Abstrakt
Praca porusza współcześnie ważne zagadnienia dotyczące zrównoważonego rozwoju miast z zachowaniem bioróżnorodności. Artykuł ma charakter przeglądowy, obejmuje analizę literatury przedmiotu i ocenę systemów przyrodniczych miast Lublina oraz Warszawy. Procesy globalizacji wywierają coraz silniejsze piętno na jakości środowiska. W równym stopniu zanieczyszczeniom i degradacji podlegają wszystkie jego komponenty: atmosfera, hydrosfera, pedosfera i biosfera. Nigdy dotąd tyle elementów i układów środowiska nie zostało poddanych tak silnej antropopresji, która zakłóca lub niszczy równowagę ekologiczną. Miasta rozrastają się, wypierając przyrodę. Wiele gatunków roślin, owadów, ptaków czy ssaków całkiem dobrze sobie z tym radzi, choć obserwuje się również nadmierny rozwój gatunków inwazyjnych. Trudno jest godzić interesy rozwoju miasta z potrzebami natury. Biorąc pod uwagę z jednej strony szybkie rozrastanie się miast i zapotrzebowanie na nowe grunty pod budownictwo, a z drugiej strony silny nacisk kładziony na troskę o bioróżnorodność i zachowanie ekosystemów oraz związane z tym niekorzystne interakcje, coraz częściej sygnalizuje się problemy związane z połączeniem często skrajnych potrzeb.
Praca niniejsza jest próbą oceny sytuacji w tej dziedzinie, opiera się na analizie sytuacji związanej z bioróżnorodnością w dwóch miastach: Warszawie i Lublinie jako przedstawicielach dość odmiennych aglomeracji, zwłaszcza w związku z gęstością zaludnienia i szybkością zmian podyktowanych antropopresją.
Bibliografia
- Agenda 2030 na rzecz zrównoważonego rozwoju, https://www.gov.pl/web/rozwoj-praca-technologia/agenda-2030 [dostęp: 14.04.2021].
- Baciak M., Warmiński K., Bęś A., 2015. Oddziaływanie wybranych gazowych zanieczyszczeń powietrza na rośliny drzewiaste. Leśne Pr. Badaw. 76(4), 401–409.
- Baranowski T., Parus A., Fajfer B., 2002. Występowanie szrotówka kasztanowcowiaczka [Cameraria ohridella (Deschka & Dimić)] na kasztanowcach w Poznaniu w latach 2000–2001. Prog. Plant Prot. 42(2), 654–657.
- Beatley T., 2000. Green urbanism. Learning from European Cities. Island Press, Washington D.C.
- Blicharska M., Smithers R., Mikusiński G., Rönnbäck P., Harrison P., Nilsson M., Sutherland W., 2019. Biodiversity’s contributions to sustainable development. Nat. Sustain., 1–11.
- Bocieczko W., Kochanek A., 2009. Ekspansja i inwazja gatunków obcego pochodzenia. Aura 7, 26–28.
- Breś W., 2008. Czynniki antropopresji powodujące zamieranie drzew w krajobrazie miejskim. Nauka Przyr. Technol. 2(4), 2–31.
- Buhk C., Oppermann R., Schanowski A., Bleil R., Lüdemann J., Maus C., 2018. Flower strip networks offer promising long term effects on pollinator species richness in intensively cultivated agricultural areas. BMC Ecol. 18, 55.
- Chmielewski S., Łukasik A., Owczarek P., 2013. Ekologiczny System Obszarów Chronionych Miasta Lublin a miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Teledetekcja Śr. 48, 7–14.
- Cichocka E., Goszczyński W., Szybczyski K., 1998. Mszyce i ich naturalni wrogowie na klonach w Warszawie. W: T. Barczak, P. Indykiewicz (red.), Fauna miast. Wyd. ATR, Bydgoszcz, 83–88.
- Costanza R., Groot R. de, Sutton P., Ploeg S. van der, Anderson S.J., Kubiszewski I., Farber S., Turner R.K., 2014. Changes in the global value of ecosystem services. Glob. Environ. Change 26, 152–157.
- Dalesman R.F., 1968. A different kind of country. MacMillan Company, New York.
- Dzięgielewska M., Adamska I., 2016. The health of the forest stand along urban routes of different traffic intensity in Szczecin. Prog. Plant. Prot. 56(2), 191–198.
- Domagała B., Twardy S., 2019. Rola korytarzy ekologicznych w obszarach wiejskich Polski Południowej. Łąkarstwo Pol. 22, 7–23.
- Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (Dz.U. L 103 z 25.4.1979, 1-18).
- Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz.U. L 206 z 22.7.1992, 7-50).
- Forman R.T.T., 2008. Urban regions. Ecology and planning beyond the city. Cambridge University Press.
- Gacka-Grzesikiewicz E., Różycka W., 1977. Obszary chronione a przestrzenna struktura aglomeracji. Instytut Kształtowania Środowiska, Warszawa.
- Gawroński S.W., Greger M., Gawrońska H., 2011. Plant taxonomy and metal phytoremediation. W: I. Sherameti, A. Varma (eds.), Detoxification of heavy metals. Springer, Berlin–Heidelberg, http://dx.doi.org/10.1007/978-3-642-21408-0_5
- Ghosh M., Singh S.P., 2005. A review of phytoremediation of heavy metals and utilization of its byproducts. Appl. Ecol. Environ. Res. 3(1), 1–18.
- Habuda A., Radecki W., 2015. Ochrona prawna drzew i krzewów poza lasami. Fundacja Ekorozwoju, Wrocław.
- Kabuce N., Priede N., 2010. NOBANIS – Invasive Alien Species Fact Sheet – Solidago Canadensis, https://www.nobanis.org/globalassets/speciesinfo/s/solidago-canadensis/solidago-canadensis.pdf [dostęp: 7.03.2020].
- Kistowski M., Pchałek M., 2009. Natura 2000 w planowaniu przestrzennym – rola korytarzy ekologicznych. Ministerstwo Środowiska, Warszawa, ss. 115.
- Kleijn D., 2006. Mixed biodiversity benefits of agri-environtment schemes in five European countries. Eccol. Let. 9, 243–254.
- Komisja Europejska, 2019. Europejski Zielony Ład, https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_pl [dostęp: 14.04.2021].
- Konwencja o różnorodności biologicznej, sporządzona w Rio de Janeiro dnia 5 czerwca 1992 r. (Dz.U. 2002 nr 184, poz. 1532), http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20021841532 [dostęp: 14.04.2021].
- Kołodziej B., 2002. The effect of soil material and nitrogen fertilisation on growth and development of goldenrod (Solidago virga-aurea L.). Folia Hortic. 14(1), 187–193.
- Kostecka J., Mazur-Pączka A., Jasińska T., Batóg K., 2012. Pojęcie „świadczenia ekosystemowe” i jego rola w edukacji dla zrównoważonego rozwoju. Inż. Ochr. Środ. 15(4), 405–417.
- Kronenberg J., 2016. Usługi ekosystemów – a wartość środowiska przyrodniczego. W: A. Rzeńca (red.), EkoMiasto#Środowisko. Zrównowazony, inteligentny i partycypacyjny rozwój miasta. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 20–62.
- Kubiak J., Księżniak A., 2005. Przyrodnicze uwarunkowania zadrzewień na obszarach zurbanizowanych. Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. 1, 168–176.
- Li Y., Wang S., Chen Q., 2019. Potential of thirteen urban greening plants to capture particulate matter on leaf surfaces across three levels of ambient atmospheric pollution. Int. J. Environ. Res. Public Health 16(3), 402.
- Łabanowski G., Soika G., 2008. Zasiedlenie drzew i krzewów ozdobnych przez szkodliwe roztocze i owady w środowisku zurbanizowanym. W: P. Indykiewicz, L. Jerzak, T. Barczak (red.), Fauna miast. Ochronić różnorodność biologiczną w miastach. sar „Pomorze”, Bydgoszcz, 571–576.
- Makomaska-Juchiewicz M., 2007. O ochronie różnorodności biologicznej. W: Integralna Ochrona Przyrody. Instytut Ochrony Przyrody PAN, 55–68.
- Maráczi K., Gáspár L., Baracsi E.H., 2011. Preliminary photosynthesis examinations of thermofil evergreen ornamental shrubs in Hungary. J. Centr. Eur. Agric. 12(4), 585–596.
- McDonnell M.J., Hahs A.K., Breuste J.H. (red.), 2009. Ecology of cities and towns. Cambridge University Press.
- Mędrzycki P., 2007. Roślinność ruderalna w mieście. Prz. Komunalny 9, 62–63.
- Moroń D., Lenda M., Skórka P., Szentgyörgyi H., Settele J., Woyciechowski M., 2009. Wild pollinator communities are negatively affected by invasion of alien goldenrods in grassland landscapes, Biol. Conserv. 142, 1322–1332.
- Olaczek R., 2000. Różnorodność biologiczna a problem introdukcji obcych gatunków. W: T. Bojarczuk, W. Bugała (red.), Bioróżnorodność a synantropizacja zbiorowisk leśnych. Materiały Zjazdu Sekcji Dendrologicznej Polskiego Towarzystwa Botanicznego – referaty, doniesienia, postery 7–9.06.2000 r. Wirty, 7–13.
- Podymniak M., 2011. Wartość roślin w zieleni miejskiej. Szkółkarstwo 3, 30–33.
- Power A.G., 2010. Ecosystem services and agriculture: tradeoffs and synergies. Philos. Trans. Royal Soc. B 365: 2959–2971.
- Rada m. st. Warszawy, 2018. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta stołecznego Warszawy, http://www.architektura.um.warszawa.pl/studium [dostęp: 14.04.2021].
- Rada Miasta Lublin, 2019. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Lublin, https://lublin.eu/lublin/przestrzen-miejska/planowanie-przestrzenne/studium-uwarunkowan-i-kierunkow-zagospodarowania-przestrzennego-m-lublin/ [dostęp: 14.04.2021].
- Savard J.P., Clergeau P., Mennechez G., 2000. Biodiversity concepts and urban ecosystems. Landsc. Urban Plan. 48(3–4),131–142.
- Stępniak K., 2016. Charakterystyka instrumentów prawnych służących ochronie różnorodności biologicznej w Polsce. Prz. Prawa Ochr. Śr. 2, 157–174.
- Studium środowiskowe Warszawy, 2006, https://architektura.um.warszawa.pl/ekofizjografia_2006.
- Szulczewska B., Kaftan J. (red), 1996. Kształtowanie systemu przyrodniczego miasta. Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Warszawa.
- Szulczewska B., Kaliszuk E., 2005. Koncepcja systemu przyrodniczego miasta: geneza ewolucja i znaczenie praktyczne, Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr., 1, 7–24.
- Tajchman K., Gawryluk A., Drozd L., 2010. Effects of Road on populations of wild game in the Lublin region. Teka Kom. Ochr. Kszt. Środ. Przyr., 7, 420–427.
- Tan K.W., 2006. A greenway network for Singapore. Landsc. Urban Plan. 76, 45–66.
- Tokarska-Guzik B., Dajdok Z., Zając M., Zając A., Urbisz A., Danielewicz W., Hołdyński Cz., 2012. Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
- Trzaskowska E., Adamiec P., 2014. Park miejski jako forma ochrony wąwozów Lublina. W: E. Trzaskowska (red.), Wąwozy i suche doliny Lublina. Potencjał i zagrożenia. Wyd. KUL, Lublin, 195–210.
- Urząd Miasta Stołecznego Warszawy, 2006. Opracowanie ekofizjograficzne do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m. st. Warszawy, https://architektura.um.warszawa.pl/sites/default/files/files/Ekofizjografia_tekst.pdf [dostęp: 14.04.2021].
- White R.R., 2002. Building the ecological city. Woodhead Publishing Limited Cambridge England.
- Worsley W., 2018. The right tree in the right place for a resilient future, www.gov.uk/government/news/tree-champion-to-expand-englands-woodland [dostęp: 7.03.2020].
- Woźny A., 2015. Wpływ warunków siedliskowych na stan zieleni przyulicznej. Infrastrukt. Ekol. Ter. Wiej. 3(1), 557–567.
- Zięba S., 2008. Perspektywy ekologii człowieka. Wyd. KUL, Lublin.
Downloads
Download data is not yet available.
-
AGNIESZKA JAMIOŁKOWSKA,
BEATA HETMAN,
BARBARA SKWARYŁO-BEDNARZ,
MAREK KOPACKI,
Integrowana ochrona roślin w Polsce i Unii Europejskiej oraz prawne podstawy jej funkcjonowania. Praca przeglądowa
,
Agronomy Science: Tom 72 Nr 1 (2017)
-
CEZARY A. KWIATKOWSKI,
MARIAN WESOŁOWSKI,
MAGDA DRABOWICZ,
BARBARA MISZTAL-MAJEWSKA,
The effect of adjuvants and reduced rates of crop protection agents on the occurrence of agricultural pests and on winter wheat productivity
,
Agronomy Science: Tom 67 Nr 3 (2012)
-
MAŁGORZATA HALINIARZ,
SYLWIA CHOJNACKA,
HUBERT RUSECKI,
DOROTA GAWĘDA,
JUSTYNA ŁUKASZ,
Wpływ łącznego stosowania herbicydu i antywylegaczy oraz zróżnicowanego nawożenia mineralnego na zachwaszczenie łanu pszenicy jarej
,
Agronomy Science: Tom 73 Nr 4 (2018)
-
TERESA GRAŻYNA WYŁUPEK,
HANNA KLIKOCKA,
MARIUSZ KULIK,
HALINA LIPIŃSKA,
ADAM GAWRYLUK,
Różnorodność florystyczna oraz wartość użytkowa fitocenoz fragmentu doliny Wieprza w Roztoczańskim Parku Narodowym w żywieniu konika polskiego
,
Agronomy Science: Tom 74 Nr 4 (2019)
-
HALINA LIPIŃSKA,
MAGDALENA SYKUT,
AGNIESZKA KĘPKOWICZ,
WIESŁAW WAŃKOWICZ,
ALICJA BIESKE-MATEJAK,
AGATA ZACHARIASZ,
RAFAŁ KORNAS,
WOJCIECH LIPIŃSKI,
The allelopathic impact of the cut aboveground biomass of Lolium perenne on the species composition and the aesthetic value of lawns
,
Agronomy Science: Tom 71 Nr 3 (2016)
-
Barbara Skwaryło-Bednarz,
Agnieszka Jamiołkowska,
Ismet Yildirim ,
Anna Krzepiłko,
Marek Kopacki,
Elżbieta Patkowska,
Ocena aktywności katalazy i właściwości antyoksydacyjnych gleb położonych na terenie otuliny Roztoczańskiego Parku Narodowego w zależności od ich użytkowania
,
Agronomy Science: Tom 78 Nr 2 (2023)
-
JUSTYNA LEŚNIOWSKA-NOWAK,
MAGDALENA SOZONIUK,
MAGDALENA KAWĘCKA,
KORNELIA MAGA,
MAŁGORZATA MROZEK,
Identyfikacja genotypów Triticum durum o zwiększonej tolerancyjności na stres oksydacyjny
,
Agronomy Science: Tom 75 Nr 1 (2020)
-
Sylwia Chojnacka,
Małgorzata Haliniarz,
Justyna Łukasz,
Hubert Rusecki,
Wojciech Biszczak,
Weed infestation and its biodiversity under the influence of different herbicide variants application in maize cultivation
,
Agronomy Science: Tom 78 Nr 4 (2023)
-
ELŻBIETA JOLANATA BIELIŃSKA,
BARBARA FUTA,
DANUTA SUGIER,
JACEK ANTONKIEWICZ,
ELŻBIETA ZAWIERUCHA,
Ekochemiczny stan gleb położonych w dolinach rzecznych na terenach miejskich
,
Agronomy Science: Tom 73 Nr 4 (2018)
-
SYLWIA RÓG,
EDYTA PACZOS-GRZĘDA,
ANETA KOROLUK,
SYLWIA OKOŃ,
AGNIESZKA OSTROWSKA,
PATRYCJA ERDZIK,
MARIA CHRZĄSTEK,
DANIELA GRUSZECKA,
KRZYSZTOF KOWALCZYK,
Efektywność genów odporności na rdzę koronową u owsa zwyczajnego w stosunku do patotypów Puccinia coronata występujących w centralnej i południowo-wschodniej Polsce w latach 2010-2011
,
Agronomy Science: Tom 70 Nr 2 (2015)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 > >>
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.