Zmiany odczynu i zasobności w składniki pokarmowe gleb uprawnych Lubelszczyzny
PRZEMYSŁAW TKACZYK
Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 15, 20-950 Lublinhttps://orcid.org/0000-0001-7734-1872
AGNIESZKA RUTKOWSKA
Zakład Żywienia Roślin i Nawożenia, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, ul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławyhttp://orcid.org/0000-0001-9799-0327
Abstrakt
Wyniki uzyskano na podstawie badań środowiskowych przeprowadzonych w roku 2012 i 2016. Na badanym obszarze wyznaczono 318 punktów pobierania próbek glebowych, z czego 249 wyznaczono na gruntach ornych, 69 na użytkach zielonych (45 na glebach bardzo lekkich, 103 na lekkich, 101 na średnich i 69 na ciężkich). W pobranych próbkach glebowych oznaczono skład granulometryczny metodą laserową, pH w 1 mol KCl dm–3, fosfor i potas przyswajalny metodą Egnera-Riehma (DL), magnez przyswajalny po ekstrakcji z gleby 0,0125 mol CaCl2 dm–3. Uzyskane wyniki badań oceniono na podstawie liczb granicznych obowiązujących w Polsce. Stwierdzono, że w pięciu powiatach (biłgorajski, parczewski, rycki, świdnicki, tomaszowski) nastąpił wzrost udziału procentowego gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych w roku 2016 w porównaniu z rokiem 2012. W pozostałych powiatach udział ten zmniejszył się lub pozostał niezmieniony. Pomimo odnotowanej poprawy odczynu gleby pomiędzy rokiem 2012 a 2016 udział gleb wymagających koniecznego lub potrzebnego wapnowania zmniejszył się o ponad 4 p.p., z 36% w roku 2012 do 31,9% w roku 2016. Jednocześnie udział gleb o ograniczonych potrzebach wapnowania lub braku jego konieczności był podobny w obu latach badań (50%). Zasobność gleby w przyswajalne formy badanych makroelementów (P, K, Mg) zmniejszyła się w roku 2016 w porównaniu z rokiem 2012. Wzrost udziału gleb o bardzo niskiej i niskiej zasobności w roku 2016 był różny w zależności od pierwiastka i wynosił: 1 p.p. dla fosforu (wzrost z 27% w roku 2012 do 28% w roku 2016), 4,3 p.p. dla potasu (46,1% – 2012, 50,4% – 2016), 6,4 p.p. dla magnezu (54,9% – 2012, 61,3% – 2016). Wzrost udziału gleb o niskiej i bardzo niskiej zasobności w makroelementy (P, K, Mg) w roku 2016, w porównaniu z rokiem 2012, świadczy o konieczności wprowadzenia zrównoważonego nawożenia tymi składnikami, uwzględniającego zasobność gleby oraz potrzeby pokarmowe uprawianych roślin.
Słowa kluczowe:
pH, odczyn gleb, fosfor, potas, magnezBibliografia
Addiscott T.M., Thomas D., 2000. Tillage mineralization and leaching phosphate. Soil Till. Res. 53, 255–273.
IUNG, 1990. Zalecenia nawozowe. Cz. 1. Liczby graniczne do wyceny zawartości w glebach makro- i mikroelementów. Materiały szkoleniowe 44, 1–26.
Filipek T., 1998. Dynamika antropogenicznych przyczyn oraz skutków zakwaszenia gleb w Polsce. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 456, 7–12.
Filipek T., Fotyma M., Lipiński W., 2006. Stan, przyczyny i skutki zakwaszenia gleb ornych w Polsce. Nawozy Nawoż. 2(27), 7–38.
Filipek T., Skowrońska M., 2013. Current dominant causes and effects of acidification of soils under agricultural use in Poland. Acta Agrophys. 20(2), 283–294,
Fotyma M., 2007. Content of potassium in different forms in the soils of southeast Poland. Pol. J. Soil Sci. 40(1), 19–32.
Fotyma M., Gosek S., 2000. Zmiany w zużyciu nawozów potasowych i ich konsekwencje dla żyzności gleby i poziomu produkcji roślinnej w Polsce. Nawozy Nawoż. 2, 1–55.
Fotyma M., Gosek S., Lipiński W., 2006. Potassium forms in soils of Southeast Poland. Na-wozy Nawoż. 1(26), 57–70.
Jakubus M., 2000. The abundance in sulphur of arable light and very light soils of former Poznań region. Folia Agric. Stetin. 204, Agricultura 81, 83–90.
Kaniuczak J., 1998. Macronutrients in loessial soils of Podgórze Rzeszowskie depending on soil management. Part II. Total and available potassium contents. Zesz. Nauk. AR Krak., Sesja naukowa 54(2), 407–410.
Kopiński J., Nieróbca A., Ochal P., 2013. Ocena wpływu warunków pogodowych i zakwaszenia gleb w Polsce na kształtowanie produkcji roślinnej. Woda, Śr., Obsz. Wiej. 13, 2(42), 53–63.
Kozłowska-Strawska J., Kaczor A., 2004. The influence of plants fertilization by different sulphur compounds on the sulphur sulphate content in soil. Annales UMCS, sec. E, Agricultura 59(2), 515–520.
Lipiński W., 2000. Odczyn i zasobność gleb w świetle badań stacji chemiczno-rolniczych. Nawozy Nawoż. 3(4), 89–105.
Lipiński W., 2005. Soil reactions pH in Poland. Nawozy Nawoż., 2(23), 33–40.
Lipiński W., 2019. Agrochemiczne właściwości gleb użytkowanych rolniczo. Inż. Ekol. 20(1), 1–12. https://doi.org/10.12912/23920629/106202
Lipiński W., Bednarek W., 1998a. Estimation of abudance of available magnesium in Lublin region soil. PTMag. Oddz. w Lublinie, 100–107.
Lipiński W., Bednarek W., 1998b. Occurrence of readily soluble forms of metals in the soils of Lublin regions depending on soil reaction and granulometric composition. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 456, 399–404.
Lipiński W., Igras J., 2006. Zmiany odczynu gleb Polski. Bibl. Fragm. Agron.10, 51–54.
Łabętowicz J., Korc M., Gutowska A., 1998. Ocena skutków niezrównoważonego nawożenia dla zasobów fosforu glebowego w trwałym doświadczeniu nawozowym. Prac. Nauk. Akad. Ekon. Wrocł. Chemia. Związki fosforu w chemii, rolnictwie i medycynie 792, 259–267.
Malec A., Borowski G., 2017. Ocena zanieczyszczenia gleb na Lubelszczyźnie na podstawie badań monitoringowych. Inż. Ekol. 18(5), 135–146. https://doi.org/10.12912/23920629/76781
Mengel K., 1992. Phosphate dynamics in soil and fertilizer efficiency. 4th Inter IMPHOS Con-ference, Phosphorus, live and environment. From Research to application Gand, Belgue, 8–11 September 1992, 504–518.
Mengel K., 1996. Efficiency use of soil and fertilizer phosphate. European Society for Agronomy. 4th ESA-congress, Veidhoven–Wageningen. Books of abstracts 1, 286–287.
PN-ISO 10390:1997. Jakość gleby – oznaczanie pH. PKN, Warszawa.
PN-R-04020:1994/Az1. Analiza chemiczno-rolnicza gleby. Oznaczanie zawartości przyswajalnego magnezu. PKN, Warszawa.
PN-R-04022:1996/Az1. Analiza chemiczno-rolnicza gleby. Oznaczanie zawartości przyswajalnego potasu w glebach mineralnych. PKN, Warszawa.
PN-R-04023:1996. Analiza chemiczno-rolnicza gleby. Oznaczanie zawartości przyswajalnego fosforu w glebach mineralnych. PKN, Warszawa.
PN-R-04031:1997P. Analiza chemiczno-rolnicza gleby. Pobieranie próbek. PKN, Warszawa.
Tkaczyk P., 1998. Magnez – pierwiastkiem życia. Rolnik 9(125), 7–8.
Tkaczyk P., 2002a. Efekty wapnowania, nawożenia azotem i fosforem gleby bardzo kwaśnej. Cz. I. Mineralne frakcje i ruchome formy fosforu. Acta Sci. Pol. Agricultura 1(2), 43–55.
Tkaczyk P., 2002b. Efekty wapnowania, nawożenia azotem i fosforem gleby bardzo kwaśnej. Cz. II. Pobranie oraz wykorzystanie fosforu przez jęczmień jary. Acta Sci. Pol. Agricultura 1(2), 57–72.
Tkaczyk P., Bednarek W., 2011. Ocena odczynu gleb Lubelszczyzny. Acta Agrophys. 18(1), 173–186.
Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 15, 20-950 Lublin https://orcid.org/0000-0001-7734-1872
Zakład Żywienia Roślin i Nawożenia, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, ul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławy http://orcid.org/0000-0001-9799-0327
Licencja
Artykuły są udostępniane na zasadach CC BY 4.0 (do 2020 r. na zasadach CC BY-NC-ND 4.0)..
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej i nie jest rozpatrywany do publikacji gdzie indziej.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła, wkładzie poszczególnych osób i źródle finansowania.
Samoarchiwizacja
Czasopismo Agronomy Science przyjęło politykę samoarchiwizacji nazwaną przez bazę Sherpa Romeo drogą niebieską. Od 2021 r. autorzy mogą samoarchiwizować postprinty artykułów oraz wersje wydawnicze (zgodnie z licencją CC BY). Artykuły z lat wcześniejszych (udostępniane na licencji CC BY-NC-ND 4.0) mogą być samoarchiwizowane tylko w wersji wydawniczej.
