Ocena wielofunkcyjnej gospodarki leśnej w Polsce na tle wybranych krajów Unii Europejskiej
Alicja Słupska
Katedra Leśnictwa i Ekologii Lasu, Wydział Rolnictwa i Leśnictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, pl. Łódzki 2, 10-727 Olsztyn, PolskaAnna Zawadzka
Katedra Leśnictwa i Ekologii Lasu, Wydział Rolnictwa i Leśnictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, pl. Łódzki 2, 10-727 Olsztyn, PolskaAbstrakt
Celem pracy była analiza wybranych funkcji lasów oraz gospodarki leśnej w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej. W opracowaniu wykorzystano wieloczynnikową metodę Perkala. Możliwości pełnienia określonych funkcji przez lasy dokonano na podstawie wybranych cech diagnostycznych. Źródłem danych były opracowania Głównego Urzędu Statystycznego oraz europejskiej oceny stanu lasów. Zastosowana metoda wykazała istotne zróżnicowanie funkcji lasów w krajach należących do Unii Europejskiej. Do krajów najlepiej prowadzących wielofunkcyjną gospodarkę leśną zaliczono Finlandię, Niemcy oraz Szwecję. Mniej korzystnie przedstawia się sytuacja w Belgii, Danii, Irlandii i Portugalii. Polska na tle krajów Unii Europejskiej cechuje się bardzo dobrym prowadzeniem drzewostanów na podstawie idei lasu wielofunkcyjnego.
Słowa kluczowe:
Unia Europejska, metoda Perkala, leśnictwo wielofunkcyjneBibliografia
Bański J., Stola W., 2002. Przemiany struktury przestrzennej i funkcjonalnej obszarów wiejskich w Polsce. Studia Obszarów Wiejskich, t. 3, Komisja Obszarów Wiejskich, Polskie Towarzystwo Geograficzne, Warszawa, 17–29.
Bao T., Laituri M., 2011. Defining required forest area protection soil from erosion in Vietnam: a GIS-based application. VNU J. Sci. Earth Sci. 27, 63–76.
Błońska E., Lasota J., Piszczyk W., 2019. Zapas i struktura martwego drewna oraz jego znaczenie w akumulacji węgla na siedliskach lasu wilgotnego oraz olsu jesionowego. Sylwan 163(2), 141−149. https://doi.org/10.26202/sylwan.2018092
Brzeziecki B., 2021. Konsekwencje objęcia ochroną ścisłą znacznych obszarów leśnych Polski (wdrożenie jednego z celów unijnej Strategii na rzecz Bioróżnorodności do 2030 roku – objęcie ścisłą ochroną 10% obszarów lądowych, w tym wszystkich pozostałych w UE lasów pierwotnych i starodrzewów), ze szczególnym uwzględnieniem zagrożenia spowodowanego zmianami klimatycznymi oraz niekorzystnymi zmianami sukcesyjnymi zbiorowisk leśnych. Ekspertyza wykonana na podstawie umowy nr EZ.271.2.6.2021 zawartej w dniu 10 lutego 2021 r. pomiędzy Dyrekcją Generalną Lasów Państwowych a Instytutem Nauk Leśnych Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
Ciesielski M., Stereńczak K., 2018. What do we expect from forests? The European view of public demands. J. Environ. Manag. 209, 139–151. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2017.12.032 DOI: https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2017.12.032
Cieślak I., Szuniewicz K., Czyża S., Ogrodniczak M., 2019. Lokalizacja kompleksów leśnych zagrożonych ze względu na sąsiedztwo różnych form zagospodarowania przestrzeni. Sylwan 163(4), 300–310.
Czacharowski M., Drozdowski S., 2021. Zagospodarowanie drzewostanów sosnowych (Pinus sylvestris L.) w zmieniających się uwarunkowaniach środowiskowych i społecznych, Sylwan 156(5), 355–370. https://doi.org/10.26202/sylwan.2021030
Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych, 2020. Analiza możliwości osiągnięcia zakładanego w europejskiej strategii bioróżnorodności do 2030 r. pod nazwą „przywracanie przyrody do naszego życia” celu polegającego na objęciu ochroną bierną 10% obszarów lądowych Unii Europejskiej. Warszawa, 8.06.2020, maszynopis, ss. 12.
Erb K.H., Kastner T., Plutzar C., Bais A.L.S., Carvalhais N., Fetzel T., Gingrich S., Haberl H., Lauk C., Niedertscheider M., Pongratz J., Thurner M., Luyssaert S., 2018. Unexpectedly large impact of forest management and grazing on global vegetation biomass. Nature, 553, 73–76. https://doi.org/10.1038/nature25138 DOI: https://doi.org/10.1038/nature25138
European Commission, 2020. Draft technical note on criteria and guidance for protected areas designations. European Commission, Directorate-General Environment, ss. 18.
Faleyimu O.I., Agbeja B.O., Akinyemi O., 2013. State of forest regeneration in Southwest Nigeria. Afr. J. Agric. Res. 8(26), 3381–3383. https://doi.org/10.5897/AJAR09.035 DOI: https://doi.org/10.5897/AJAR09.035
FOREST EUROPE, 2020: State of Europe’s Forests 2020.
Grassi G., Minotta G., Tonon G., Bagnaresi U., 2004. Dynamics of Norway spruce and silver fir natural regeneration In a Miedstand under uneven – aged management. Can. J. For. Res. 34, 141–149. https://doi.org/10.1139/x03-197 DOI: https://doi.org/10.1139/x03-197
Grzywacz A., 2010. Las tętniący życiem. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa.
GUS, 2021. Informacje i opracowania statystyczne. Leśnictwo 2020. Warszawa.
Hofmeister Š., Svoboda M., Souček J., Vacek S., 2008. Spatial pattern of Norway spruce and silver fir natural regeneration in uneven-aged mixed forest of northeastern Bohemia. J. For. Sci. 54 (3), 92–101. https://doi.org/10.17221/2/2008-JFS DOI: https://doi.org/10.17221/2/2008-JFS
Holeksa J., Mirek Z., 2019. Wielofunkcyjna gospodarka leśna – mit czy rzeczywistość? Referat z sesji naukowej pt.: Wielofunkcyjna gospodarka leśna wobec oczekiwań przemysłu drzewnego i ochrony przyrody z okazji 119 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Leśnego w Darłówku, 12–14.09.2019.
Houghton R., Nassikas A.A., 2017. Global and regional fluxes of carbon from land use and land cover change 1850–2015. Global Biogeochemical Cycles 31, 456–472. https://doi.org/10.1002/2016GB005546 DOI: https://doi.org/10.1002/2016GB005546
Kowalkowski A., Jóźwiak M., 2002. Rola zintegrowanego monitoringu środowiska przyrodniczego w systemie zrównoważonego zarządzania ekosystemami. Regionalny Monitoring Środowiska Przyrodniczego 3, 9−15.
Jabłoński M., 2015. Definicja lasu w ujęciu krajowym i międzynarodowym oraz jej znaczenie dla wielkości i zmian powierzchni lasów w Polsce. Sylwan 159(6), 469−482, 2015
Kruk H., 2017. Wybrane metody oceny zrównoważenia gospodarki leśnej. Optimum. Economic Studies 4(88), 171–186. https://doi.org/10.15290/ose.2017.04.88.13 DOI: https://doi.org/10.15290/ose.2017.04.88.13
Kukuła K., 2000. Metoda unitaryzacji zerowanej. PWN. Warszawa.
Kuuluvainen T., 2011. Forest management and biodiversity conservation based on natural ecosystem dynamics in northern Europe: the complexity challenge. AMBIO A J. Hum. Environ. 38(6), 309–315. https://doi.org/10.1579/08-a-490.1 DOI: https://doi.org/10.1579/08-A-490.1
Malkowski A., 2007. Wielowymiarowa analiza przestrzennego zróżnicowania rozwoju społeczno-gospodarczego województw w latach 1999–2004. Folia Univ. Agric. Stetin., Oeconomia 256(48), 205–212.
Mandziuk A., Janeczko K., 2009. Turystyczne i rekreacyjne funkcje lasu w aspekcie marketingowym. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej 11, 4(23), 65–71.
Mori A.S., Kitagawa R., 2014. Retention forestry as a major paradigm for safeguarding forest biodiversity in productive landscapes: A global meta-analysis. Biol. Conserv. 175, 65–73. https://doi.org/10.1016/j.biocon.2014.04.016 DOI: https://doi.org/10.1016/j.biocon.2014.04.016
Nowacka W.Ł., 2015. Funkcje lasu z punktu widzenia rozwoju lokalnych społeczności, W: Współdziałanie, Las i gospodarka leśna jako międzysektorowe instrumenty rozwoju, Sękocin Stary, 71–81.
Nowacka W.Ł., Staniszewski P., Gasek A., 2017. Współpraca: lasy – społeczności lokalne widziana okiem mieszkańców pobliża lasów. Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 19. Zeszyt 50(1), 192–200.
Ossowska L., Janiszewska D.A., 2016. Zróżnicowanie funkcji lasów w krajach Unii Europejskiej. Zesz. Nauk. Szk. Gł. Gospod. Wiej. Warsz., Probl. Rol. Światowego 16(31), 3, 292–300. DOI: https://doi.org/10.22630/PRS.2016.16.3.84
Panagiotopoulou D., 2006. Grecja. W: E. Bernadzki (red.), Lasy i leśnictwo krajów Unii Europejskiej. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Instytut Badawczy Leśnictwa, Warszawa.
Paschalis-Jakubowicz P., 2005. Lasy i leśnictwo Polskie w Unii Europejskiej – oczekiwania i niepokoje. W: Społeczny wymiar lasów. CILP, Warszawa, 53–67.
Paschalis-Jakubowicz P., 2010. Analiza wybranych czynników w procesach globalizacyjnych i ich wpływ na kierunki zmian w światowym leśnictwie. III. Rola, miejsce oraz znaczenie lasów i leśnictwa w ujęciu globalnym. Sylwan 154(3), 149−159.
Paschalis-Jakubowicz P., 2011. Teoretyczne podstawy i realizacja idei zrównoważonego rozwoju w leśnictwie. Probl. Ekorozwoju 6(2), 101–106.
Pierzgalski E., 2008. Relacje między lasem a wodą przegląd problemów. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej 2(18), 13–23.
Piszczek M., Janusz A., Kuc M., 2013. Gospodarka leśna a oczekiwania osób uprawiających wybrane rodzaje turystyki kwalifikowanej na terenach leśnych. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej 15, 1(34), 264–269.
Płotkowski L., 2004. Kluczowe problemy współczesnego leśnictwa. Sylwan 148 (11), 22–36.
Płotkowski L., 2008. Zalesienia gruntów rolnych w programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013. Zesz. Nauk. Szk. Gł. Gospod. Wiej. Warsz., Probl. Rol. Światowego 5(20), 35–42.
Płotkowski L., Gruchała A., Piekutin J., 2015. Gospodarowanie różnorodnością biologiczną na terenach leśnych włączonych do sieci Natura 2000 – zarys koncepcji. Zesz. Nauk. Szk. Gł. Gospod. Wiej. Warsz., Probl. Rol. Światowego 15(30), 90–105.
Polna M., 2003. Funkcje produkcyjne lasów województwa wielkopolskiego. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Poznański R., 2008. Konwencje ustalania wskaźników zróżnicowania lasów. Sylwan 1, 53–57.
Przybylska K., 1993. Badanie dynamiki procesów lasotwórczych na podstawie stałych powierzchni próbnych statystyczno-matematycznego system inwentaryzacji i kontroli lasu. Roczniki Bieszczadzkie 2, 95–107.
Referowska-Chodak E., 2010. Ochrona różnorodności biologicznej w systemach certyfikacji FSC i PEFC a gospodarka leśna w Polsce. Leśne Pr. Badaw. 71(4), 429–439. https://doi.org/10.2478/v10111-010-0038-6 DOI: https://doi.org/10.2478/v10111-010-0038-6
Sala O.E., Chapin III F.S., Armesto J.J., Berlow E., Bloomfield J., Dirzo R., Huber-Sanwald E., Huenneke L.F., Jackson R.B., Kinzig A., Leemans R., Lodge D.M., Mooney H.A., Oesterheld M., Leroy Poff N., Sykes M.T., Walker B.H., Walker M., Wall D.H., 2000. Global Biodiversity Scenarios for the Year 2100. Science 287, 1770–1774. https://doi.org/10.1126/science.287.5459.1770 DOI: https://doi.org/10.1126/science.287.5459.1770
Solon J., 2004. Ocena zrównoważonego krajobrazu – w poszukiwaniu nowych wskaźników. W: M. Kistowski (red), Studia ekologiczno-krajobrazowe w programowaniu rozwoju zrównoważonego. Przegląd polskich doświadczeń u progu integracji z Unią Europejską. Probl. Ekol. Kraj. 3, 49-58.
Stockland J.N., Siitonen J., Jonsson B.G., 2012. Biodiversity in dead wood. Cambridge University Press, Cambridge. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9781139025843
Szwagrzyk J., Orczewska A., Jaroszewicz B., 2021. Rola lasów w bilansie węglowym oraz utrzymaniu bioróżnorodności i dobrostanu człowieka. Materiały konferencyjne. 2. Konferencja Naukowa „Drzewa i lasy w zmieniającym się środowisku”. Kórnik–Poznań 11–13 października 2021.
Ustawa z dnia 28 września 1991 o lasach, Dz.U. z 1991 r., Nr 101 poz. 444.
Wijewardana D., 2008. Criteria and indicators for sustainable forest management: The road travelled and the way ahead. Ecol. Indic. 8, 115–122. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2006.11.003 DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2006.11.003
Wysocka-Fijorek E., 2021. Konsekwencje objęcia ochroną ścisłą znacznych obszarów leśnych Polski (wdrożenie jednego z celów unijnej Strategii na rzecz bioróżnorodności do 2030 roku – objęcie ścisłą ochroną 10% obszarów lądowych, w tym wszystkich pozostałych w UE lasów pierwotnych i starodrzewów), na możliwość sekwestracji węgla (netto) przez polskie lasy oraz produkcję drewna z uwzględnieniem sortymentacji” Sękocin Stary, luty 2021 r.
Zasady Hodowli Lasu, 2012. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych. Warszawa.
Katedra Leśnictwa i Ekologii Lasu, Wydział Rolnictwa i Leśnictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, pl. Łódzki 2, 10-727 Olsztyn, Polska
Katedra Leśnictwa i Ekologii Lasu, Wydział Rolnictwa i Leśnictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, pl. Łódzki 2, 10-727 Olsztyn, Polska
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły są udostępniane na zasadach CC BY 4.0 (do 2020 r. na zasadach CC BY-NC-ND 4.0)..
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej i nie jest rozpatrywany do publikacji gdzie indziej.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła, wkładzie poszczególnych osób i źródle finansowania.
Samoarchiwizacja
Czasopismo Agronomy Science przyjęło politykę samoarchiwizacji nazwaną przez bazę Sherpa Romeo drogą niebieską. Od 2021 r. autorzy mogą samoarchiwizować postprinty artykułów oraz wersje wydawnicze (zgodnie z licencją CC BY). Artykuły z lat wcześniejszych (udostępniane na licencji CC BY-NC-ND 4.0) mogą być samoarchiwizowane tylko w wersji wydawniczej.
