Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Baner text

Tom 28 Nr 4 (2018)

Articles

Rośliny przyprawowe o właściwościach leczniczych – cząber letni (Satureja hortensis L.) i tymianek zwyczajny (Thymus vulgaris L.)

DOI: https://doi.org/10.24326/ah.2018.4.1
Przesłane: grudnia 31, 2018
Opublikowane: 2018-12-31

Abstrakt

Tymianek pospolity (Thymus  vulgaris L.) i cząber ogrodowy (Satureja hortensis L.) należą do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Duże zdolności adaptacyjne tych roślin do warunków środowiskowych sprawiły, iż uprawiane są w różnych regionach Europy, zwłaszcza na terenach o klimacie umiarkowanym. Surowcem zielarskim jest ziele (Thymi herba i Saturejae herba), a główną substancją biologicznie aktywną – olejek eteryczny. Składnikami dominującymi olejku cząbrowego i tymiankowego są: tymol, karwakrol, p-cymen, γ-terpinen występujące w różnych ilościach. Ziele omawianych gatunków jest zasobne także we flawonoidy, garbniki, kwasy fenolowe, związki triterpenowe i goryczowe, saponiny, cukry, witaminy i związki mineralne. Ekstrakty z surowca oraz olejek eteryczny cząbru i tymianku wykazują aktywność przeciwdrobnoustrojową, antyoksydacyjną, ponadto działają spazmolitycznie, żółciopędnie i żółciotwórczo oraz pobudzająco na czynności żołądka i wydzielanie soków trawiennych. Są znaczącymi przyprawami często wykorzystywanymi w farmacji, medycynie, a także przemyśle spożywczym oraz kosmetycznym.

Bibliografia

  1. Alizadeh A., Alizadeh O., Sharafzadeh S., Mansoori S., 2011. Effect of different ecological environments on growth and active substances of garden thyme. Adv. Environ. Biol. 5(4), 780–783.
  2. Alinkina E.S., Misharina T.A., Fatkullina L.D., 2013. Antiradical properties of oregano, thyme, and savory essential oils [in Russian]. Prikl. Biokhim. Mikrobiol. 49, 73–8.
  3. Al-Saimary I.E., Bakr S.S., Khudaier B.Y., 2007. Efficacy of antibacterial agents extracted from Thymus vulgaris L. (Lamiaceae). Int. J. Vit. Nut. Res. 4(1), 1–5.
  4. Balcerek M., Modnicki D., 2007. Cząber ogrodowy – nowe właściwości w świetle aktualnych doniesień. Panacea 2(19), 18–19.
  5. Baser K.H.C., Özek T., Kirimer N., 2004. A Comparative Study of the Essential oils of Wild and Cultivated Satureja hortensis. J. Essential Oil Res. 16, 422–424.
  6. Berbeć S., Kołodziej B., 2007. The effects of herbs irrigation. Herba Pol. 53(3), 141–145.
  7. Bielowski A., 2008. Przyprawy, które leczą. WDD, Sandomierz, 43.
  8. Carlen C., Schaller M., Carron C.A., Vouillamoz J.F., Baroffio C.A., 2010. The new Thymus vulgaris L. hybrid cultivar (Varico 3) compared to five established cultivars from Germany, France and Switzerland. Acta Hortic. 860, 161–166.
  9. Christensen L.P., Grevsen K., 2006. Effect of development stage at harvest on the composition and yield of essential oils from thyme and oregano. Dev. Food Sci. 43, 261–264.
  10. Çirak C., Radušiene J., Ivanauskas L., Janulis V., 2007. Variation of bioactive secondary metabolites in Hypericum origanifolium during its phenological cycle. Acta Physiol. Plant. 29, 197–203.
  11. Dzida K., 2013. Plon oraz wartość biologiczna ziela tymianku pospolitego (Thymus vulgaris L.) i cząbru ogrodowego (Satureia hortensis L.) w zależności od żywienia azotem i potasem. Rozpr. Nauk. Uniw. Przyr. Lub. 379.
  12. Dambrauskiene E., Viskelis P., Venskutonis R., 1999. Effect of nitrogen fertilizers on the yield of first year thyme and its quality. Scient. Works. 18, 107–112.
  13. El-Gohary A.E., El Gendy A.G., Hendawy S.F., El-Sherbeny S.E., Hussein M.S., Geneva M., 2015. Herbage yield, essential oil content and composition of summer savory (Satureja hortensis L) as affected by sowing date and foliar nutrition. Gent. Plant Physiol. 5(2), 170–178.
  14. Galambosi B., Galambosi Z.S., Pessala R., Hupila I., Aflatuni A., Svoboda P.K., Repcak M., 2002. Yield and quality of selected herb cultivars in Finland. Acta Hortic. 576, 139–149.
  15. Góra J., Lis A., Lewandowski A., 1996. Chemical Composition of the Essential Oil of Cultivated Summer Savory (Satureja hortensis L. cv. Saturn). J. Essential Oil Res. 8(4), 427–428.
  16. Hadian J., Tabatabaei S.M.F., Naghavi M.R., Jamzad Z., Ramak-Masoumi T., 2008. Genetic diversity of Iranian accessions of Satureja hortensis L. based on horticultural traits and RAPD markers. Sci. Hortic. 115, 196–202.
  17. Hajhashemi V., Sadraei H., Ghannadi A.R., Mohseni M., 2000. Antispasmodic and anti-diarrhoeal effect of Satureja hortensis L. essential oil. J. Ethnopharmacol. 71, 187–92.
  18. Hajhashemi V., Zolfaghari B., Yousefi A., 2012. Antinociceptive and anti-inflammatory activities of Satureja hortensis seed essential oil, hydroalcoholic and polyphenolic extracts in animal models. Med. Prin. Pract. 21, 178–82.
  19. Hosseini S.M., Hosseini H., Mohammadifar M.A., 2013. Incorporation of essential oil in alginate microparticles by multiple emulsion/ionic gelation process. Int. J. Biol. Macromol. 62, 582–588.
  20. Jabbari R., Dehaghi M.A., Sanami A.M., Agami K., 2011. Nitrogen and iron fertilization methods affecting essentials oil and chemical composition of thyme (Thymus vulgaris L.) medicinal plants. Adv. Environ. Biol. 5(2), 433–438.
  21. Jafari F., Ghavidel F., Zarshenas M.M., 2016. A critical overview on the pharmacological and clinical aspects of popular Satureja species. J. Acupunct. Meridian Stud. 9(3), 118–127.
  22. Karami-Osboo R., Khodaverdi M., Ali-Akbari F., 2010. Antibacterial effect of effective compounds of Satureja hortensis and Thymus vulgaris essential oils against Erwinia amylovora. J. Agr. Sci. Tech. 12, 35–45.
  23. Kluszczyńska M., 2001. Lecznicze właściwości tymianku. Wiad. Zielar. 8, 13–16.
  24. Kotan R., Dadasoglu F., Karagoz K., 2013. Antibacterial activity of the essential oil and extracts of Satureja hortensis against plant pathogenic bacteria and their potential use as seed disinfectants. Sci. Hortic. 153, 34–41.
  25. Kozera W., Majcherczak E., Barczak B., Knapowski T., Wszelaczyńska E., Pobereżny J., 2015. Response of the yield and mineral composition of garden thyme (Thymus vulgaris L.) herbage to various NPK proportions. J. Element. 20(4), 921–931.
  26. Lee Y.L., Ding P., 2016. Production of essential oil in plants: ontogeny, secretory structures and seasonal variations. PJSRR 2(1), 1–10.
  27. Letchamo W., Gosselin A., Hoelzl J., Marquard R., 1999. The selection of Thymus vulgaris cultivars to grow in Canada. J. Essential Oil Res. 11(3), 337–342.
  28. Lis A., 2003. The most valuable oils. Thyme oils. Aromaterapia 3(4), 5–13.
  29. Lutomski J., 2000. Zioła, fito farmaceutyki i nutraceutyki. Post. Fitoter. 1, 4–6.
  30. Lutomski J., 2002. Znaczenie ziół w terapii i dietetyce. Herba Pol. 48(4), 300–310.
  31. Marzec M., Polakowski C., Chilczuk R., Kolodziej B., 2010. Evaluation of essential oil content, its chemical composition and price of thyme (Thymus vulgaris L.) raw material available in Poland. Herba Pol. 56(3), 37–52.
  32. McGimpsey J.A., Douglas M.H., van Klink J.W., Beauregrard D.A., Perry N.B., 1994. Seasonal variation in essential oil yield and composition from naturalized Thymus vulgaris L. in New Zeland. Flav. Fragr. J. 9, 347–352.
  33. Mewes S., Krüger H., Pank F., 2008. Physiological, morphological, chemical and genomic diversities of different origins of thyme (Thymus vulgaris L.). Gen. Res. Crop Evol. 55(8), 1303–1311.
  34. Michalski J.A., Zielińska D., 2015. Review of essential oils obtained from plants Lamiaceae family and their properties. Pol. J. Cosmetol. 18(1), 16–24.
  35. Mihajilov-Krstev T., Radnović D., Kitić D., Zlatković B., Ristić M., Branković S., 2009. Chemical composition and antimicrobial activity of Satureja hortensis L. essential oil. Cent. Eur. J. Biol. 4(3), 411–416.
  36. Mihajilov-Krstev T., Radnović D., Kitić D., Stojanović-Radić Z., Zlatković B., 2010. Antimicrobial activity of Satureja hortensis L. essential oil against pathogenic microbial strains. Arch. Biol. Sci. 62(1), 159–166.
  37. Morales R., 2002. Medicinal and Aromatic Plants – Industrial Profiles, vol. 24, Thyme, ed. E. Stahl-Biskup and F. Saez. Taylor & Francis, London, 89–95.
  38. Mumivand H., Babalar M., Hadian J., Fakhr-Tabatabaei M., 2011. Plant growth and essential oil content and composition of Satureja hortensis L. cv. Saturn in response to calcium carbonate and nitrogen application rates. J. Med. Plants Res. 5(10), 1859–1866.
  39. Omidbeygi M., Barzegar M., Hamidi Z., Naghdibadi H., 2007. Antifungal activity of thyme, summer savory and clove essential oils against Aspergillus flavus in liquid medium and tomato paste. Food Control. 18, 1518–1523.
  40. Ozguven M., Tansi S., 1998. Drug yield and essential oil of Thymus vulgaris L. as in influenced by ecological and ontogenetical variation. Turk. J. Agric. For. 22, 537–542.
  41. Raal A., Arak E., Orav A., 2005. Comparative chemical composition of the essential oil of Thymus vulgaris L. from different geographical sources. Herba Pol. 1(2), 10–17.
  42. Szempliński W., 2017. Rośliny zielarskie. WUWM, Olsztyn, 205–207.
  43. Thompson J.D., Manicacci D., Tarayre M., 1998. Thirty-five years of thyme: a tale of two polymorphisms. BioScience 48(10), 805–815.
  44. Vakili M., Sharafzadeh S., 2014. Growth and volatile oil yield of garden thyme as affected by nitrogen source and level, Indian J. Fundament. App. Life Scien. 4(1), 205–208.
  45. Zawiślak G., 2010. Tymianek pospolity. In: B. Kołodziej (ed.), Uprawa ziół. Poradnik dla plantatorów, PWRiL, Warszawa, 422–425.

Downloads

Download data is not yet available.

Podobne artykuły

1 2 3 4 5 6 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.