Zachwaszczenie, plonowanie i efektywność ekonomiczna uprawy prosa zwyczajnego (Panicum miliaceum L.) w zależności od rodzaju herbicydów i ich dawki
Cezary A. Kwiatkowski
Katerda Herbologii i Technik Uprawy Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin, Polskahttps://orcid.org/0000-0001-5759-8320
Elżbieta Harasim
Katerda Herbologii i Technik Uprawy Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin, Polskahttps://orcid.org/0000-0002-7893-7958
Olimpia Klikocka-Wiśniewska
Katerda Herbologii i Technik Uprawy Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin, PolskaPiotr Maziarz
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Jarosławiu, ul. Czarneckiego 16, 37-500 Jarosław, Polskahttps://orcid.org/0000-0002-0820-1072
Abstrakt
W artykule przedstawiono wyniki badań prowadzonych w Gospodarstwie Doświadczalnym Czesławice (środkowa Lubelszczyzna, Polska) w latach 2014–2016, dotyczące wpływu wybranych herbicydów nalistnych (2,4-D + fluroksypyr; tribenuron-methyl + fluroksypyr; MCPA, dikamba + triasulfuron) na zachwaszczenie, plonowanie i efektywność ekonomiczną uprawy prosa zwyczajnego. Obecnie nie ma zarejestrowanych herbicydów do aplikacji w łanie prosa (w wykazach figurują jedynie herbicydy stosowane przed siewem i przed wschodami prosa). W badaniach uwzględniono herbicydy zalecane do stosowania nalistnego w zasiewach owsa, w dawkach 100% oraz w dawkach pomniejszonych o połowę względem dawek zalecanych. Obiekt kontrolny stanowiły poletka bez aplikacji herbicydów (mechaniczne zwalczanie chwastów). Eksperyment zlokalizowano na glebie płowej wytworzonej z lessu, cechującej się dobrą zasobnością w przyswajalne składniki pokarmowe (II klasa bonitacyjna). Zastosowano klasyczny (płużny) sposób uprawy roli. Przedplonem dla prosa był jęczmień jary. Nawożenie mineralne NPK dostosowano do zasobności gleby. Dowiedziono, że zastosowane herbicydy nalistne (w fazie krzewienia prosa) miały dużą skuteczność chwastobójczą. W efekcie niski stopień zachwaszczenia wpływał na wysoką produkcyjność prosa w porównaniu z uzyskaną w warunkach pielęgnacji mechanicznej (bez herbicydów). Szczególnie pozytywnie oceniono działanie herbicydów 2,4-D + fluroksypyr oraz tribenuron-metyl + fluroksypyr aplikowanych w dawkach 100%. Zastosowanie tych preparatów przyczyniło się do niemal całkowitej eliminacji chwastów. Z kolei herbicyd dikamba + triasulfuron posiadał nieco mniejszą zdolność chwastobójczą. Wykazano zasadność stosowania herbicydów nalistnych w odchwaszczaniu prosa. Ich aplikacja wpływała korzystnie na efekt ekonomiczny uprawy tej rośliny. Największą nadwyżkę bezpośrednią uzyskano stosując pełną dawkę herbicydów Gold 400 EC (2,4-D; fluroksypyr) i Granstar Strong (tribenuron metylowy; fluroksypyr). Pomimo poniesionych większych nakładów na uprawę prosa, koszty preparatów chwastobójczych rekompensowała wysoka wartość uzyskanego plonu.
Słowa kluczowe:
proso zwyczajne, herbicydy, biomasa chwastów, plon ziarna, nadwyżka bezpośredniaBibliografia
Adamczewski K., Gnusowski B., Matyjaszczyk E., 2006. Małoobszarowe uprawy rolnicze a chemiczna ochrona roślin. Prog. Plant Prot. /Post. Ochr. Rośl. 46(1), 55–62.
Anderson R.L., 2000. A cultural system approach can eliminate herbicide need in semiarid proso millet (Panicum miliaceum). Weed Technol. 14(3), 602–607. DOI: https://doi.org/10.1614/0890-037X(2000)014[0602:ACSACE]2.0.CO;2
Bielski S., 2014. Economic efficiency of winter triticale grain production. Acta Sci. Pol., Oecon. 13, 18. http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.agro-6af83edb-f129-4809-bb32-19cfa5750976/c/17-23.pdf
Czerwińska D., 2010. Wartość odżywcza i wykorzystanie prosa. Prz. Zboż.-Młyn. 10, 11.
Domaradzki K., Rola H., 2001. Ekologiczno-agronomiczne aspekty stosowania niższych dawek herbicydów w regulacji zachwaszczenia zbóż. Prog. Plant Prot. /Post. Ochr. Rośl. 41(1), 229–239.
GUS, 2020. Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa.
Hanna W.W., Baltensperger D.D., Seetharam A., 2004. Pearl millet and other millets. W: L.E. Moser, B.L. Burson, L.E. Sollenberger (red.). Warm-season (C4) grasses. Series: Agronomy Monographs, t. 45. American Society of Agronomy, Madison, WI, 537–560. DOI: https://doi.org/10.2134/agronmonogr45.c15
Khan S., Khan M.A., Latif N., 2010. Energy requirements and economic analysis of wheat, rice and barley production in Australia. Plant Soil Environ. 21(1), 61–68.
Kucharski W.A., Kordana S., Mordalski R., Mikołajewicz M., 2003. Ocena przydatności herbi-cydów Duplosan DP 600 SL, Nortron 500 SC i Fusilade Forte 150 EC w uprawie bazylii wonnej (Ocimum Basilicum L.), Prog. Plant Prot./ Post. Ochr. Rośl. 43(2), 762–764.
Kucharski M., Mordalski R., 2004. Zwalczanie chwastów jedno- i dwuliściennych w uprawie żmijowca zwyczajnego (Echium vulgare L.) na surowiec zielarski. Prog. Plant Prot./ Post.Ochr. Rośl. 44(2), 990–992.
Kwiatkowski C., 2007a. Evaluation of chemical and mechanical ways for weed control in garden thyme (Thymus vulgaris L.) growing for herbs. Herba Pol. 53(3), 202–207.
Kwiatkowski C., 2007b. Zachwaszczenie i plonowanie tymianku właściwego (Thymus vulgaris L.) w zależności od sposobu pielęgnacji i przedplonu. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 47(3), 187–190.
Kwiatkowski C., 2008a. Ocena wybranych herbicydów w uprawie kozłka lekarskiego (Valeriana officinalis L.). Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 48(1), 287–290.
Kwiatkowski C., 2008b. Influence of selected herbicides on weed infestation on yielding of common valerian (Valeriana officinalis L.). Herba Pol. 54, 2, 13–21.
Kwiatkowski C., 2009. Ocena przydatności niektórych narzędzi oraz herbicydów w regulacji zachwaszczenia bazylii pospolitej (Ocimum basilicum L.) uprawianej na surowiec zielarski. Annales UMCS, sec. E 64(3), 58–68. DOI: https://doi.org/10.24326/as.2009.3.7
Kwiatkowski C., 2010. Evaluation of yield quality and weed infestation of common valerian (Valeriana officinalis L.) in dependence on weed control method and forecrop. Acta Agrob. 63(2), 179–188. DOI: https://doi.org/10.5586/aa.2010.046
Kwiatkowski C., Kołodziej B., 2005. Wpływ przedplonu i sposobu pielęgnacji na zachwaszczenie łanu i jakość surowca tymianku właściwego (Thymus vulgaris L.). Annales UMCS, Sec. E 60, 175–184.
Leszczyńska D., 2010. Zapomniane proso. Wiad. Rol. Pol. 2010, 23 kwietnia.
Lipa J.J., 2004. Nowoczesna ochrona zbóż. Pam. Puł. 135, 241–259.
Lyon D.J., Burgener P.A., DeBoer K.L, Harveson G.L., Hein G.W., Hergert T.L., Holman L.A., Nelson L.A., Johnson J.J., Nleva T., Krall J.M., Nielsen D.C., Vigil M.F., 2008. Producing and marketing proso millet in the Great Plains. University of Nebraska-Lincoln Extension Circular 137. http://www.ianrpubs.unl.edu/epublic/live/ec137/build/ec137.pdf [dostęp: 31.12.2009].
Lyon D.J., Kniss A., Miller S.D., 2007. Carfentrazone improves broadleaf weed control in proso and foxtail millets. Weed Technol. 21, 84–87. DOI: https://doi.org/10.1614/WT-06-047.1
Lyon D.J., Kniss A.R., 2010. Proso millet tolerance to saflufenacil. Weed Technol. 24, 349–355. DOI: https://doi.org/10.1614/WT-D-10-00001.1
Matczuk M., 2007. Zapomniane zboże. Farmer 9, 5–7.
Michalowá A., 2001. Alternatywne płody rolne w Czechach. http://www2.zf.jcucz/~moudry/skripta/2/proso_sete.html [dostęp: 25.02.2022].
Nieróbca P., Grabiński J., Szeleźniak E., 2008. Influence of production technology intensity of grain species planted in cereal crop rotation on productive and economic effectiveness. Ac-ta Sci. Pol. Agricultura 7(3), 73–80.
Rotteveel A.J., 2003. Progress with resolving minor use crop protection issues in Europe. The BCPC Conference – Weeds. 1, 195–202.
Skarżyńska A., 2012. Cropping intensity vs. profitability of selected plant production activities in Poland. Stud. Agric. Econ. 114(1), 31–38. https://doi.org/10.22004/ag.econ.122446 DOI: https://doi.org/10.7896/j.1114
Seefeldt S.S., Jensen J.E., Feurst E.P., 1995. Log-logistic analysis of herbicide dose –response relationships. Weed Technol. 9, 218–227. DOI: https://doi.org/10.1017/S0890037X00023253
Stahlman P.W., Geier P.W., Charvat L.D., 2009. Tolerance of three millet types to saflufenacil. Proc. North Centr. Weed Sci. Soc. 64, 127.
Surawska M., Rzeźnicki B., 2010. Ustawodawstwo – projekty ustaw i rozporządzeń z zakresu ochrony roślin. W: Materiały z IX Konferencji „Racjonalna technika ochrony roślin”. Inst. Ochr. Roślin – Państwowy Instytut Badawczy, Poznań, 12–13 października 2010, 167.
Svirskis A., 2009. Prospects for non-traditional plant species cultivated for forage in Lithuania. Not. Bot. Hort. Agrobot. Cluj. 37(1), 215–218. https://doi.org/10.15835/nbha3713123
Tomilina E.A., Soroka S.W., 2002. Влияние гербицидов на засоренность и урожайность проса посевного. Интегрир. системы защиты растений. Настоящее и будущее: материалы Междунар. науч. конф., Минск – Прилуки, 15–17 июля 2002 г. – Минск 2002. [Wpływ herbicydów na porażenie i plonowanie prosa. Integracja, systemy ochrony roślin. Teraźniejszość i przyszłość: Międzyn. Konf. Nauk. Mińsk – Priluki, 15–17 lipca 2002 – Mińsk 2002], 72–74.
Wesołowski M., Cierpiała R., Grotkowska Z., Klusek I., 2007. Chemiczne zwalczanie chwastów w zasiewach gryki. Prog. Plant Prot./ Post. Ochr. Rośl. 47(3), 301–305.
Wesołowski M., Kwiatkowski C., Harasim E., 2005. Wpływ zmniejszonych dawek niektórych herbicydów na plonowanie i zachwaszczenie pszenicy ozimej. Prog. Plant Prot./ Post. Ochr. Rośl. 45(2), 1194–1196.
Wrage J.L., 2000. Weed control in small grain and millet. South Dakota State Univ., South Dakota, 19–20.
Wysokiński M., Klepacki B., Gradziuk P., Golonko M., Gołasa P., Bieńkowska-Gołasa W., Gradziuk B., Trębska P., Lubańska A., Guzal-Dec D., Weremczuk A., Gromada A., 2021. Economic and energy efficiency of farms in Poland. Energies 14(17), 5586. https://doi.org/10.3390/en14175586. DOI: https://doi.org/10.3390/en14175586
Yakimovich А., 2004. Фитотоксичность гербицидов рейсер и кугар в посевах проса. Защита растений: сб. науч. тр. / РУП «Институт защиты растений» НАН Беларуси. – Минск: РУП «ИВЦ Минфина», 2004.– Вып. 29 [Fitotoksyczność herbicydów Raicer i Cougar w uprawach prosa. Ochrona roślin: zb. naukowy tr./ RUE „Instytut Ochrony Roślin” Narodowej Akademii Nauk Białorusi. – Mińsk: RUE „IVTS Ministerstwa Finansów”, wyd. 29], 68–72.
Yakimovich A., 2005. Эффективность боронования и химической прополки в защите посевов проса от сорных растений. Земляробства i ахова раслін. № 3: 34–36. [Skuteczność bronowania i odchwaszczania chemicznego w ochronie upraw prosa przed chwastami. „Rolnictwo i Hodowla Roślin” 3, 34–36.].
Zalecenia Ochrony Roślin na lata 2014/2015, 2013. Cz. II. Rośliny zbożowe i okopowe. Wyd. IOR-PIB Poznań.
Katerda Herbologii i Technik Uprawy Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin, Polska https://orcid.org/0000-0001-5759-8320
Katerda Herbologii i Technik Uprawy Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin, Polska https://orcid.org/0000-0002-7893-7958
Katerda Herbologii i Technik Uprawy Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin, Polska
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Jarosławiu, ul. Czarneckiego 16, 37-500 Jarosław, Polska https://orcid.org/0000-0002-0820-1072
Licencja
Artykuły są udostępniane na zasadach CC BY 4.0 (do 2020 r. na zasadach CC BY-NC-ND 4.0)..
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej i nie jest rozpatrywany do publikacji gdzie indziej.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła, wkładzie poszczególnych osób i źródle finansowania.
Samoarchiwizacja
Czasopismo Agronomy Science przyjęło politykę samoarchiwizacji nazwaną przez bazę Sherpa Romeo drogą niebieską. Od 2021 r. autorzy mogą samoarchiwizować postprinty artykułów oraz wersje wydawnicze (zgodnie z licencją CC BY). Artykuły z lat wcześniejszych (udostępniane na licencji CC BY-NC-ND 4.0) mogą być samoarchiwizowane tylko w wersji wydawniczej.
