Bilans nawozowy azotu w gospodarstwach wyspecjalizowanych w produkcji roślinnej wybranych regionów Polski
JERZY KUPIEC
• Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu ul. Piątkowska 94 C, 60-649 PoznańAGNIESZKA ZDANOWSKA
Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu ul. Piątkowska 94 C, 60-649 PoznańJANINA ZBIERSKA
• Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu ul. Piątkowska 94 C, 60-649 PoznańALEKSANDRA WOŹNIAK
Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Opolu Oddział w Łosiowie, ul. Główna 1, 49-330 ŁosiówAbstrakt
Celem badań była ocena gospodarowania azotem w gospodarstwach specjalizujących się w produkcji roślinnej, zlokalizowanych w woj. wielkopolskim, dolnośląskim, opolskim oraz mazowieckim. W pracy wykorzystano dane z okresu 2004–2006, z 31 konwencjonalnych gospodarstw indywidualnych, zlokalizowanych na obszarze 15 gmin. Gospodarstwa woj. wielkopolskiego i dolnośląskiego usytuowane były na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych (OSN). Saldo azotu w gospodarstwach zlokalizowanych na OSN wyniosło średnio -12,5 kg N · ha-1 UR. W gospodarstwach Opolszczyzny uwidocznił się znaczny deficyt tego składnika kształtujący się na poziomie -63,3 kg N · ha-1 UR. Rolnicy gminy Raszyn w woj. mazowieckim stwarzali potencjalne zagrożenie dla środowiska, gospodarując w sposób nieracjonalny azotem. Saldo przekraczało tam ustaloną przez Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej wartość 30 kg N · ha-1 UR i wyniosło ok. 50 kg N · ha-1 UR.
Słowa kluczowe:
azot, bilans azotu, bilans nawozowy, produkcja roślinnaBibliografia
Czarnik W., Czuba R., Drewniak A., Fotyma M., Gucki T., Kłossowski W., Kozuń Z., Majczak W., Nazaruk M., Pochopień J., Rola H., Rola J., Sadowski W., Skoneczna K., Witkowska D., Wronka T., 1986. Poradnik nawożenia i ochrony roślin. Agrochem, Kraków, 22, 311.
Dyrektywa Rady 75/440/EEC z dnia 16 czerwca 1975 r. dotycząca wymaganej jakości wód powierzchniowych przeznaczonych do pozyskiwania wody pitnej w państwach członkowskich (Dz.U. WE L 271 z 29.10.1979).
Dyrektywa Rady 79/869/EEC z dnia 9 października 1979 r. dotycząca metod pomiaru i częstotliwości pobierania próbek oraz analizy wód powierzchniowych przeznaczonych do poboru wody pitnej w państwach członkowskich (Dz.U. WE L 271 z 29.10.1979).
Dyrektywa Rady 80/778/EEC z dnia 15 lipca 1980 r. mająca odniesienie do jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. WE L 229 z 30.8.1980).
Dyrektywa Rady 91/676/EEC z dnia 12 grudnia 1991 r. dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (Dz.U. WE L 375 z 31.12.1991).
Fotyma M., Mercik S., 1992. Chemia rolna. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
Fotyma M., Igras J., Jadczyszyn T., Lipiński W., Radzimierski R., 2008. Ocena stanu zanieczyszczenia płytkich wód gruntowych, narażonych bezpośrednio na zrzuty składników biogennych w tym szczególnie z rolnictwa oraz możliwości potencjalnego wpływu zanieczyszczeń pochodzących z produkcji rolnej na środowisko. Red. Igras J. Opracowanie na zlecenie MRiRW. Puławy, http://bip.minrol.gov.pl.
Ilnicki P., 2004. Polskie rolnictwo a ochrona środowiska. Wyd. AR, Poznań.
Informacja na temat wyznaczania w Polsce obszarów szczególnie narażonych na azotany pochodzenia rolniczego i niezbędnych działań z tym związanych, 2003. Ministerstwo Środowiska, Warszawa, http://gate.mos.gov.pl.
Kopiński j., 2010. Bilans azotu brutto jako agrośrodowiskowy wskaźnik zmian intensywności produkcji rolniczej. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. PAN, Warszawa, 547, 185–191.
Kupiec J., 2008. Ocena bilansu składników biogennych (NPK) jako podstawy monitoringu produkcji rolnej w aspekcie ochrony środowiska. Praca doktorska. UP w Poznaniu.
Mazur, T., Mineev, M. V., Debreczeni, B., 1993. Nawożenie w rolnictwie biologicznym. Wyd. ART Olsztyn.
Michalczyk Z., 2004. Rola obszarów wiejskich w tworzeniu i wykorzystaniu zasobów wodnych w Polsce. Woda – Środowisko – Obszary Wiejskie, 4, 2a(11), 13–24
Ondersteijn C.J.M., 2000. Nutrient management strategies on Dutch dairy farms: An empirical analysis. PhD-thesis, Wagenningen University.
Pawlik-Dobrowolski J., 1998. Application of a method of nitrogen, phosphorus, and potassium balance for assessment of water quality hazard of the non-point pollution. [In:] J. Water Land Develop., 2, 132–155.
Rocznik statystyczny rolnictwa i obszarów wiejskich, 2005. Zakł. Wyd. Stat. GUS, Warszawa.
Sady W., 2000. Nawożenie warzyw polowych. Wyd. Plantpress, Kraków.
Sapek A., 2000. Scientific basic to mitigate the nutrient dispersion into the environment in Poland. [In:] Scientific basis to mitigate the nutrient dispersion into the environment. Mat. konf. 13–14 grudnia 1999. IMUZ, Falenty, 14–24.
Sapek A., Sapek B., 2005. Strategia gospodarowania azotem i fosforem w rolnictwie w aspekcie ochrony wód Morza Bałtyckiego. [In:] Rolnictwo Polskie i Ochrona Jakości Wody – Monografie. Red. Sapek B., Zesz. Eduk., IMUZ, Falenty, 10, 27–38.
Schleef K. H., Kleinhanss, W., 1994. Mineral balances in agriculture in the EU. Part I: The regional level, Braunschweig-Volkenrode, Bundesforschungsanstalt fur Landwirtschaft, Arbeitsbericht.
Swensson Ch., 2002. Amonnia release nad nitrogen balances on south Swedish dairy farm 1997–1999. Acta Univ. Agricult. Sueciae Agr., 333.
Szoszkiewicz J., Zbierska J., Szoszkiewicz K., Purta J., Woźniak A., Róg K., Sterczewski E., 2000. Możliwości upowszechniania rolnictwa integrowanego na przykładzie badań w wybranych gospodarstwach Opolszczyzny. Pam. Puł., 120, 429–a437.
Zbierska J., Murat-Błażejewska S., Szoszkiewicz K., Ławniczak A., 2002. Bilans biogenów w agroekosystemach Wielkopolski w aspekcie ochrony jakości wód na przykładzie zlewni Samicy Stęszewskiej. Wyd. AR, Poznań.
• Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu ul. Piątkowska 94 C, 60-649 Poznań
Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu ul. Piątkowska 94 C, 60-649 Poznań
• Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu ul. Piątkowska 94 C, 60-649 Poznań
Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Opolu Oddział w Łosiowie, ul. Główna 1, 49-330 Łosiów
Licencja
Artykuły są udostępniane na zasadach CC BY 4.0 (do 2020 r. na zasadach CC BY-NC-ND 4.0)..
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej i nie jest rozpatrywany do publikacji gdzie indziej.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła, wkładzie poszczególnych osób i źródle finansowania.
Samoarchiwizacja
Czasopismo Agronomy Science przyjęło politykę samoarchiwizacji nazwaną przez bazę Sherpa Romeo drogą niebieską. Od 2021 r. autorzy mogą samoarchiwizować postprinty artykułów oraz wersje wydawnicze (zgodnie z licencją CC BY). Artykuły z lat wcześniejszych (udostępniane na licencji CC BY-NC-ND 4.0) mogą być samoarchiwizowane tylko w wersji wydawniczej.
