Reaktywność behawioralna i tętno ogierów półkrwi w teście nowego bodźca
JAROSŁAW KAMIENIAK
Department of Ethology and Technological Basis of Animal Production, University of Life Sciences in Lublin, Akademicka 13, 20-950 LublinLESZEK SOŁTYS
Department of Ethology and Technological Basis of Animal Production, University of Life Sciences in Lublin, Akademicka 13, 20-950 LublinWANDA KRUPA
MONIKA BUDZYŃSKA
Department of Ethology and Technological Basis of Animal Production, University of Life Sciences in Lublin, Akademicka 13, 20-950 LublinMARIA TIETZE
Department of Ethology and Technological Basis of Animal Production, University of Life Sciences in Lublin, Akademicka 13, 20-950 LublinAbstrakt
Celem badań było oszacowanie reaktywności behawioralnej i wartości tętna ogierów półkrwi angloarabskiej poddanych testowi nowego bodźca. Badaniami przeprowadzonymi w Zakładzie Treningowym w Bogusławicach objęto 129 ogierów rasy półkrwi angloarabskiej w wieku 3 lat. Wszystkie ogiery eksponowano na nowy, optyczny i akustyczny bodziec, generowany w teście lękliwości, przeprowadzonym zgodnie z metodyką opracowaną przez Budzyńskiego, w sesji optycznej, akustycznej i optyczno-akustycznej. W każdej sesji testu za poszczególne typy reakcji przyznawano ogierom punkty w skali od 1 (wysoka reaktywność behawioralna) do 10 (niska reaktywność behawioralna). Jako fizjologiczny wskaźnik poziomu reaktywności behawioralnej wykorzystano pomiar tętna. Tętno mierzono u ogierów bezpośrednio przed rozpoczęciem testu (tętno początkowe), a następnie w jego sesji optycznej, akustycznej i optycznoakustycznej. Wyliczono przyrosty wartości tętna w każdej sesji, odejmując od zmierzonej w poszczególnych sesjach wartości tętna wartość tętna początkowego Wykazano znaczny stopień zrównoważenia nerwowego ocenianych koni. Najsilniejszą reakcję behawioralną wywoływał ruchomy bodziec optyczny, na który ogiery reagowały największym wzrostem wartości tętna. Wykazano statystycznie istotną różnicę pomiędzy średnią wartością tętna początkowego a średnią wartością tego wskaźnika uzyskaną w poszczególnych sesjach testu lękliwości. U ogierów charakteryzujących się wysoką reaktywnością w teście nowego bodźca stwierdzono większe wartości tętna. Istotne ujemne korelacje zachodzące pomiędzy wynikami oceny behawioralnej w teście lękliwości a wartością mierzonego w teście tętna wskazują na możliwość wykorzystania testu nowego bodźca jako szybkiej i obiektywnej metody prognozowania przydatności koni do bezpiecznego i efektywnego użytkowania.
Słowa kluczowe:
ogiery, reaktywność behawioralna, tętno, test nowego bodźcaBibliografia
Gehrke E.K., Baldwin A., Schiltz P.M., 2011. Heart rate variability in horses. J. Equine Vet. Sci. 31, 78–84.
Geringer H., Kasprzyk J., 2000. Badania behawioralne koni półkrwi poddanych próbom wyścigowym na torze. Zesz. Nauk. PTZ 50, 387–394.
Geringer H., Bek-Kaczkowska I., Banasiewicz E., 2001. Ocena behawioralna koni półkrwi biegających na torze wyścigów konnych. Rocz. Nauk. Zoot. 14 (Suppl.), 27–34.
Hausberger M., Bruderer C., Le Scolan N., Pierre J.S., 2004. Interplay Between Environmental and Genetic Factors in Temperament/Personality Traits in Horses (Equus caballus). J. Comp. Psychol. 118 (4), 434–446.
Janiszewska J., Ignor J., Cieśla A., 2004. Einfluss eines 11-monatigen Trainings auf die Ergebnisse des „Ängstlichkeitstests” von jungen Halbblut-Hengsten. Arch. Tierz. 47 (1), 7–13.
Kamieniak J., 1999. Ocena wskaźników pobudliwości nerwowej uwarunkowanych poziomem inbredu koni czystej krwi arabskiej. I. Wpływ inbredu na cechy pobudliwości nerwowej oraz dzielność wyścigową. Annales UMCS, sec. EE Zootechnica 27 (30), 233–242.
Kamieniak J., 2006. Analiza stopnia pobudliwości nerwowej polskich koni czystej krwi arabskiej z uwzględnieniem dotychczasowych kojarzeń. Rozpr. Nauk. AR w Lublinie 312.
Kaproń M., 1999. Metody doskonalenia koni. Wyd. AR w Lublinie.
König von Borstel U., Pasing S., Gauly M., 2011. Towards a more objective assessment of equine personality using behavioural and physiological observations from performance test training. Appl. Anim. Behav. Sci. 135, 277–285.
Lansade L., Bouissou M.-F., Pape G., 2003. Characterization of temperament in young horses. Proc. 37th ISAE, Abano Terme, Italy, June 24–28, 2003, 157.
Leiner L., Fendt M., 2011. Behavioural fear and heart rate responses of horses after exposure to novel objects: Effects of habituation. Appl. Anim. Behav. Sci. 131, 104–109.
Mohr E., Witte E., Voss B., 2000. Heart rate variability as stress indicator. Arch. Tierz. 43, 171–176.
Rothmann J., Sondergaard E., Christensen O.F., Ladewig J., 2010. Practical assessment of reactivity and associations to rideability and performance traits. Proc. 61st EAAP, Heraklion, Greece, August 23–27, 2010, 151.
Sapuła M., Kamieniak J., Budzyńska M., Gancarz J., Stefaniuk A., 2002. Ocena zdolności pracotwórczych i pobudliwości nerwowej ogierów małopolskich z uwzględnieniem rasy ojca. Annales UMCS, sec. EE, Zootechnica 20 (35), 249–255.
Szarska E., 2000. Badania laboratoryjne w treningu koni. CREX, Tuchów.
Visser E.K., van Reeenen G.C., Hopster H., Schilder M.B.H., Knaap J.H., Barneveld A., Blokhuis
H.J., 2001. Quantifying aspects of young horses’ temperament: consistency of behavioural
variables. Appl. Anim. Behav. Sci. 74 (6), 241–258.
Walkowicz E., Jodkowska E., 1995. Simple ethological tests in the breeding evaluation of Silesian stallions. Mat. Inter. Symp. 18–20 September 1995, Wrocław, 107–111.
Wolff A., Hausberger M., Le Scolan N., 1997. Experimental tests to assess emotionality in horses. Behav. Proc. 40 (3), 209–221.
Department of Ethology and Technological Basis of Animal Production, University of Life Sciences in Lublin, Akademicka 13, 20-950 Lublin
Department of Ethology and Technological Basis of Animal Production, University of Life Sciences in Lublin, Akademicka 13, 20-950 Lublin
Department of Ethology and Technological Basis of Animal Production, University of Life Sciences in Lublin, Akademicka 13, 20-950 Lublin
Department of Ethology and Technological Basis of Animal Production, University of Life Sciences in Lublin, Akademicka 13, 20-950 Lublin
Licencja
Od 2022 r. artykuły są udostępniane na zasadach licencji Creative Commons uznanie autorstwa 4.0 międzynarodowa (CC BY 4.0). Artykuły opublikowane przed 2022 r. są dostępne na zasadach licencji Creative Commons uznanie autorstwa – użycie niekomercyjne – bez utworów zależnych 4.0 międzynarodowa (CC BY-NC-ND 4.0).
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej, nie jest rozpatrywany do publikacji w innych wydawnictwach.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła i wkładzie poszczególnych osób.
