Korelacje między częstością pracy serca koni podczas progowych momentów treningu metodami naturalnymi i ocenami za ich zachowanie się
IZABELA WILK
Department of Horse Breeding and Use, University of Life Sciences in Lublin Akademicka 13, 20-950 LublinIWONA JANCZAREK
Department of Horse Breeding and Use, University of Life Sciences in Lublin Akademicka 13, 20-950 LublinKRZYSZTOF BOCIAN
Department of Horse Breeding and Use, University of Life Sciences in Lublin Akademicka 13, 20-950Abstrakt
Celem pracy była analiza wyników korelacji między ocenami za zachowanie się koni według skali Brzeskiego z częstością pracy serca w tzw. momentach progowych treningu przeprowadzonego metodami naturalnymi. Badaniami objęto 120 koni, reprezentujących 3 grupy rasowe: pełnej krwi angielskiej (n = 40), arabskie czystej krwi (n = 40) i angloarabskie półkrwi (n = 40). Każda z grup była równa pod względem liczebności ogierów i klaczy. Doświadczenie polegało na przeprowadzeniu szkolenia metodą naturalną, które miało na celu przyjęcie jeźdźca przez konia i trwało maksymalnie przez 3 kolejne dni. Za momenty progowe uznano: pierwsze podążanie konia za trenerem, pierwsze okrążenie trenera, założenie siodła, zapięcie popręgu oraz wejście trenera na konia i zajęcie pozycji siedzącej. Rejestracji częstości pracy serca (HR) dokonano za pomocą urządzeń Polar s810. Punktowa całościowa ocena za zachowanie się koni (w skali 1–5 punktów) stanowiła natomiast zmodyfikowaną klasyfikację Brzeskiego (1 pkt – niebezpieczna postawa agresywna; 5 pkt – doskonała współpraca z człowiekiem). Wykonano wieloczynnikową analizę wariancji (ANOVA GLM). Istotność różnic między średnimi określono za pomocą testu t-Tukeya. Stwierdzono, iż częstość pracy serca w momentach progowych szkolenia oraz oceny wystawiane koniom przez trenera za ich zachowanie się, podkreślają odrębność rasową koni angloarabskich, w przypadku których można się spodziewać kłopotów z wdrożeniem naturalnych metod treningu. Zmodyfikowana klasyfikacja Brzeskiego jako metoda oceny behawioralnej młodych koni może stanowić uzupełnienie analizy parametrów fizjologicznych. Szczególną uwagę warto zwrócić na oceny za zachowanie się koni podczas pierwszego siodłania. O ich wiarygodności świadczą istotne korelacje z częstością pracy serca.
Słowa kluczowe:
konie, HR, behawior, trening naturalnyBibliografia
Brandt K., 2004. A language of their own: An interactionist approach to human-horse communication. Soc. Anim. 12(4), 299–316.
Calabrese E.J., 2008. Stress biology and hormesis: the Yerkes-Dodson law in psychology – a special case of the hormesis dose response. Crit. Rev. Toxicol. 38, 453–462.
Fureix C., Pagès M., Bon R., Lassalle J., Kuntz P., Gonzalez G., 2009. A preliminary study of the effects of handling type on horses emotional reactivity and the human-horse relationship. Behav. Proc. 82, 202–210.
Goodwin D., McGreevy P., Waran N., McLean A., 2009. How equitation science can elucidate and refine horsemanship techniques. Vet. J. 181 (1), 5–11.
Goodwin D., 2007. Horse behaviour: evolution, domestication and feralisation. Anim. Welf. 1, 1–18.
Hausberger M., Muller C., Lunel C., 2011. Does work affect personality? A study in horses. PLoS One, Feb 9, 6(2), e14659.
Janczarek I., Kędzierski W., Stachurska A., Wilk I., 2013a. Emotional reactions of horses and trainers during natural method training. Ann. Anim. Sci. 13 (2), 263–273.
Janczarek I., Stachurska A., Kędzierski W., Wilk I., 2013b. Responses of horses of various breeds to a sympathetic training method. J. Equine. Vet. Sci. 33 (10), 794–801.
McCall C.A., 1990. A review of learning behavior in horses and its application in horse training. J. Anim. Sci. 68, 75–81.
Miller R.M., 2007. Jeździectwo naturalne bez tajemnic. Z serca prosto do rąk. Wyd. Agencja PDM.
Parelli P., 2000. Introduction and theory to the harmony level of PNH. In: Parelli P. (eds.), Savvy System Part 2. Parelli Natural Horsemanship Australia, Gosford, 51.
Rietmann T.R., Stuart A.E., Bernasconi P., Stauffacher M., Auer J.A., Weishaupt M.A., 2004. Assessment of mental stress in warmblood horses: heart rate variability in comparison to heart rate and selected behavioural parameters. Appl. Anim. Behav. Sci. 88, 121–36.
Roberts M., 2002. From My Hands to Yours: Lessons from a Lifetime of Training Championship Horses. Monty and Pat Roberts Inc., Solvang, CA.
Visser E.K., VanDierendonck M., Ellis A.D., Rijksen C., Van Reenen C.G., 2009. A comparison of sympathetic and conventional training methods on response to initial horse training. Vet. J. 181, 48–52.
Waran N., McGrewy P., Casey R.A., 2007. Training methods and horse welfare. Anim. Welfare. 1, 151–180.
Young T., Creighton E., Smith T., Hosie C., 2012. A novel scale of behavioural indicators of stress for use with domestic horses. Appl. Anim. Behav. Sci. 140 (1–2), 33–43.
Department of Horse Breeding and Use, University of Life Sciences in Lublin Akademicka 13, 20-950 Lublin
Department of Horse Breeding and Use, University of Life Sciences in Lublin Akademicka 13, 20-950 Lublin
Department of Horse Breeding and Use, University of Life Sciences in Lublin Akademicka 13, 20-950
Licencja
Od 2022 r. artykuły są udostępniane na zasadach licencji Creative Commons uznanie autorstwa 4.0 międzynarodowa (CC BY 4.0). Artykuły opublikowane przed 2022 r. są dostępne na zasadach licencji Creative Commons uznanie autorstwa – użycie niekomercyjne – bez utworów zależnych 4.0 międzynarodowa (CC BY-NC-ND 4.0).
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej, nie jest rozpatrywany do publikacji w innych wydawnictwach.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła i wkładzie poszczególnych osób.
