Projekt oceny wydolności ruchowej koni w ruchu luzem i pod jeźdźcem
IWONA JANCZAREK
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 LublinIZABELA WILK
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 LublinMARCJANNA WIŚNIEWSKA
Zakład Hodowli Trzody Chlewnej i Koni, Katedra Nauk o Zwierzętach, Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. J.J. Śniadeckich w Bydgoszczy, ul. Mazowiecka 28, 85-084 BydgoszczKARINA BRZOZOWSKA
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 LublinAGATA KOZIOŁ
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 LublinAbstrakt
Celem pracy było opracowanie systemu oceny wydolności ruchowej koni na podstawie wybranych wymiarów biometrycznych. Badaniami objęto 12 dorosłych koni gorącokrwistych, na których wykonano 10 pomiarów biometrycznych metodą tradycyjną oraz 2 pomiary parametrów wydolności ruchowej przeprowadzone w stępie i kłusie. Na podstawie uzyskanych wyników zaproponowano ocenę wydolności ruchowej koni za pomocą pomiarów biometrycznych. Zgromadzone dane opisano z wykorzystaniem opisowych charakterystyk statystycznych i wieloczynnikowej analizy wariancji (ANOVA GLM) oraz korelacji Pearsona. Stwierdzono, że wymiary biometryczne koni, a w szczególności długość łopatki i długość uda, pozwalają scharakteryzować ich wydolność ruchową w stępie i kłusie. Jeździec ma wpływ na zwiększenie długości kroku koni jedynie w stępie, natomiast podczas kłusa takich oddziaływań nie potwierdzono. Zaproponowany w pracy projekt oceny wydolności ruchowej koni może mieć zastosowanie we wstępnym wyborze koni do określonego rodzaju użytkowania.
Słowa kluczowe:
konie, wydolność ruchowa, pomiary biometryczneBibliografia
Back W., Clayton H.M., 2013. Equine Locomotion. 2nd Editon. E-Book. Elsevier Health Sciences, Saunders Ltd.
Chateau H., Robin D., Simonelli T., Pacquet L., Pourcelot P., Falala S., Crevier-Denoix N., 2009. Design and validation of a dynamometric horseshoe for the measurement of three-dimensional ground reaction force on a moving horse. J. Biomech. 42(3), 336–340.
Chrzanowski S., Łojek S., Oleksiak S., 2013. Hodowla i użytkowanie koni. Wydaw. SGGW, Warszawa.
Cocq P.D., Weeren P.V., Back W., 2004. Effects of girth, saddle and weight on movements of the horse. Equine Vet. J. 36(8), 758–763.
Graf P., von Borstel U.K., Gauly M., 2014. Practical considerations regarding the implementation of a temperament test into horse performance tests: results of a large-scale test run. J. Vet. Behav. 9(6), 329–340.
Hellsten E.T., Viklund Å., Koenen E.P.C., Ricard A., Bruns E., Philipsson J., 2006. Review of genetic parameters estimated at stallion and young horse performance tests and their correlations with later results in dressage and show-jumping competition. Livestock Sci. 103(1), 1–12.
Higgins G., Martin S., 2011. Jak porusza się twój koń: wskazówki jak poprawić wyniki sportowe. Akademia Jeździecka, Warszawa.
Holmström M., Magnusson L.E., Philipsson J., 1990. Variation in conformation of Swedish Warm-blood horses and conformational characteristics of elite sport horses. Equine Vet. J. 22(3), 186–193.
Janczarek I., 2011. Obiektywizacja metod oceny skoków luzem młodych ogierów półkrwi. Rozpr. Nauk. UP w Lublinie 352, Lublin, ss. 149.
Jodkowska E., Badura N., Stasina P., 2003a. Analiza eksterieru koni startujących w skokach przez przeszkody i ujeżdżeniu. Zesz. Nauk. UP Wrocł. 598.
Jodkowska E., Niestrawska E., Bek-Kaczkowska I., 2003b. Charakterystyka pokroju koni startujących w zawodach w skokach przez przeszkody. Rocz. Nauk. Zoot. Supl. 18, 135–138.
Kaproń M., Janczarek I., Suska A., 2005. Próba oceny współzależności między dwoma systemami bonitacji pokroju ogierów półkrwi a ilościowymi parametrami ich skoków pod jeźdźcem. Rocz. Nauk. Pol. Tow. Zoot. 1(1), 45–56.
Kaproń M., Janczarek I., Śledź A., Bocian K., Kaproń B., 2003. Współzależność między wymiarami i indeksami budowy ciała ogierów półkrwi oraz ich wydolnością ruchową oceniana podczas testu 100 dni. Rocz. Nauk. Zoot. Supl. 18, 143–146.
Kaproń M., 1999. Metody doskonalenia koni. Wydaw. AR w Lublinie, Lublin.
Kashiwamura F., Avgaandorj A., Furumura K., 2001. Relationships among body size, conformation, and racing performance in banei draft racehorses. J. Equine Sci. 12(1), 1–7.
McDonnell S. 2003. Practical field guide to horse behavior: the equid ethogram. The Blood-Horse, Lexington.
McGreevy P.D., Thomson P.C., 2006. Differences in motor laterality between breeds of perfor-mance horse. Appl. Anim. Behav. Sci. 99(1), 183–190.
McLean A.N., McGreevy P.D., 2010. Horse-training techniques that may defy the principles of learning theory and compromise welfare. J. Vet. Behav. 5(4), 187–195.
Mills D.S., Clarke A., 2007. Housing, management and welfare. W: N. Waran (red.), The welfare of horses. Springer, Dordrecht, 77–97.
Saastamoinen M.T., Barrey E., 2000. Genetics of conformation, locomotion and physiological traits. W: A.T. Bowling; A. Ruvinsky (red.), The genetics of the horse. CABI, Oxon, 439–472.
Sampaio B.F.B., Zúccari C.E.S.N., Shiroma M.Y.M., Bertozzo B.R., Leonel E.C.R., Sur-jus R. da S., da Costa e Silva E.V., 2013. Biometric hoof evaluation of athletic horses of show jumping, barrel, long rope and polo modalities. Rev. Bras. Saúde Prod. Anim. 14(3), 448–459.
SAS 2003. Institute Inc. CNU SAS user’s guide statistics: version 9.1.3. Cary NC.
Stefaniuk M., Kaczor U., Kulisa M., 2014. Polimorfizm genu miostatyny (MSTN) u zwierząt domowych. Postępy Hig. Med. Dośw. 68, 633–639.
Suzaki M., Yamakita O., Horikawa S.I., Kuno Y., Aida H., Sasaki N., Kusunose R., 2001. A horse identification system using biometrics. Syst. Comput. Japan. 32(14), 12–23.
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
Zakład Hodowli Trzody Chlewnej i Koni, Katedra Nauk o Zwierzętach, Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. J.J. Śniadeckich w Bydgoszczy, ul. Mazowiecka 28, 85-084 Bydgoszcz
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
Licencja
Od 2022 r. artykuły są udostępniane na zasadach licencji Creative Commons uznanie autorstwa 4.0 międzynarodowa (CC BY 4.0). Artykuły opublikowane przed 2022 r. są dostępne na zasadach licencji Creative Commons uznanie autorstwa – użycie niekomercyjne – bez utworów zależnych 4.0 międzynarodowa (CC BY-NC-ND 4.0).
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej, nie jest rozpatrywany do publikacji w innych wydawnictwach.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła i wkładzie poszczególnych osób.
