbaś, Hakiye Aslan, Imran Aslan, Dominika Skiba, Olutosin Ademola Otekunrin, Barbara Helena Sawicka, Perspektywy stosowania pestycydów w rolnictwie , Agronomy Science: Tom 78 Nr 1 (2023)
Krystyna Zarzecka, Agnieszka Ginter, Marek Gugała, Iwona Mystkowska, Ekonomiczne aspekty uprawy ziemniaka jadalnego w zależności od sposobu pielęgnacji plantacji przed chwastami , Agronomy Science: Tom 78 Nr 2 (2023)
Stanisław Z. Łabuda, Balanced fertilization designed on the basis of elemental composition of crops at flowering stage , Agronomy Science: Tom 60 (2005)
MICHAŁ NOWAK, JUSTYNA LEŚNIOWSKA-NOWAK, MAGDALENA SOZONIUK, Zmiana ekspresji genu mitochondrialnej manganowej dysmutazy ponadtlenkowej (MnSOD) w zbożach pod wpływem miedzi i manganu , Agronomy Science: Tom 75 Nr 2 (2020)

<< < 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 > >>

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

[1] Adaszyńska M., Swarcewicz M., 2013. Wtórne metabolity roślinne jako środki przeciwdrobnou-strojowe. Wiad. Chem. 67(3–4), 303–319.

[3] Baraniak J., Kania M., 2014. Herbal substances and other components of pro-health products dedicated to children. Post. Fitoter. 1, 48–53.

[5] Begriffsbestimmungen für Gewürze, Ersatz Gewürze und daraus hergestellte Erzeugnisse, 1964. In: Schriftenreihe des Bundes für Lebensmittelrecht und Lebensmittelkunde, Heft 51. Hamburg-Berlin-Dusseldorf, B. Berh’s Verlag.

[7] Blaim K., 1965. Swoiste substancje roślin uprawnych. Wyd. PWRiL, Warszawa.

[9] Czikow P., Łaptiew J., 1982. Rośliny lecznicze i bogate w witaminy. Państwowe Wydawnictwo Astrum, Wrocław.

[11] Della Beffa M.T., 2004. Zioła – podręczny leksykon przyrodniczy. Świat Książki (Bertelsmann Media), Warszawa.

[13] Friedrich M., Kuchlewska M., 2012. Ocena wpływu wybranej mieszaniny dodatków do żywności na wskaźniki przemian węglowodanowo-lipidowych. Żywn. Nauk. Technol. Jakość 4(83), 195–210.

[15] Góral D., Kluza F., 2008. Wybrane techniki zamrażania a zawartość olejków eterycznych w nie-których warzywach przyprawowych. Acta Sci. Pol., Techn. Agr. 7(1–2), 3–8.

[17] Grau J., Jung R., Munker B., 2004. Zioła i owoce leśne. Phototext, Warszawa.

[19] Grzeszczuk M., Jadczak D., 2008. Estimation of biological value and suitability for freezing of some species of spice herbs. J. Elem. 13 (2), 211–220.

[21] Hlava B., Lanska D., 1983. Rośliny przyprawowe. PWRiL, Warszawa.

[23] http://www.przyprawowy.pl [access 14.05.2018].

[25] Jadczak D., Grzeszczuk M., 2004. Zioła przyprawowe w kuchni i w apteczce. Panacea 3(8), 16–18.

[27] Jasiński M., Mazurkiewicz E., Rodziewicz P., Figlerowicz M., 2009. Flawonoidy – budowa, wła-ściwości i funkcja ze szczególnym uwzględnieniem roślin motylkowatych. [Flavonoids’ structure, properties and particular function for legume plants]. Biotechnologia 2(85), 81–94.

[29] King F.B., 1994. Interpreting wild food plants in the archeological rekord. In: N.L. Etkin, (ed.). Eating on the wild side: the pharmacologic, ecologic and social implications of using noncul-tigens. University of Arizona Press, Tucson.

[31] Kohlmüntzer S., 1985. Farmakognozja. PZWL, Warszawa.

[33] Kopeć A., Nowacka E., Piątkowska E., Leszczyńska T., 2011. Charakterystyka i prozdrowotne właściwości steroli roślinnych. Żywn. Nauk. Technol. Jakość 3(76), 5–14.

[35] Krauz K., 1997. Oddziaływanie fitoncydów na organizm człowieka. Folia Turist. 7, 39–43.

[37] Kybal J., Kaplicka J., 1985. Rośliny aromatyczne i przyprawowe. Wyd. PWRiL, Warszawa.

[39] Lewkowicz-Mosiej T., 2013. Egzotyczne rośliny lecznicze w domu i w ogrodzie. Uprawa i zasto-sowanie. Wydawnictwo M., Kraków.

[41] Lutomski J., 2001. Garlic fascination – yesterday and today. Post. Fitoter. 1, 7–14.

[43] Łuczaj Ł., 2004. Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalowy. Chemigrafia, Krosno.

[45] Markuza B., 2010. Zioła i przyprawy mojej kuchni. Wyd. Zysk i S-ka, Poznań.

[47] Melchior H., Kastner H., 1978. Przyprawy badania botaniczne i chemiczne. Wyd. PWN, Warszawa.

[49] Metera P., 1984. Zioła w doniczkach. Instytut Wyd. Związków Zawodowych, Warszawa.

[51] Możdżeń K., Barabasz-Krasny B., Szymacha K., Oliwa J. 2016. Rośliny wykorzystywane w ma-skach kosmetycznych. Pol. J. Cosmetol. 19(4), 372–379.

[53] Mueller-Bieniek A., 2012. Rozwój osadnictwa w średniowiecznym Krakowie na tle danych are-cheologicznych i paleośrodowiskowych. In: A. Mueller-Bieniek A. (ed.).Rośliny w życiu co-dziennym mieszkańców średniowiecznego Krakowa. Księgarnia Akad., Kraków.

[55] Newerli-Guz J. 2016. Uprawa roślin zielarskich w Polsce. Rocz. Nauk. SERiA 18 (3), 268–274.

[57] Nowiński M., 1983. Dzieje upraw i roślin leczniczych. Wyd. PWRiL, Warszawa.

[59] Piroznikow E., 2007. Postulowany przez księdza Kluka program zdrowotnego użytkowania po-karmowego dziko rosnących roślin jako lekarstwo na nędzę jednych oraz nadmiar zbytków innych. In: Ł. Łuczaj (red.), Dzikie rośliny jadalne – zapomniany potencjał przyrody. Proc. Conf., Przemyśl–Bolestraszyce, 13th September 2007, Bolestraszyce, 67–81.

[61] Portal przyprawowy, http://www.przyprawowy.pl [access 2018].

[63] Ptasińska J., 2005. Przepisy prawne regulujące stosowanie dodatków do żywności. Zesz. Nauk. AE Krak. 678, 77–87.

[65] Rejewski M., 1992. Rośliny przyprawowe i użytki roślinne. Wyd. PWRiL, Warszawa.

[67] Reveal J.L., 2007. Classification of extant Vascular Plant Families – An expanded family scheme, http://www.plantsystematics.org/reveal/pbio/fam/vascplfam.html [access 10.05.2018].

[69] Rogozińska I., Wichrowska D., 2011. Najpopularniejsze dodatki utrwalające stosowane w nowo-czesnej technologii żywności. Inż. Ap. Chem. 50(2), 19–21.

[71] Sadowska A., Skarżyńska E., Rakowska R., Batogowska J., Waszkiewicz-Robak B., 2014. Sub-stancje bioaktywne w surowcach pochodzenia roślinnego i roślinach zielarskich. Post. Tech. Przetw. Spoż. 24(2), 131–135.

[73] Šedo A., Krejča J., 1989. Rośliny źródłem przypraw. Wyd. PWRiL, Warszawa.

[75] Seidler-Łożykowska K., Kozik E., Golcz A., Mieloszyk E., 2006. Macroelements and essential oil content in the raw material of the selected medicinal plant species from organic cultivation. J. Res. Appl. Agric. Engin. 51 (2), 161–163.

[77] Senderski M.E., 2007. Prawie wszystko o ziołach. Poradnik. Wyd. Mateusz E. Senderski, Podkowa Leśna.

[79] Szajdek A., Borowska J., 2004. Właściwości przeciwutleniające żywności pochodzenia roślinnego. Żywn. Nauk. Technol. Jakość 4 (41), 5–28.

[81] Szczepanowicz B., 2003. Atlas roślin biblijnych. Pochodzenie, miejsce w Biblii i symbolika. Wyd. WAM, Kraków.

[83] Sztaba D., 2009. Barwa szafranu, aromat cynamonu, smak kaparów – właściwości lecznicze bi-blijnych przypraw. Farm. Pol. 65 (1), 29–40.

[85] Szymanderska H., 2006. Papryka przepisy na pyszne potrawy. Bauer-Weltibild Media Sp. z.o.o, Sp. K. Klub dla Ciebie, Warszawa.

[87] Szymański W.M., 2007. Wstępne badania nad efektywnością zbioru organów podziemnych dzikich roślin jadalnych. In: Ł. Łuczaj (ed.) Dzikie rośliny jadalne – zapomniany potencjał przyrody. Proc. Conf., Przemyśl–Bolestraszyce, 13th September 2007, Bolestraszyce, 19–66.

[89] The International Plant Names Index, http://www.ipni.org/ [access 10.04.2018].

[91] Tumiłowiczowa H., 1938. Kraje pochodzenia i przeznaczenia w handlu zagranicznym surowcami roślin leczniczych. Wiad. Ziel. 6, 405.

[93] Turowska I., Olesiński A., 1951. Zarys zielarstwa dla farmaceutów, lekarzy, plantatorów i zielarzy. Część ogólna – historia zielarstwa. T. 1. Wyd. PZWL, Warszawa.

[95] Vaughan J.G., Geissler C.A., 2001. Rośliny jadalne. Prószyński i S-ka, Warszawa.

[97] Żwirska J., Żyła K., Błaszczyk E., Jagielski P., Schlegel-Zawadzka M., 2015. Źródła wiedzy i zastosowanie przypraw ziołowych przez osoby dorosłe zamieszkujące okręg małopolski i śląski. Bromat. Chem. Toksykol. 48(3), 594–598