Zmienność ocen ogierów półkrwi w zakładach treningowych w latach 2006–2015
JAROSŁAW KAMIENIAK
Katedra Etologii i Podstaw Technologii Produkcji Zwierzęcej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 LublinLESZEK SOŁTYS
Katedra Etologii i Podstaw Technologii Produkcji Zwierzęcej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 LublinMARIA TIETZE
Katedra Etologii i Podstaw Technologii Produkcji Zwierzęcej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 LublinAbstrakt
Celem pracy było określenie zmienności ocen ogierów półkrwi poddanych próbom dzielności w zakładach treningowych w latach 2006–2015. Przeanalizowano i opracowano statystycznie wyniki w oficjalnych próbach dzielności 332 ogierów, ocenionych po treningu 100dniowym w zakładach treningowych: Biały Bór, Bielice, Bogusławice. W badaniach uwzględniono, w jaki sposób kształtowały się wartości ocen punktowych przyznawanych ogierom za poszczególne cechy w zależności od roku próby, rasy ogiera (małopolski, polski koń szlachetny półkrwi, wielkopolski, wyhodowany za granicą) oraz hodowcy (polski państwowy, polski prywatny, zagraniczny). Wykazano, że ogiery hodowli zagranicznej w zakładach treningowych otrzymywały z reguły statystycznie istotnie wyższe noty niż ogiery hodowli krajowej. Jednak w ostatnich latach analizowanego okresu zaobserwowano tendencję wzrostową punktacji przyznawanej za większość ocenianych cech ogierom hodowli polskiej, przy tendencji spadkowej ocen uzyskiwanych przez ogiery hodowli zagranicznej. Ogiery poszczególnych ras polskiej hodowli różniły się istotnie w ocenach uzyskanych w zakładzie treningowym za poszczególne cechy.
Słowa kluczowe:
ogiery, próby dzielności, zakłady treningoweBibliografia
Byszewski W., 2009. O próby dla wszystkich. Hodowca i Jeździec 1, 38–41.
Chrzanowski S., Łojek J., Kurek A., 1999. Ocena wartości użytkowej dla ogierów biorących udział w teście 100-dniowym. Sympozjum Międzynarodowe „Aktualne kierunki hodowli i użytkowania koni w Europie, Kraków, 17–19 września 1999, 50, 79–86.
Chrzanowski S., Łojek J., Kurek A., 2000. Porównanie ocen wystawianych przez sędziów w teście 100-dniowym w 1998 i 1999 roku. Fol. Univ. Agric. Stetin. 212, Zootechnica 40, 85–89.
Czerwińska M., Mroczkowski S., Bohaczyk M., 2008. Porównanie zgodności ocen za skoki przez przeszkody ogierów półkrwi wystawionych podczas prób dzielności w Zakładzie Treningowym Biały Bór w latach 2002–2006. Rocz. Nauk. PTZ 4, 1, 9–15.
Cześnik E., 2007. Ogiery rasy małopolskiej w zakładach treningowych. Hodowca i Jeździec 3, 25–28.
Geringer de Oedenberg H., Bek-Kaczkowska I., Banasiewicz E., 2001. Ocena behawioralna koni półkrwi, biegających na torze wyścigów konnych. Rocz. Nauk. Zoot., Supl., 14, 27– 34.
Geringer H., Górecka A., Guzik E., Marcol. K., 2006. Wartość użytkowa koni startujących w dyscyplinie skoków przez przeszkody zarejestrowanych w Śląskim Związku Jeździeckim. LXXI Zjazd PTZ, Bydgoszcz, 18–20 września 2006, Streszczenia, 3, 5.
Graf P., König von Borstel U., Gauly M., 2013. Importance of personality traits in horses to breeders and riders. J. Vet. Behav. 8, 316–325.
Hall C., Huws N., White C., Taylor E., Owen H., McGreevyb P., 2013. Assessment of ridden horse behavior. J. Vet. Behav. 8, 62–73.
Hall C., Kay R., Yarnell K., 2014. Assessing ridden horse behavior: Professional judgment and physiological measures. J. Vet. Behav. 9, 22–29.
Jackowski M., Maślanka M., 2000. Osiągnięcia sportowe koni ze stadniny koni Pruchna-Ochaby w latach 1977–1997. Folia Univ. Agric. Stetin. 212, Zootechnica 40, 199–212.
Janczarek I., 2006. Ocena współzależności między wybranymi wymiarami biometrycznymi ogierów półkrwi a parametrami ich skoków swobodnych. LXXI Zjazd PTZ, Bydgoszcz, 18–20 września 2006, Streszczenia, 3, 10.
Kaproń M., 1999. Metody doskonalenia koni. Wyd. AR w Lublinie, Lublin.
Kaproń M., 2001. Projekt modernizacji systemu wierzchowych prób dzielności ogierów półkrwi w zakładach treningowych. Rocz. Nauk. Zoot., Supl., 14, 81–94.
Kaproń M., Janczarek I., Pluta M., Suska A., 2007. Współzależność między wybranymi wymiarami kończyny przedniej ogierów półkrwi a ich wydolnością ruchową. Rocz. Nauk. PTZ 3, 4, 63–70.
Koenen E.P., Aldrige L.I., 2002. Testing and genetic evaluation of sport horses in an international perspective. W: Proceedings of the 7th World Congress Applied to Livestock Production, Montpellier, 19–23 August 2002, 1–5.
Krzyżanowski R., 2009. Wykorzystać szansę. Hodowca i Jeździec 3, 20–23.
Langlois B., 2002. Objectifs de selection du cheval de selle. Annuaire de cheval de sport et d’elevage. FH Monneron, 455–466.
Langlois B., Fraidevaux J., Lamarche L., Legaut C., Tassencaurt L., Theret M., 1978. Analyse des liaisons ente la morphologie el l`apiture au gallop au trot et au saut d`obstacle chez le chewel. Ann. Genet. Sel. Anim. 10 (3) 443–474.
Lawin J., 2008. Po co próby dzielności? Koński Targ 12, 14–16.
Lewczuk D., 2005. The effect of sire’s breed on three body measurements and body conformation score in Polish Halfbred Horse at the beginnings and on the present-day of the breed. Anim. Sci. Pap. Rep. 23, 3, 171–179.
Łojek J., 1996.Wyniki uzyskiwane przez konie różnych ras w krajowym sporcie jeździeckim w latach 1981–1992. Zesz. Nauk. Prz. Hod. 25, 51–55.
McCall C.A., Hall S., McElhenney W.H., Cummins K.A., 2006. Evaluation and comparison of four methods of ranking horses based on reactivity. Appl. Anim. Behav. Sci. 96, 115–127.
Pietrzak S., 2005. Hodowla i produkcja koni sportowych w Europie. Prz. Hod. 1, 23–28.
Pietrzak S., Bekiesz D., Cuber A., 2004. Określenie wartości użytkowej różnych ras koni w poszczególnych dyscyplinach krajowego sportu jeździeckiego w latach 2001–2002. Zesz. Nauk. Prz. Hod. 72, 5, 75–84.
Pietrzak S., Bocian K., Jankowski P., 1997. Struktura rasowa oraz wskaźniki biometryczne i bonitacyjne koni sportowych oraz rekreacyjnych użytkowanych w klubach jeździeckich makroregionu środkowowschodniego. Zesz. Nauk. AR w Szczecinie 177, Zootechnika 35, 129–137.
Pietrzak S., Krzyżanowski R., Strzelec K., 2000a. Przydatność wierzchowa młodych ogierów półkrwi w świetle testu niezależnych jeźdźców. W: Chów i hodowla koni, Zesz. Nauk. PTZ 50, 163–169, PTZ, Warszawa.
Pietrzak S., Krzyżanowski R., Jaśkiewicz E., 2000b. Wpływ podstawowych chodów i innych cech na użytkowanie koni sportowych w makroregionie środkowowschodnim. Folia Univ. Agric. Stetin. 212, Zootechnica 40, 173–184.
Pikuła R., Górska K., Tabiszewska I., 2006. Charakterystyka koni biorących udział w czempionatach młodych koni w latach 1992–2002 ze szczególnym uwzględnieniem koni rasy szlachetna półkrew. LXXI Zjazd PTZ, Bydgoszcz, 18–20 września 2006, Streszczenia, 3, 21.
Polak G., 2004. Metody oceny predyspozycji wierzchowych koni półkrwi w Niemczech i we Francji. Cz.1. System niemiecki. Prz. Hod. 1, 19–22.
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 5 maja 1999 roku w sprawie zakresu i metod prowadzenia oceny wartości użytkowej i hodowlanej oraz sposobu oznakowania i identyfikacji zwierząt do celów hodowlanych. Dz.U. 1999 nr 47 poz. 470.
Quarles S., 2003. The mare performance test-frequently asked questions. Am. Hanov., spring, 30–33.
Stachurska A., Pięta M., Napiórkowska K., 2006. Porównanie wyników prób dzielności koni holsztyńskich i innych ras półkrwi. LXXI Zjazd PTZ, Bydgoszcz, 18–20 września 2006, Komunikaty Naukowe 3, 25.
Stachurska A., Pięta M., Nesteruk E., 2002. Which obstacles are most problematic for jumping horses ? App. Anim. Behav. Sci. 77, 197–207.
http//www.PZHK.pl
Chrzanowski S., Łojek J., Kurek A., 1999. Ocena wartości użytkowej dla ogierów biorących udział w teście 100-dniowym. Sympozjum Międzynarodowe „Aktualne kierunki hodowli i użytkowania koni w Europie, Kraków, 17–19 września 1999, 50, 79–86.
Chrzanowski S., Łojek J., Kurek A., 2000. Porównanie ocen wystawianych przez sędziów w teście 100-dniowym w 1998 i 1999 roku. Fol. Univ. Agric. Stetin. 212, Zootechnica 40, 85–89.
Czerwińska M., Mroczkowski S., Bohaczyk M., 2008. Porównanie zgodności ocen za skoki przez przeszkody ogierów półkrwi wystawionych podczas prób dzielności w Zakładzie Treningowym Biały Bór w latach 2002–2006. Rocz. Nauk. PTZ 4, 1, 9–15.
Cześnik E., 2007. Ogiery rasy małopolskiej w zakładach treningowych. Hodowca i Jeździec 3, 25–28.
Geringer de Oedenberg H., Bek-Kaczkowska I., Banasiewicz E., 2001. Ocena behawioralna koni półkrwi, biegających na torze wyścigów konnych. Rocz. Nauk. Zoot., Supl., 14, 27– 34.
Geringer H., Górecka A., Guzik E., Marcol. K., 2006. Wartość użytkowa koni startujących w dyscyplinie skoków przez przeszkody zarejestrowanych w Śląskim Związku Jeździeckim. LXXI Zjazd PTZ, Bydgoszcz, 18–20 września 2006, Streszczenia, 3, 5.
Graf P., König von Borstel U., Gauly M., 2013. Importance of personality traits in horses to breeders and riders. J. Vet. Behav. 8, 316–325.
Hall C., Huws N., White C., Taylor E., Owen H., McGreevyb P., 2013. Assessment of ridden horse behavior. J. Vet. Behav. 8, 62–73.
Hall C., Kay R., Yarnell K., 2014. Assessing ridden horse behavior: Professional judgment and physiological measures. J. Vet. Behav. 9, 22–29.
Jackowski M., Maślanka M., 2000. Osiągnięcia sportowe koni ze stadniny koni Pruchna-Ochaby w latach 1977–1997. Folia Univ. Agric. Stetin. 212, Zootechnica 40, 199–212.
Janczarek I., 2006. Ocena współzależności między wybranymi wymiarami biometrycznymi ogierów półkrwi a parametrami ich skoków swobodnych. LXXI Zjazd PTZ, Bydgoszcz, 18–20 września 2006, Streszczenia, 3, 10.
Kaproń M., 1999. Metody doskonalenia koni. Wyd. AR w Lublinie, Lublin.
Kaproń M., 2001. Projekt modernizacji systemu wierzchowych prób dzielności ogierów półkrwi w zakładach treningowych. Rocz. Nauk. Zoot., Supl., 14, 81–94.
Kaproń M., Janczarek I., Pluta M., Suska A., 2007. Współzależność między wybranymi wymiarami kończyny przedniej ogierów półkrwi a ich wydolnością ruchową. Rocz. Nauk. PTZ 3, 4, 63–70.
Koenen E.P., Aldrige L.I., 2002. Testing and genetic evaluation of sport horses in an international perspective. W: Proceedings of the 7th World Congress Applied to Livestock Production, Montpellier, 19–23 August 2002, 1–5.
Krzyżanowski R., 2009. Wykorzystać szansę. Hodowca i Jeździec 3, 20–23.
Langlois B., 2002. Objectifs de selection du cheval de selle. Annuaire de cheval de sport et d’elevage. FH Monneron, 455–466.
Langlois B., Fraidevaux J., Lamarche L., Legaut C., Tassencaurt L., Theret M., 1978. Analyse des liaisons ente la morphologie el l`apiture au gallop au trot et au saut d`obstacle chez le chewel. Ann. Genet. Sel. Anim. 10 (3) 443–474.
Lawin J., 2008. Po co próby dzielności? Koński Targ 12, 14–16.
Lewczuk D., 2005. The effect of sire’s breed on three body measurements and body conformation score in Polish Halfbred Horse at the beginnings and on the present-day of the breed. Anim. Sci. Pap. Rep. 23, 3, 171–179.
Łojek J., 1996.Wyniki uzyskiwane przez konie różnych ras w krajowym sporcie jeździeckim w latach 1981–1992. Zesz. Nauk. Prz. Hod. 25, 51–55.
McCall C.A., Hall S., McElhenney W.H., Cummins K.A., 2006. Evaluation and comparison of four methods of ranking horses based on reactivity. Appl. Anim. Behav. Sci. 96, 115–127.
Pietrzak S., 2005. Hodowla i produkcja koni sportowych w Europie. Prz. Hod. 1, 23–28.
Pietrzak S., Bekiesz D., Cuber A., 2004. Określenie wartości użytkowej różnych ras koni w poszczególnych dyscyplinach krajowego sportu jeździeckiego w latach 2001–2002. Zesz. Nauk. Prz. Hod. 72, 5, 75–84.
Pietrzak S., Bocian K., Jankowski P., 1997. Struktura rasowa oraz wskaźniki biometryczne i bonitacyjne koni sportowych oraz rekreacyjnych użytkowanych w klubach jeździeckich makroregionu środkowowschodniego. Zesz. Nauk. AR w Szczecinie 177, Zootechnika 35, 129–137.
Pietrzak S., Krzyżanowski R., Strzelec K., 2000a. Przydatność wierzchowa młodych ogierów półkrwi w świetle testu niezależnych jeźdźców. W: Chów i hodowla koni, Zesz. Nauk. PTZ 50, 163–169, PTZ, Warszawa.
Pietrzak S., Krzyżanowski R., Jaśkiewicz E., 2000b. Wpływ podstawowych chodów i innych cech na użytkowanie koni sportowych w makroregionie środkowowschodnim. Folia Univ. Agric. Stetin. 212, Zootechnica 40, 173–184.
Pikuła R., Górska K., Tabiszewska I., 2006. Charakterystyka koni biorących udział w czempionatach młodych koni w latach 1992–2002 ze szczególnym uwzględnieniem koni rasy szlachetna półkrew. LXXI Zjazd PTZ, Bydgoszcz, 18–20 września 2006, Streszczenia, 3, 21.
Polak G., 2004. Metody oceny predyspozycji wierzchowych koni półkrwi w Niemczech i we Francji. Cz.1. System niemiecki. Prz. Hod. 1, 19–22.
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 5 maja 1999 roku w sprawie zakresu i metod prowadzenia oceny wartości użytkowej i hodowlanej oraz sposobu oznakowania i identyfikacji zwierząt do celów hodowlanych. Dz.U. 1999 nr 47 poz. 470.
Quarles S., 2003. The mare performance test-frequently asked questions. Am. Hanov., spring, 30–33.
Stachurska A., Pięta M., Napiórkowska K., 2006. Porównanie wyników prób dzielności koni holsztyńskich i innych ras półkrwi. LXXI Zjazd PTZ, Bydgoszcz, 18–20 września 2006, Komunikaty Naukowe 3, 25.
Stachurska A., Pięta M., Nesteruk E., 2002. Which obstacles are most problematic for jumping horses ? App. Anim. Behav. Sci. 77, 197–207.
http//www.PZHK.pl
JAROSŁAW KAMIENIAK
Katedra Etologii i Podstaw Technologii Produkcji Zwierzęcej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
Katedra Etologii i Podstaw Technologii Produkcji Zwierzęcej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
LESZEK SOŁTYS
Katedra Etologii i Podstaw Technologii Produkcji Zwierzęcej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
Katedra Etologii i Podstaw Technologii Produkcji Zwierzęcej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
MARIA TIETZE
Katedra Etologii i Podstaw Technologii Produkcji Zwierzęcej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
Katedra Etologii i Podstaw Technologii Produkcji Zwierzęcej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
Licencja
Od 2022 r. artykuły są udostępniane na zasadach licencji Creative Commons uznanie autorstwa 4.0 międzynarodowa (CC BY 4.0). Artykuły opublikowane przed 2022 r. są dostępne na zasadach licencji Creative Commons uznanie autorstwa – użycie niekomercyjne – bez utworów zależnych 4.0 międzynarodowa (CC BY-NC-ND 4.0).
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej, nie jest rozpatrywany do publikacji w innych wydawnictwach.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła i wkładzie poszczególnych osób.
