Uprawa oraz wartość biologiczna dyni makaronowej
BARBARA BŁASZCZYK
Katedra Ogrodnictwa, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa Zachodniopomorski, Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie ul. J. Słowackiego 17, 71-434 SzczecinAbstrakt
W pracy przedstawiono przegląd literatury na temat biologii oraz wpływu odmiany, warunków pogodowych, warunków uprawy, zabiegów agrotechnicznych, przechowywania i konserwowania na plon oraz wartość odżywczą dyni makaronowej, jednej z odmian botanicznych dyni zwyczajnej (Cucurbita pepo L.). W Polsce jest rośliną rzadko uprawianą. Spośród gatunków w obrębie rodziny Cucurbitaceae dynia makaronowa ma najmniejsze wymagania klimatyczne i glebowe. W Polsce znane są dwie jej odmiany uprawne: ‘Makaronowa Warszawska’ oraz ‘Pyza’. Dynia makaronowa zasługuje na szersze rozpowszechnienie ze względu na wysoką wartość biologiczną – jej owoce zawierają znaczne ilości karotenoidów, cukrów, witaminy C, K i E oraz witamin z grupy B, a także makro- i mikroelementy, jak fosfor, potas, wapń czy magnez.
Słowa kluczowe:
Cucurbita pepo L., uprawa, wartość biologicznaBibliografia
Beany A.H., Stoffella P.J., Picha D., 1998. Production, fruit quality, nutritional value, and consumer preference of spaghetti squash. Proc. Fla. State Hort. Soc. 111, 221–223.
Beany A.H., Stoffella P.J., Roe N., Picha D.H., 2002. Production, fruit quality, and nutritional value of spaghetti squash. Trends in new crops and new uses. Florida Agric. Exp. Stn. J., series N-02141, 445–448.
Biesiada A., Kucharska A., Sokół-Łętowska A., 2006. Plonowanie i wartość odżywcza wybranych odmian użytkowych Cucurbita pepo L. oraz Cucurbita maxima Duch. Folia Hortic., 1 Supl., 66–69.
Biesiada A., Nawirska A., Kucharska A., Sokół-Łętowska A., 2011. Chemical composition of pumpkin fruit depending on cultivar and storage. Ecol. Chem. Eng., A 18 (1), 9–18.
Castagnino A.M., Sastre Vázquez P., Díaz K.E., Menet A., Sasale S., Navarro Dujmovich M., 2008. Adaptación de una nueva hortaliza (Cucurbita pepo var. vegetable spaghetti) a diferentes condiciones de cultivo. Rev. Chapingo, Horticultura 14 (3), 281–287.
Castagnino A.M., Sastre Vázquez P., Menet A., Sasale S., 2005. Evaluación de técnicas de defensa y de la densidad en el cultivo de una nueva hortaliza: Cucúrbita pepo var. vegetable spaghetti. Rev. Cien. Agr. Tecnol. Alim. 23.
Ciurzyńska A., Lenart A., Kawka P., 2013. Wpływ temperatury liofilizacji i metod suszenia na wybrane właściwości suszonej dyni. Acta Agrophys. 20 (1), 39–51.
Danilchenko H., 2002. Effect of growing method on the quality of pumpkins and pumpkin products. Folia Hortic. 14 (2), 103–112.
Durau B., 2013. Dynia makaronowa. W: B. Durau, Uprawa mało znanych roślin warzywnych. Wyd. UT-P w Bydgoszczy, 114–117.
Gapiński M., 1993. Warzywa mało znane i zapomniane. PWRiL, Warszawa, 104–105.
Irving D.E., Shingletown J., Hurst P.L., 1999. Starch degradation in buttercup squash. J. Amer. Soc. Hort. Sci. 124 (6), 587–590.
Kołota E., Orłowski M., Biesiada A., 2007. Warzywnictwo. Wyd. UP we Wrocławiu, 394–396.
Krzysik K., Bogucka W., 1981. Dynia – wartościowy surowiec do produkcji przetworów dla dzieci. Przem. Ferm. Owoc. Warz. 4, 23–25.
Lim T.K., 2012. Cucurbita pepo ‘Vegetable Spaghetti’. W: T.K. Lim, Edible Medicinal and Non- -Medicinal Plants, Vol. 2, Fruits, 295–297.
Lima M.S., Cardoso A.I.I, Verdial M.F., 2003. Plant spacing and pollen quantity on yield and quality of squash seeds. Hortic. Brasileira 21 (3), 443–447.
Murkovic M., Mulleder U., Neunteufl H., 2002. Carotenoid content in different varieties of pumpkins. J. Food Comp. Anal. 15, 633–638.
Nawirska A., Sokół-Łętowska A., Kucharska A., Biesiada A., Bednarek M., 2008. Porównanie zawartości frakcji włókna pokarmowego w odmianach dyni z gatunku Cucurbita maxima i Cucurbita pepo. Żywn. Nauka Technol. Jakość 1 (56), 65–73.
Nawirska-Olszańska A., Kita A., Biesiada A., Sokół-Łętowska A., 2013. Characteristics of antioxidant activity and composition of pumpkin seed oils in 12 cultivars. Food Chem. 139, 155–161.
Niewczas J., Szweda D., Mitek M., 2005. Zawartość wybranych składników prozdrowotnych w owocach dyni olbrzymiej (Cucurbita maxima). Żywn. Nauka Technol. Jakość 2 (43) Supl., 147–155.
USDA, 2016. National Nutrient Database for Standard Reference, https://ndb.nal.usda.gov/ndb/.
Wadas W., Borysiak-Marciniak I., 2016. Selected bionutrient contents in spaghetti squash depending on sowing date and plant spacing. Acta Sci. Pol., Hortorum Cultus 15 (1), 55–64.
Wadas W., Kalinowski K., 2010. The effect of selected agricultural factors on the yielding of spaghetti squash (Cucurbita pepo L.). Acta Sci. Pol., Hortorum Cultus 9 (2), 93–101.
Wadas W., Mioduszewska H., 2011. The effect of the sowing date on the content of carotenoids and l-ascorbic acid in spaghetti squash (Cucurbita pepo L.). Acta Sci. Pol., Hortorum Cultus 10 (1), 41–48.
Wadas W., Mioduszewska H., Kalinowski K., 2012. Effects of selected agronomical factors on the content of health-promoting compounds in spaghetti squash (Cucurbita pepo L. subsp. pepo). Folia Hortic. 24 (1), 33–39.
Wojdyła T., Wichrowska D., Rolbiecki R., Rolbiecki S., Weltrowska-Medzińska B., 2007. Zawartość wybranych składników chemicznych w dyni makaronowej świeżej po zbiorach i po przechowywaniu oraz konserwowanej – w zależności od nawadniania i odmiany. Żywn. Nauka Technol. Jakość 3 (52), 82–89.
Katedra Ogrodnictwa, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa Zachodniopomorski, Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie ul. J. Słowackiego 17, 71-434 Szczecin
Licencja
Przesyłając artykuł do publikacji, autor oświadcza, że posiada pełnię autorskich praw majątkowych oraz osobistych do utworu, a jego opublikowanie nie naruszy praw osób trzecich. Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła i wkładzie poszczególnych osób.
Przesłanie przez autora artykułu do publikacji w czasopiśmie „Annales Horticulturae” traktowane będzie jako udzielenie licencji do eksploatacji praw autorskich do artykułu na zasadach licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 (CC BY-NC-ND 4.0)
