Ocena emisji gazów cieplarnianych w cyklu życia produkcji pszenicy ozimej w różnych systemach uprawy roli
MAŁGORZATA HOLKA
Zakład Systemów Produkcji Rolniczej, Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, ul. Bukowska 19, 60-809 Poznańhttps://orcid.org/0000-0002-4192-8863
JERZY BIEŃKOWSKI
Zakład Systemów Produkcji Rolniczej, Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, ul. Bukowska 19, 60-809 Poznańhttps://orcid.org/0000-0002-1659-1517
Abstrakt
Celem badań była ocena emisji gazów cieplarnianych w cyklu życia produkcji pszenicy ozimej w różnych systemach uprawy roli. Materiał do analiz stanowiły dane zebrane w 15 wybranych gospodarstwach rolnych, położonych w województwie wielkopolskim, prowadzących uprawę pszenicy ozimej w różnych systemach uprawy roli (tradycyjny, uproszczony i siew bezpośredni), w latach 2015–2017. Badania wykonano metodą oceny cyklu życia „od kołyski do bramy” gospodarstwa, tzn. od pozyskania surowców i wytwarzania środków do produkcji rolniczej, poprzez procesy uprawy pszenicy, do zbioru ziarna. Obliczony wskaźnik potencjału globalnego ocieplenia dla produkcji pszenicy w systemach uprawy tradycyjnej, uproszczonej i siewu bezpośredniego z uwzględnieniem sekwestracji węgla wynosił odpowiednio 2339,7 kg CO2 ekw. ha–1, 1851,9 kg CO2 ekw. ha–1 i 2131,5 kg CO2 ekw. ha–1. Największym źródłem emisji gazów cieplarnianych były nawozy azotowe. Uprawa bezorkowa wraz ze stosowaniem poplonów i pozostawianiem dużej ilości resztek pożniwnych na polu zwiększała sekwestrację węgla organicznego, przyczyniając się do zmniejszania potencjału globalnego ocieplenia dla produkcji pszenicy.
Słowa kluczowe:
emisje rolnicze, pszenica ozima, uprawa roli, ocena cyklu życia, potencjał globalnego ocieplenia, sekwestracja węgla organicznegoBibliografia
Bank Danych Lokalnych, 2020. https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/temat [dostęp: 10.03.2020].
Bednarek W., Tkaczyk P., Dresler S., 2009. Yields of winter wheat in dependence on some soil properties and agricultural measures. Acta Agrophys. 14(2), 263–272.
Brentrup F., Küsters J., Kuhlmann H., Lammel J., 2004. Environmental impact assessment of agricultural production systems using the life cycle assessment methodology: I. Theoretical concept of a LCA method tailored to crop production. Europ. J. Agron. 20(3), 247–264. https://doi.org/10.1016/s1161-0301(03)00024-8
Caffrey K.R., Veal M.V., 2013. Conducting an agricultural life cycle assessment: challenges and perspectives. Sci. World J., 1–13. https://doi.org/10.1155/2013/472431
Charles R., Jolliet O., Gaillard G., Pellet D., 2006. Environmental analysis of intensity level in wheat crop production using life cycle assessment. Agric. Ecosyst. Environ. 113(1–4), 216–225, https://doi.org/10.1016/j.agee.2005.09.014
Ecoinvent database 3.0, 2019. Swiss Centre for Life Cycle Inventories.
EEA, 2013. EMEP/EEA air pollutant emission inventory guidebook 2013. Publications Office of the European Union, Luxembourg.
EEA, 2016. EMEP/EEA air pollutant emission inventory guidebook 2016. Publications Office of the European Union, Luxembourg.
European Council Conclusions 2014. 2030 Climate and Energy Policy Framework. Conclusions. 23/24 October 2014, EUCO 169/14, http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/ docs/pressdata/en/ec/145397.pdf [dostęp: 10.03.2020].
Faber A., Jarosz Z., Król A., 2019. Wpływ zmian klimatu na efektywność wykorzystywania azotu oraz jego straty. Zesz. Nauk. SGGW Probl. Rol. Świat. 19(34), 37–46. https://doi.org/10.22630/PRS.2019.19.1.3
Głodowska M., Gałązka A., 2018. Intensyfikacja rolnictwa a środowisko naturalne. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 592, 3–13. http://doi.org/10.22630/ZPPNR.2018.592.1
Guinée J.B., Gorrée M., Heijungs R., Huppes G., Kleijn R., Koning A. de, Oers L. van, Wege-ner Sleeswijk A., Suh S., Udo de Haes H.A., Bruijn H. de, Duin R. van, Huijbregts M.A.J., 2002. Handbook on life cycle assessment. Operational guide to the ISO standards. I: LCA in perspective. IIa: Guide. IIb: Operational annex. III: Scientific background. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht.
GUS, 2019. Użytkowanie gruntów i powierzchnia zasiewów w 2018 roku. Warszawa.
IPCC, 2006. IPCC Guidelines for national greenhouse gas inventories. Institute for Global Environmental Strategies, Hayama.
Jankowiak J., Małecka I., 2008. Uproszczenia uprawowe w zrównoważonym rozwoju rolnictwa. W: J.S. Zegar (red.), Z badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym 102(6). IERiGŻ-PIB, Warszawa, 87–113.
Jarosz Z., Faber A., 2015. Możliwości ograniczenia emisji rolniczych z uprawy pszenicy przeznaczonej na cele paliwowe. Probl. Inż. Roln. 2(88), 75–83.
Kundzewicz Z., 2011. Zmiany klimatu, ich przyczyny i skutki – obserwacje i projekcje. Land-form Analysis 15, 39–49.
Mancuso T., Verduna T., Blanc S., Di Vita G., Brun F., 2019. Environmental sustainability and economic matters of commercial types of common wheat. Agric. Econ. – Czech 65(4), 194–202. https://doi.org/10.17221/172/2018-AGRICECON
Moudrý J. Jr., Jelínková Z., Jarešová M., Plch R., Moudrý J., Konvalina P., 2013. Assessing greenhouse gas emissions from potato production and processing in the Czech Republic. Outlook Agric. 42(3), 179–183, https://doi.org/10.5367/oa.2013.0138
Pawlak J., 2017. Poziom i struktura emisji gazów cieplarnianych w rolnictwie. Probl. Inż. Rol. 4(98), 55–63.
Petersen B., Knudsen M., Hermansen J., Halberg N., 2013. An approach to include soil carbon changes in life cycle assessments. J. Clean. Prod. 52, 217–224. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2013.03.007
PN-EN ISO 14040:2009. Zarządzanie środowiskowe. Ocena cyklu życia. Zasady i struktura. PKN, Warszawa.
Rachoń L., Kawczyńska M., 2018. Changes in the structure of sowing area, yields and harvests of cereal crops in Poland in the years 1965–2015. Agron. Sci. 73(4), 5–13, http://dx.doi.org/10.24326/asx.2018.4.1
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2018/842 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie wiążących rocznych redukcji emisji gazów cieplarnianych przez państwa członkow-skie od 2021 r. do 2030 r. przyczyniających się do działań na rzecz klimatu w celu wywiązania się z zobowiązań wynikających z Porozumienia paryskiego oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 525/2013 (Dz.U. L 156 z 19.6.2018).
Sulewski P., 2017. Wybrane problemy środowiska naturalnego i trwałe rolnictwo w percepcji rolników. Rocz. Nauk. SERiA 19(4), 195–200.
Syp A., Faber A., Borzęcka-Walker M., Osuch D., 2015. Assessment of greenhouse gas emis-sions in winter wheat farms using data envelopment analysis approach. Pol. J. Environ. Stud. 24(5), 2197–2203. https://doi.org/10.15244/pjoes/39682
Święcicki W.K., Surma M., Koziara W., Skrzypczak G., Szukala J., Bartkowiak-Broda I., Zimny J., Banaszak Z., Marciniak K., 2011. Nowoczesne technologie w produkcji roślinnej – przyjazne dla człowieka i środowiska. Pol. J. Agron. 7, 102–112.
West T.O., Marland G., 2002. A synthesis of carbon sequestration, carbon emissions, and net carbon flux in agriculture: comparing tillage practices in the United States. Agric. Ecosyst. Environ. 91, 217–232. https://doi.org/10.1016/S0167-8809(01)00233-X
Wójcik-Gront E., Bloch-Michalik M., 2016. Assessment of greenhouse gas emission from life cycle of basic cereals production in Poland. Zemdirbyste 103, 259–266. https://doi.org/10.13080/z-a.2016.103.033
Zakład Systemów Produkcji Rolniczej, Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, ul. Bukowska 19, 60-809 Poznań https://orcid.org/0000-0002-4192-8863
Zakład Systemów Produkcji Rolniczej, Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, ul. Bukowska 19, 60-809 Poznań https://orcid.org/0000-0002-1659-1517
Licencja
Artykuły są udostępniane na zasadach CC BY 4.0 (do 2020 r. na zasadach CC BY-NC-ND 4.0)..
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej i nie jest rozpatrywany do publikacji gdzie indziej.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła, wkładzie poszczególnych osób i źródle finansowania.
Samoarchiwizacja
Czasopismo Agronomy Science przyjęło politykę samoarchiwizacji nazwaną przez bazę Sherpa Romeo drogą niebieską. Od 2021 r. autorzy mogą samoarchiwizować postprinty artykułów oraz wersje wydawnicze (zgodnie z licencją CC BY). Artykuły z lat wcześniejszych (udostępniane na licencji CC BY-NC-ND 4.0) mogą być samoarchiwizowane tylko w wersji wydawniczej.
