Abstrakt
Stokrotka pospolita (Bellis perennis L.) jest piękną rodzimą rośliną, najczęściej traktowaną jako element dekoracyjny naszych ogrodów. Stokrotka jest również cenną rośliną leczniczą, wykorzystywaną w polskim ziołolecznictwie co najmniej od kilku stuleci. Pisali o niej już Siennik [1564], Marcin z Urzędowa [1595] i Syreniusz [1613]. Polecali stosować ją np. na rany, przepuklinę, wrzody, dolegliwości przewodu pokarmowego. Od XIX wieku jej wykorzystanie w celach leczniczych zmniejsza się, a w ostatnich publikacjach jest już często pomijana. Roślina ta była również znana w medycynie ludowej – używano kwiatostanów, korzeni i ziela – w leczeniu m.in. dolegliwości układu moczowego, „chorób piersiowych”, chorób kobiecych, kaszlu, a nawet gruźlicy.
Długa historia stosowania stokrotki pospolitej, oparta na doświadczeniu wielu pokoleń, i różnorodne wykorzystanie surowców w dawnym ziołolecznictwie ludowym i konwencjonalnym wskazują, że jest to roślina o dużym potencjale leczniczym, zasługującym na większe zainteresowanie.
Bibliografia
- Al-Snafi A.E., 2015. The pharmacological importance of Bellis perennis. A review. Int. J. Phytother. 5(2), 63–69.
- Apteczka domowa, zawieraiąca zbiór lekarstw po wielkiey części prostych, których materiały łacno się w domu znaydować mogą (…) dla wygody y poratowania zdrowia (…) przez jednego z xięży Scholarum Piarum prowincyi litewskiey przedrukowana powtórnie, 1793. Drukarnia Pijarów, Wilno.
- Bacler-Żbikowska B., Stebel A., 2023. Katalog roślin leczniczych aktualnie dopuszczonych do stosowania w medycynie konwencjonalnej w Polsce: różnorodność gatunkowa, pochodzenie, zastosowanie, problemy zrównoważonego pozyskiwania i ochrona. Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice.
- Bagiński S., Mowszowicz J., 1966. Krajowe rośliny lecznicze. PWN, Łódź.
- Bańkowski C., Ganszer W., 1971. Rośliny stosowane w lecznictwie ludowym regionu Beskidu Śląskiego. Wiad. Ziel. 10, 10–13.
- Bańkowski, C., Kuźniewski, E., 1980. Ziołolecznictwo ludowe. PWN, Warszawa.
- Cybulska H., Janicka H., Wiszniewski J., Wysocka A., 1950. Uprawa i zbiór ziół. PWRiL, Warszawa.
- Czerwiakowski I.R., 1859. Opisanie roślin dwulistniowych lékarskich i przemysłowych: Botaniki szczególnéj: dwulistniowe zdrożne, bezpłatkowe i jednopłatkowe nadjajnikowe aź po rodzinę szorstkolistnych – wyłącznie. Cześć 4. Drukarnia CK Uniwersytetu, Kraków.
- Czystowski J., 1948. Rośliny lecznicze w rysunku i opisie: 125 roślin. Podręcznik dla producentów, plantatorów i zbieraczy roślin leczniczych. Polska Agencja Wydawnicza, Łódź.
- Farmakopea Polska II, 1937. Towarzystwo Przyjaciół Wydziałów i Oddziałów Farmaceutycznych przy Uniwersytetach w Polsce, Warszawa.
- Farmakopea Polska III, 1954. PZWL, Warszawa.
- Farmakopea Polska IV, 1965. PZWL, Warszawa.
- Gerald-Wyżycki J., 1845. Zielnik ekonomiczno-techniczny, czyli opisanie drzew, krzewów i roślin dziko rosnących w kraju, jako te z przyswojonych, z pokazaniem użytku ich w ekonomice, rękodziełach, fabrykach i medycynie domowej, z wyszczególnieniem jadowitych i szkodliwych, oraz mogących służyć ku ozdobie ogrodów i mieszkań wiejskich. Drukiem J. Zawadzkiego, Wilno.
- Gruszecki R., Rybiński M., 2018. Skup surowców zielarskich ze stanu naturalnego na terenie gminy Hajnówka. Ann. Hort. 28(2), 15–23. https://doi.org/10.24326/ah.2018.2.2
- Grzeszczuk M., Stefaniak A., Pachlowska A., 2016. Biological value of various edible flower species. Acta Sci. Pol. Hort. Cult. 15(2), 109–119.
- Gustawicz B., 1882. Podania, przesądy, gadki i nazwy ludowe w dziedzinie przyrody. Część druga. Rośliny. ZWAK, VI, 201–317.
- Haur J.K., 1793. Ekonomika lekarska albo domowe lekarstwa przez Jakuba Kazim. Haura dla publiczney wiadomości ku zaratowaniu zdrowia ludzkiego wynaleziona, ktora okazuie znaki wszelkich chorob ludzkich i skuteczne lekarstwa na też podaie. Z przydatkiem sekretow lekarskich Hirneysa (nigdyś sławnego Doktora) przedrukowana. Drukarnia Karmelu Fortecy Najświętszej Marii Panny, Berdyczów.
- Jędrzejko K., Kozłowski M., Maniara M., 2009. Rośliny źródłem leku laryngologicznego (część 2). Ann. Acad. Med. Siles. 3, 63, 7–32.
- Kluk K., 1778. Roślin potrzebnych, pożytecznych, wygodnych, osobliwie krajowych, albo które w kraju użyteczne być mogą, utrzymanie, rozmnożenie i zażycie. T. 2. O drzewach i ziołach dzikich, lasach etc. Drukarnia Pijarów, Warszawa.
- Kluk K., 1786. Dykcjonarz roślinny, w którym podług układu Linneusza są opisane rośliny, nie tylko krajowe dzikie, pożyteczne albo szkodliwe: na roli, w ogrodach, oranżeriach utrzymywane: ale oraz i cudzoziemskie, które w kraju pożyteczne być mogły. Tom I. Drukarnia Pijarów, Warszawa.
- Kobielus S., 2014. Florarium christianum: symbolika roślin – chrześcijańska starożytność i średniowiecze. Wyd. 2. Wyd. Benedyktynów „Tyniec”, Kraków.
- Kozłowski J., 1976. Wykorzystanie krajowych zasobów roślin leczniczych przez przemysł zielarski. Wiad. Ziel. 2, 10–12.
- Kujawska M., Łuczaj Ł., Sosnowska J., Klepacki P., 2016. Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych. Słownik Adama Fischera. Prace Mat. Etnograf. 37, 367–368.
- Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J., 2007. Fitoterapia i leki roślinne. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa.
- Marcin z Urzędowa, 1595. Herbarz polski, to iest o przyrodzeniu zioł y drzew rozmaitych, y innych rzeczy do lekarztw nalezących. Księgi dwoie. Drukarnia Łazarzowa, Kraków.
- Matławska I., 2005. Farmakognozja. Wyd. Akademii Medycznej w Poznaniu, Poznań.
- Muszyński J.K., (red.) 1956. Vademecum fitoterapii. T. 2. Zarząd Przemysłu Zielarskiego, Warszawa.
- Nazaruk J., Gudej J. 2001. Stokrotka pospolita – zapomniana roślina lecznicza. Wiad. Ziel. 5, 15–16.
- Nowak J., 1938. Z medycyny ludowej w Żywieckiem. I. Ziołolecznictwo. Gronie 1(2), 67–78.
- Ożarowski A. (red.), 1982. Ziołolecznictwo. PZWL, Warszawa.
- Paluch A., 1989. Zerwij ziele z dziewięciu miedz. PTL, Wrocław.
- Paluch, A., 1984. Świat roślin w tradycyjnych praktykach leczniczych wsi polskiej. Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
- Paluch A., 1991. Choroby – zioła – znachorzy. Drukmasz, Namysłów.
- Pharmacopoeia Regni Poloniae Auctoritate Ministerii Administrationis Rerum Internarum et Disciplinae Publicae, Consilio Supremo Sanitatis, Varsoviae 1817.
- Piątkowska I., 1894. Poszukiwania. I. Lecznictwo ludowe w okolicach Sieradza. Wisła 8, 135–143.
- Rochowska M., Rochowski P., 2015. Między Białą a Wisłoką: na kulturowych ścieżkach Parku Krajobrazowego Pasma Brzanki. Wyd. 1. Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego, Oddział Tarnów.
- Senderski M.E., 2017. Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie. Wyd. Mateusz E. Senderski. Podkowa Leśna.
- Siarkowski W., 1891. Poszukiwania. Lecznictwo ludowe. Wisła 15, 903–904.
- Siennik M., 1564. Lekarstwa doświadczone, które zebrał uczony lekarz [...] Jana Pileckiego, któremu są przydane lekarstwa końskie z cwiczeniem tego lekarza. Przydaliśmy y figury zioł rozmaitych ku lekarstwu z ziołkami dostatecznemi sprawione. Teraz znowu na światło wydane. Wyd. Andrysowicz Łazarz, Kraków.
- Słownik-cennik łacińsko-polski ziół leczniczych najczęściej stosowanych w lecznictwie, 1937. Nakładem „Górskie Zioła”, b.m.
- Staniszewska Z., 1902. Wieś Studzianki. Zarys etnograficzny. Wisła 16, 603–634.
- Syreniusz S., 1613. Zielnik. Reprint 2013, Wyd. Graf_ika, Warszawa.
- Szcześniak K., 2008. Świat roślin światem ludzi na pograniczu wschodniej i zachodniej Słowiańszczyzny. Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
- Szot-Radziszewska E., 2005. Sekrety ziół: wiedza ludowa, magia, obrzędy, leczenie. Wyd. Trio, Warszawa.
- Trąba C., Rogut K., Wolański P., 2014. Studium etnobotaniczne: znaczenie roślin w kulturze, tradycji i życiu człowieka. Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia Pro Carpathia, Rzeszów.
- Udziela S., 1901. Świat nadzmysłowy ludu krakowskiego i mieszkającego po prawym brzegu Wisły. Wielkoludy. Czarownice i czarownicy. Choroby. (Odbitka z t. 14 Wisły). Druk A. T. Jezierskiego, Warszawa.
- Udziela S., 1931. Rośliny w wierzeniach ludu krakowskiego. Lud 30, 36–75.
- Udziela S., 1994. Ziemia Biecka. Lud polski w powiatach gorlickim i grybowskim. Praca zbiorowa napisana w latach 1889–1895. Sądecka Oficyna Wydawnicza WOK, Nowy Sącz.
- Wieczorkowicz A., 1767. Compendium medicum auctum to jest krotkie zebranie i opisanie chorob, ich rożności, przyczyn, znakow, sposobow do leczenia, także rożnych sposobow robienia wodek, oleykow, julepow, syrupow, konfitur, maści, plastrow &c. i rożnych osobliwych rzeczy na siedm traktatow rozdzielone i teraz przez tegoż autora z errorow drukarskich wyczyszczone, z przydatkiem osobliwych chorob, tak męskich iako i białogłowskich, i dziecinnych. Drukarnia Jasney Gory Częstochowskiey, Częstochowa.
Downloads
Download data is not yet available.
