Ocena potencjału produkcyjnego rolnictwa oraz efektywności jego wykorzystania w Polsce i na Ukrainie
Anna Nowak
Uniwersytet Przyrodniczy w LublinieVolodymdyr Kovaliv
Faculty of Management, Economics and Law, Department of Management, Lviv National Agrarian University, 80381, Str. V. Velykoho, 1, Dubliany, UkraineKarolina Rulitska
Faculty of Management, Economics and Law, Department of Economics, Lviv National Agrarian University, 80381, str. V. Velykoho, 1, Dubliany, UkraineAbstrakt
Celem opracowania była ocena porównawcza sektora rolnego Polski i Ukrainy, z uwzględnieniem jego potencjału produkcyjnego i efektywności jego wykorzystania. Materiał źródłowy stanowiły dane pochodzące z bazy danych FAOSTAT z lat 2010-2020. Potencjał produkcyjny oceniano na podstawie zasobów czynników produkcji i relacji pomiędzy nimi, a jego efektywność w oparciu o wartość produkcji, wartość dodaną brutto oraz produktywność ziemi i pracy. Przeprowadzone badania wykazały, że Ukraina odznaczała się w badanym okresie większym potencjałem produkcyjnym rolnictwa wyznaczanym przez zasoby ziemi i pracy. Ponadto sektor ten odgrywał większą niż w Polsce rolę w gospodarce narodowej, angażując w 2020 roku ok. 17% całkowitych zasobów pracy (w Polsce 9,5%) oraz generując ponad 9% wartości dodanej brutto (w Polsce 2,7%). Efektywność wykorzystania zasobów ziemi i pracy była jednak na Ukrainie znacznie niższa niż w Polsce. Produktywność ziemi w Polsce w badanych latach była blisko 4-krotnie wyższa niż na Ukrainie, natomiast produktywność pracy osiągała poziom 2-krotnie wyższy. Biorąc pod uwagę, że Polska jest krajem o jednej z najniższych produktywności pracy w rolnictwie w Unii Europejskiej, należy ocenić jej poziom na Ukrainie jako bardzo niski.
Słowa kluczowe:
potencjał produkcyjny, produktywność, Polska, Ukraina, rolnictwoBibliografia
Behnassi M., El Haiba M., 2022. Implications of the Russia–Ukraine war for global food security. Nat. Hum. Behav. 6, 754–755. https://doi.org/10.1038/s41562-022-01391-x DOI: https://doi.org/10.1038/s41562-022-01391-x
Cherevyk D., Hamulczuk M., 2018. Ukraiński rynek kukurydzy na tle zmian światowych [Ukrainian corn market on the background of global trends]. Probl. Rol. Świat. 18(2), 33–43. https://doi.org/10.22630/PRS.2018.18.2.32 DOI: https://doi.org/10.22630/PRS.2018.18.2.32
Chudzik A., 2020. Znaczenie ekonomiczne rolnictwa w Polsce w latach 2015–2019 [The economic importance of agriculture in Poland in 2015–2019]. Acta Sci. Acad. Ostroviensis, A, Nauki Humanist. Społecz. Tech. 1–2(15–16), 44–60. https://doi.org/10.33674/acta_120203
Czyżewski A., Kryszak Ł., 2016. Współzależności międzygałęziowe w sektorze rolnym w świetle modelu input-output a poziom finansowego wsparcia rolnictwa w wybranych krajach [The input-output analysis in the agricultural sector and level of financial support for agriculture in selected countries]. Probl. Rol. Świat. 16(31), 55–65. DOI: https://doi.org/10.22630/PRS.2016.16.2.27
Dzun W., Tereszczuk M., 2009. Rolnictwo Rosji, Ukrainy i Białorusi w procesie transformacji w latach 1990–2007 [Agriculture in Russia, Ukraine and Belarus in the transformation process in 1990–2007]. IERiGŻ, Warszawa.
Góral J., Rembisz W., 2017. Labour productivity and factors affecting it in Polish agriculture in 2000–2015. Wieś i Roln. 4(177), 17–37. https://doi.org/10.53098/wir042017/02 DOI: https://doi.org/10.53098/wir042017/02
GUS, 2016. Rolnictwo w 2015 r. Warszawa.
GUS, 2021. Powszechny spis rolny 2020. Raport z wyników. Warszawa.
https://www.fao.org/faostat/en/#data/MK [access: 10.08.2022].
Jarosz-Angowska A., 2015. Zmiana znaczenia rolnictwa Unii Europejskiej na tle gospodarki światowej w latach 2000–2012 [Changing role of European Union agriculture on the background of global economy in the years 2000–2012]. Annales UMCS, sectio H Oeconomia 49(2), 62–71. https://doi.org/10.17951/h.2015.59.2.61 DOI: https://doi.org/10.17951/h.2015.49.2.61
Kijek A., Kijek T., Nowak A., 2020. Club convergence of labour productivity in agriculture: Evidence from EU countries. Zeměd. Ekon. 66(9), 391–401, https://doi.org/10.17221/ DOI: https://doi.org/10.17221/178/2020-AGRICECON
/2020-AGRICECON
Kołodziejczak W., 2020. Employment and gross value added in agriculture versus other sectors of the European Union economy. Sustainability 12, 5518. https://doi.org/10.3390/su12145518 DOI: https://doi.org/10.3390/su12145518
Kraciuk, J., 2018. Bezpieczeństwo żywnościowe Polski na tle wybranych krajów Europy Wschodniej [Food security in the selected countries of Eastern Europe]. Zesz. Nauk. SGGW, Ekon. Organ. Gospod. Żywn. 121, 41–53. https://doi.org/10.22630/ DOI: https://doi.org/10.22630/EIOGZ.2018.121.3
EIOGZ.2018.121.3
Matuszak S., 2021. Spichlerz świata? Rozwój rolnictwa na Ukrainie [The granary of the world? Development of agriculture in Ukraine]. Raport Ośrodka Studiów Wschodnich im. Marka Karpia, Warszawa.
Miniszewski M., 2021. Dwie dekady rozwoju polskiego rolnictwa. Innowacyjność sektora rolnego w XXI wieku [Two decades of development of Polish agriculture. Innovativeness of the agricultural sector in the 21st century]. K. Kutwa (współpr.). Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa.
Mrówczyńska-Kamińska A., 2008. Znaczenie rolnictwa w gospodarce narodowej w Polsce, analiza makroekonomiczna i regionalna [The importance of agriculture in the Polish national economy: macroeconomic and regional analysis]. Probl. Rol. Świat. 5(20), 96–107.
Nowak A., Kijek T., Krukowski A., 2019. Polskie rolnictwo wobec wyzwań współczesności. T. 1: Wymiar ekonomiczno-strukturalny [Polish agriculture faced with the challenges of today. Vol. 1: Economic and structural dimension]. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, Lublin.
Nowak A., Marczak P., 2021. Miejsce rolnictwa w gospodarce krajów członkowskich Unii Europejskiej [The place of agriculture in the national economyof the European Union member states]. Agron. Sci. 76(1), 85–96. http://doi.org/10.24326/as.2021.1.6 DOI: https://doi.org/10.24326/as.2021.1.6
Nowak A., Różańska-Boczula M., Krukowski A., 2020. Competitiveness of agriculture in new member states of the European Union. Eur. Res. Stud. 23(1), 160–175, http://doi.org/10.35808/ersj/1752 DOI: https://doi.org/10.35808/ersj/1752
Orlykovskyi M., Wicki L., 2016. Polityka i programy wsparcia rolnictwa w warunkach stowarzyszenia i członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Wnioski dla Ukrainy [Policy and support programs for agriculture in the conditions of Poland’s association and membership in the European Union. Conclusions for Ukraine]. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
Poczta W., 2020. Przemiany w rolnictwie polskim w okresie transformacji ustrojowej i akcesji Polski do UE [Changes in Polish agriculture in the period of political transformation and accession of Poland to the EU]. Wieś Roln. 2(187), 57–77. http://doi.org/10.7366/wir022020/0 DOI: https://doi.org/10.53098/wir022020/03
Puzio-Wacławik B., 2006. Trójsektorowa struktura zatrudnienia w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej [A three-sector structure of employment in Poland as compared with other EU countries]. Zesz. Nauk. PTE 4, 97–111.
Ściubeł A., 2021. Productivity of production factors in Polish agriculture and in the selected European Union countries with regard to the Common Agricultural Policy payments. Probl. Agric. Econ. 366(1), 46–58. http://doi.org/10.30858/zer/134229 DOI: https://doi.org/10.30858/zer/134229
UNCTAD, 2022. https://unctad.org/topic/trade-analysis/data-statistics-and-trends [access: 02.08.2022].
Wicki L., Orlykovskyi M., 2019. Znaczenie sektora agrobiznesu w Polsce i na Ukrainie [Agribusiness sector in Poland and Ukraine]. Probl. Rol. Świat. 19(2), 210–223. http://doi.org/10.22630/PRS.2019.19.2.36 DOI: https://doi.org/10.22630/PRS.2019.19.2.36
Wicki L., 2012. Convergence of labour productivity in agriculture in the European Union. Econ. Sci. Rur. Develop. 27, 279–284.
Wicki L., 2016. Zmiany produktywności czynników wytwórczych w polskim rolnictwie [Changes in factor productivity in Polish agriculture]. Zesz. Nauk. SGGW, Ekon. Organ. Gospod. Żywn. 116, 149–160. http://doi.org/10.22630/EIOGZ.2016.116.52 DOI: https://doi.org/10.22630/EIOGZ.2016.116.52
Wigier M., 2013. Wpływ polityki rolnej na zmiany strukturalne w rolnictwie [The impact of agricultural policy on structural changes in agriculture]. Zag. Ekon. Rol. 337(4), 3–19.
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Faculty of Management, Economics and Law, Department of Management, Lviv National Agrarian University, 80381, Str. V. Velykoho, 1, Dubliany, Ukraine
Faculty of Management, Economics and Law, Department of Economics, Lviv National Agrarian University, 80381, str. V. Velykoho, 1, Dubliany, Ukraine
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły są udostępniane na zasadach CC BY 4.0 (do 2020 r. na zasadach CC BY-NC-ND 4.0)..
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej i nie jest rozpatrywany do publikacji gdzie indziej.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła, wkładzie poszczególnych osób i źródle finansowania.
Samoarchiwizacja
Czasopismo Agronomy Science przyjęło politykę samoarchiwizacji nazwaną przez bazę Sherpa Romeo drogą niebieską. Od 2021 r. autorzy mogą samoarchiwizować postprinty artykułów oraz wersje wydawnicze (zgodnie z licencją CC BY). Artykuły z lat wcześniejszych (udostępniane na licencji CC BY-NC-ND 4.0) mogą być samoarchiwizowane tylko w wersji wydawniczej.
