Współczesna agrotechnika a różnorodność fitocenoz pól uprawnych Lubelszczyzny. Praca przeglądowa
SYLWIA CHOJNACKA
Katedra Herbologii i Technik Uprawy Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Akademicka 13, 20-950 LublinHUBERT RUSECKI
Katedra Herbologii i Technik Uprawy Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Akademicka 13, 20-950 LublinPAWEŁ GIERASIMIUK
Katedra Herbologii i Technik Uprawy Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Akademicka 13, 20-950 LublinMARIAN WESOŁOWSKI
Katedra Herbologii i Technik Uprawy Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Akademicka 13, 20-950 LublinAbstrakt
Proekologiczne metody ograniczania występowania agrofagów w agrofitocenozach, polegające na wprowadzaniu do uprawy międzyplonów, wysiewie odmian konkurencyjnych względem chwastów oraz stosowaniu integrowanej ochrony roślin, sprzyjają zachowaniu bioróżnorodności obszarów wiejskich. Wyniki badań wskazują, iż wymienione zabiegi agrotechniczne mogą skutecznie ograniczać występowanie chwastów w agrocenozach, nie zmniejszając jednocześnie ich różnorodności biologicznej. Redukują występowanie kosmopolitycznych taksonów dominujących, zmniejszając ich liczebność poniżej ekonomicznego progu szkodliwości. Skuteczność tych zabiegów zależy jednak od wielu czynników siedliskowych i agrotechnicznych, takich jak typ gleby, warunki pogodowe, gatunek rośliny uprawnej, płodozmian, rodzaj międzyplonu i sposób jego zagospodarowania. Technologia produkcji uwzględniająca wymienione, przyjazne dla środowiska metody ograniczania występowania agrofagów, ma na celu symbiozę celów produkcyjnych i ekologicznych.
Słowa kluczowe:
rośliny uprawne, zachwaszczenie, międzyplon, odmiana, mechaniczna i chemiczna ochrona roślinBibliografia
Adamiak E., Adamiak J., Stępień A., Balicki T., 2003. Wpływ następstwa roślin i poziomu ochrony na zachwaszczenie odmian pszenicy ozimej. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 490, 15–22.
Adamiak J., Stępień J., 2003. Efektywność bronowania w regulacji zachwaszczenia jęczmienia ozimego. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 43(2), 506–509.
Andruszczak S., Kwiecińska-Poppe E., Kraska P., Pałys E., 2010. The effect of different agrotech-nical levels on weed infestation in crops of naked and husked varieties of oat (Avena sativa L.). Acta Agrobot. 63(2), 207–213.
Andruszczak S., Kraska P., Kwiecińska-Poppe E., Pałys E., 2011. Biological diversity of weeds in a winter triticale (Triticum rimpaui Wittm.) crop depending on different doses of herbicides and foliar fertilization. Acta Agrobot. 64(2), 109–118.
Andruszczak S., Kraska P., Kwiecińska-Poppe E., Pałys E., 2012. Weed infestation of crops of winter spelt wheat (Triticum aestivum ssp. spelta) cultivars grown under different conditions of mineral fertilization and chemical plant protection. Acta Agrobot. 65(3), 109–118.
Andruszczak S., Kraska P., Kwiecińska-Poppe E., Pałys E., 2013.The effect of tillage system and herbicide application on weed infestation of crops of winter spelt wheat (Triticum aestivum ssp. spelta L.) cultivars. Acta Agrobot. 66(4), 173–184.
Andrzejewska J., Ignaczak S., 1996. Wsiewki poplonowe seradeli w pszenżyto i żyto ozime uprawiane w monokulturze. Cz. III i IV. Zesz. Nauk ATR Bydgoszcz, Rolnictwo 37, 43–52.
Borówczak F., Koziara W., Grześ W., 2002. Wpływ intensywności uprawy na zachwaszczenie pszenicy ozimej i jęczmienia jarego. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 42(2), 572–574.
Domaradzki K., 2006, Effectiveness of the weed control in cereals in the aspect of reducing herbicide doses and selected agroecological factors. Monografie i Rozprawy Naukowe, Puławy, 17, 5–111.
Domaradzki K., Rola H., 2001. Ekologiczno-agroekonomiczne aspekty stosowania niższych dawek herbicydów w regulacji zachwaszczenia zbóż. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 41(1), 229–238.
FAO, 2010. FAOSTAT. Food and Agriculture Organization of the United Nations.
Faustini F., Paulini R., 2005. Organically grown durum wheat varieties under different intensity and time of mechanical weed control. Proc. 13thSymposium EWRS, Bari, płyta CD.
Feledyn-Szewczyk B., 2009. Porównanie konkurencyjności współczesnych i dawnych odmian pszenicy ozimej w stosunku do chwastów. J. Res. Applic. Agricult. Eng. 54(3), 60–67.
Gawęda D., 2009a. Wpływ międzyplonów ścierniskowych na zachwaszczenie pszenicy jarej uprawianej w monokulturze. Ann. UMCS, sec. E Agricultura 64(3), 21–28.
Gawęda D., 2009b. Wpływ międzyplonów ścierniskowych na zachwaszczenie jęczmienia jarego uprawianego w monokulturze. Fragm. Agron. 26(1), 34–41.
Gawęda D., Kwiatkowski C.A., 2012. Weed infestation of spring common wheat (Triticum aestivum L.) grown in monoculture depending on the cover crop and weed control method. Acta Agrobot. 65(3), 119–126.
Haliniarz M., 2013. Skuteczność zwalczania chwastów w pszenicy ozimej w zależności od dawki chlorotoluronu (Lentipur Flo 500 SC). Annales UMCS, sec. E Agricultura 69(3), 20–31.
Haliniarz M., Kapeluszny J., 2010. Wpływ obniżonej dawki herbicydu MCPA + mekoprop + di-kamba na zachwaszczenie trzech odmian pszenicy jarej. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 50(2), 798–802.
Haliniarz M., Kapeluszny J., 2012. Assessment of the effect of sowing density on weed infestation and yields of three spring wheat cultivars. Acta Sci. Pol., Agricultura 11(1), 13–25.
Haliniarz M., Kapeluszny J., 2014. Rzadkie gatunki flory kalcyfilnej w zbiorowiskach segetalnych na terenie województwa lubelskiego. Annales UMCS, sec. E Agricultura 69(1), 11–23.
Hansen P.K., Rasmussen I.A., Holst N., Candreasen C., 2007. Tolerance of four spring barley (Hordeum vulgare) varieties to weed harrowing. Weed Res. 47(3), 241–251.
Jaskulska I., Gałęzewski L., 2009. Aktualna rola międzyplonów w produkcji roślinnej i środowisku. Fragm. Agron. 26(3), 48–57.
Jaskulski D., Jaskulska I., 2006. Bioróżnorodność agroekosystemów i krajobrazu rolniczego a polowa produkcja roślinna. Post. Nauk Rol. 4, 43–57.
Jaskulski D., Tomalak S., Rudnicki F., 2000. Regeneracja stanowiska po pszenicy ozimej dla jęcz-mienia jarego poprzez rośliny międzyplonu ścierniskowego. Zesz. Prob. Post. Nauk Rol. 470, 49–57.
Jędruszczak M., Smolarz H.J., Gogacz S., 2004. Intensywność mechanicznych zabiegów odchwaszczających a plon ziarna i zachwaszczenie łanu pszenicy ozimej. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 44(2), 768–771.
Kapeluszny J., 2002. Zachwaszczenie łanu zbóż jarych w warunkach zróżnicowanej gęstości siewu i oszczędnego stosowania herbicydów. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 45(2), 483–485.
Kapeluszny J., 2005. Zmiany bioróżnorodności flory zachwaszczającej uprawy rolnicze na Lubelszczyźnie. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 45(2), 760–763.
Kapeluszny J., Dyńska M., Haliniarz M., 2012. Wpływ sposobów pielęgnacji na zachwaszczenie dwóch linii pszenicy twardej (Triticum durum Desf.). Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 52(2), 287–293.
Kapeluszny J., Haliniarz M., 2010. Ekspansywne i zagrożone gatunki flory segetalnej w środkowo-wschodniej Polsce. Annales UMCS, sec. E, Agricultura 65(1), 26–33.
Kierzek R., Ratajkiewicz H., 2004. Wpływ adiuwantów i parametrów opryskiwania na retencję cieczy na liściach w wybranych roślinach jednoliściennych. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 44(2), 828–831.
KOM(2011) 244 wersja ostateczna. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Bruksela, dnia 3.5.2011.
Kraska P., 2006. Wpływ zróżnicowanych dawek herbicydów na zachwaszczenie pszenicy ozimej. Progr. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 46(2), 256–260.
Kraska P., 2007. Wpływ zróżnicowanych dawek herbicydów na zachwaszczenie pszenicy ozimej uprawianej w monokulturze. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 47(3), 147–150.
Kraska P., 2008. The influence of different herbicide doses on weed infestation of winter triticale cultivated in monoculture. Acta Agrobot. 61(2), 229–238.
Kraska P., 2012. Effect of tillage system and catch crop on weed infestation of spring wheat stands (Triticum aestivum L.). Acta Sci. Pol., Agricultura 11(2), 27–43.
Kraska P., Okoń S., Pałys E., 2009. Weed infestation of a winter wheat canopy under the conditions of application of different herbicide doses and foliar fertilization. Acta Agrobot. 62(2), 193–206.
Krawczyk R., 2007. Wpływ terminu stosowania zredukowanych dawek herbicydów w zbożach jarych na efektywność zwalczania chwastów. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 47(3), 151–158.
Kuraszkiewicz R., Pałys E., 2003. Wpływ wsiewek międzyplonowych na zachwaszczenie łanu roślin ochronnych na glebie lekkiej. Ann. UMCS, sec. E, Agricultura 58, 53–67.
Kurstjens D.A.G., Kropff A.M., 2001. The impact of uprooting and soil-covering on the effectiveness of weed harrowing. Weed Res. 41(3), 211–228.
Kwiatkowski C., 2009a. Struktura zachwaszczenia i produkcyjność biomasy pszenicy ozimej oraz chwastów w zależności od systemu następstwa roślin i sposobu pielęgnacji. Annales UMCS, sec. E Agricultura 44(3), 69–78.
Kwiatkowski C., 2009b. Studia nad plonowaniem jęczmienia jarego nagoziarnistego i oplewionego w płodozmianie i monokulturze. Rozprawy Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie 336, Lublin.
Kwiatkowski C.A., 2012. Rola międzyplonów we współczesnym rolnictwie. Studia i Raporty IUNG – PIB 28(2), 79–95.
Kwiatkowski C.A., Wesołowski M., 2011. Wpływ adiuwantów oraz zredukowanych dawek środ-ków ochrony roślin na zachwaszczenie pszenicy ozimej. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 51(1), 2011.
Kwiecińska-Poppe E., Kraska P., Pałys E., 2009. The effect of intercropping on weed infestation of a spring barley crop cultivated in monoculture. Acta Agrobot. 62(1), 163–170.
Matuszkiewicz W., 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN Warszawa.
Mrówczyński M., Roth M., 2009. Zrównoważone stosowanie środków ochrony roślin. Probl. Inż. Rol. 2, 93–97.
Nowak S., 2008. Caucalido-Scandicetum (Libb.1930) R. Tx. 1937 within the area of limestone outcrops in Opole Silesia (SW Poland). Opole Sci. Soc. Nat. J. 41, 19–29.
Pałys E., Kuraszkiewicz R., Dziamba S., Rachoń L., Kraska P., 2000. Skład gatunkowy i masa chwastów w łanie lędźwianu siewnego (Lathyrus sativus L.) w zależności od sposobów od-chwaszczania. Annales UMCS, sec. E Agricultura 40(5), 41–51.
Parylak D., Zawieja J., Jędruszczak M., Stupnicka-Rodzynkiewicz E., Dąbkowska T., Snarska K., 2006. Wykorzystanie zasiewów mieszanych, właściwości odmian lub zjawiska allelopatii w ograniczaniu zachwaszczenia. Progr. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 46(1), 33–44.
Pawłowski F., Woźniak A., 2000. Wpływ wsiewek poplonowych i nawożenia organicznego na plonowanie, zachwaszczenie i zdrowotność pszenżyta ozimego w monokulturze. Część II. Zachwaszczenie i zdrowotność. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 470, 83–89.
Perron F., Legere A., 2000. Effects of crop management practice on Echinochloae crus-galli and Chenopodium album seed production in a maize/soybean rotation. Weed Res. 40(6), 535–547.
Pruszyński S., Skrzypczak G., 2007. Ochrona roślin w zrównoważonym rolnictwie. Fragm. Agron. 4(96), 127–138.
Rola H., Domaradzki K., Kaczmarek S., Kapeluszny J., 2013. Znaczenie progów szkodliwości w integrowanych metodach regulacji zachwaszczenia w zbożach. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 53(1), 96–104.
Szczęśniak E., Dajdok Z., Kącki Z., 2011. Metodyka oceny zagrożenia i kategoryzacja zagrożenia archeofitów na przykładzie Dolnego Śląska. Acta Bot. Siles., Suppl. 1, 9–28.
Wanic M., Nowicki J., Bielski S., 2004. Reakcja mieszanki jęczmienia jarego z owsem na różne przedplony i częstotliwość uprawy w płodozmianie. Cz. II. Masa i jakość resztek pożniwnych. Acta Sci. Pol., Agricultura 3(2), 177–186.
Wesołowski M., Boniek Z., 2009. Wpływ przedplonu i sposobu pielęgnacji na zachwaszczenie pszenicy ozimej. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 49(1), 357–360.
Wesołowski M., Cierpiała R., 2009. Skuteczność bronowania w regulacji zachwaszczenia pszenicy jarej. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 49(1), 361–364.
Wesołowski M., Kwiatkowski C., Harasim E., 2005. Wpływ zmniejszonych dawek niektórych herbicydów na plonowanie i zachwaszczenie pszenicy ozimej. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 45(2), 1194–1196.
Wesołowski M., Woźniak A., Dąbek-Gad M., 2008. Wrażliwość chwastów w pszenicy ozimej na zróżnicowane dawki herbicydów. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 48(1), 324–328.
Wesołowski M., Buła M., Grotkowska Z., Klusek I., 2010. Sposób wykonania uprawy przedsiewnej a zachwaszczenie łanu pszenicy ozimej. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 50(1), 457–460.
Woźniak A., 2005. Wpływ wsiewek międzyplonowych i nawożenia organicznego na plon i zachwaszczenie pszenicy jarej uprawianej w monokulturze. Annales UMCS, sec. E 60, 33–40.
Woźnica Z., 2003. Współdziałanie adiuwantów a skuteczność chwastobójcza herbicydów. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 43(1), 473–479.
Zając M., Zając A., Tokarska-Guzik B., 2009. Extinct end endangered archeophytes and the dynamics of their diversity in Poland. Biodiv. Res. Conserv. 13, 17–24.
Zimny L., 2007. Definicje i podziały systemów rolniczych. Acta Agrophys. 10(2), 507–518.
www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Integrowana-produkcja-roslin [dostęp: 20.10.2017].
Katedra Herbologii i Technik Uprawy Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Akademicka 13, 20-950 Lublin
Katedra Herbologii i Technik Uprawy Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Akademicka 13, 20-950 Lublin
Katedra Herbologii i Technik Uprawy Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Akademicka 13, 20-950 Lublin
Katedra Herbologii i Technik Uprawy Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Akademicka 13, 20-950 Lublin
Licencja
Artykuły są udostępniane na zasadach CC BY 4.0 (do 2020 r. na zasadach CC BY-NC-ND 4.0)..
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej i nie jest rozpatrywany do publikacji gdzie indziej.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła, wkładzie poszczególnych osób i źródle finansowania.
Samoarchiwizacja
Czasopismo Agronomy Science przyjęło politykę samoarchiwizacji nazwaną przez bazę Sherpa Romeo drogą niebieską. Od 2021 r. autorzy mogą samoarchiwizować postprinty artykułów oraz wersje wydawnicze (zgodnie z licencją CC BY). Artykuły z lat wcześniejszych (udostępniane na licencji CC BY-NC-ND 4.0) mogą być samoarchiwizowane tylko w wersji wydawniczej.
