Udział gatunków zagrożonych i inwazyjnych w zbiorowiskach pól uprawnych na przykładzie gminy Maciejowice
MARIA ŁUGOWSKA
Instytut Agronomii, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach ul. Bolesława Prusa 14, 08-110 SiedlceZBIGNIEW PAWLONKA
Zakład Rolnictwa, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Ciechanowie ul. Narutowicza 9, 06-400 CiechanówAbstrakt
W pracy przedstawiono udział gatunków zagrożonych i inwazyjnych w zbiorowiskach pól uprawnych. Obserwacje florystyczne prowadzono w uprawach rolniczych na terenie gminy Maciejowice w latach 2010–2013. Wśród bogatej flory segetalnej, liczącej 216 gatunków, 21 taksonów ma różny stopień zagrożenia, natomiast 15 podawanych jest jako gatunki inwazyjne. Na badanym terenie do gatunków bardzo rzadkich należały: Kickxia elatine, Camelina sativa i Valerianella rimosa, są to również gatunki wysoce zagrożone na terenie Polski. Niepokojący jest duży udział gatunków inwazyjnych w uprawach rolniczych badanego terenu. Do bardzo pospolitych składników flory występujących w dużym pokryciu należały: Echinochloa crus-galli, Galinsoga parviflora i Setaria pumila. Wśród pospolitych gatunków o dużej liczebności w badanych płatach roślinnych notowano między innymi: Veronica persica, Amaranthus retroflexus,Avena fatua. Na najsłabszych kompleksach, w uprawie zbóż ozimych, masowo występował Anthoxanthum aristatum. Duża liczebność gatunków bardzo pospolitych i pospolitych w badanych płatach roślinnych miała niejednokrotnie wpływ na strukturę i wygląd zbiorowisk wykształcających się w uprawach rolniczych.
Słowa kluczowe:
gatunki zagrożone i inwazyjne, uprawy rolnicze, gmina MaciejowiceBibliografia
Davies K.F., Margules C.R., Lawrence J.F., 2000. Which traits of species predict population declines in experimental forest fragments? Ecology 81, 1450–1461.
Domaradzki K., Dobrzański A., Anna Jezierska-Domaradzka A., 2013. Rośliny inwazyjne – występowanie, znaczenie i zagrożenie dla bioróżnorodności. Prog. Plant Prot./ Post. Ochr. Roślin 53 (3), 613–620.
Głowacki Z., Falkowski M., Krechowski J., Marciniuk P., Marciniuk J., Nowicka-Falkowska K., Wierzba M., 2003. Czerwona lista roślin naczyniowych Niziny Południowopodlaskiej. Chroń. Przyr. Ojcz. 59 (2), 5–41.
Henle K., Davies K.F., Kleyer M., Margules C, Settele J., 2004. Predictors of species sensitivity to fragmentation. Biodiver. Conserv. 13, 207–251.
Hulme P.E., 2005. Nursery crime: agriculture as victim and perpetrator in the spread of invasive species. W: Crop science and technology, British Crop Protection Council, 733–740.
Jasiewicz A., 1965. Rośliny naczyniowe Bieszczadów Zachodnich. Monogr. Bot. 20, 1–340.
Kapeluszny J., Haliniarz M., 2010. Ekspansywne i zagrożone gatunki flory segetalnej w środkowo-wschodniej Polsce. Annales UMCS, sec. E, Agricultura 65 (1), 26–33.
Koh L.P., Sodhi N.S., Brook B.W., 2004. Ecological correlates of extinction proneness in tropical butterflies. Conserv. Biol. 18, 1571–1578.
Kondracki J., 2002. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa, 3.
Latowski K., 2005. Ecological-biological reasons and sources of the invasive propensity of Anthoxanthum aristatum Boiss. Thaiszia – J. Bot. Košice, 15, Suppl. 1, 143–152.
Lavergne S., Molosky J., 2007. Increased genetic variation and evolutionary potential drive the success of invasive grass. PNAS 104(10), 3883–3888.
Lososová Z., Simonová D., 2008. Changes during the 20th century in species composition of synantrophic vegetation in Moravia (Czech Republic). Preslia 80, 291– 305.
Májeková J., Zaliberová M., 2005. Reassessment of rareness and threat of segetal plant species in the Borská nižina Lowland. W: Threatened Weedy Plant Species Book of proceedings from the International Scientific Conference, Slovak University of Agriculture in Nitra, Slovakia, 29–35.
Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zająć A., Zając M., 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland – a checklist. W: Z. Mirek (ed.), Biodiversity of Poland. Vol. 1. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Cracow 1, 1–188.
Pal R., 2004. Invasive plants threaten segetal weed vegetation of South Hungary. Weed Technol. 18, 1314–1318.
Pinke Gy., 2000. Weed communities on extensive fields in the Lesser Plain of North-Western Hungary. Tuexenia 20, 335–364.
Pinke Gy., Pál R., Király G., Szendrődi V., Esterházy A.M., 2006. The occurrence and habitat conditions of Anthoxanthum puelii Lecoq & Lamotte and other Atlantic-Mediterranean weed species in Hungary. J. Plant Dis. Prot. 20, 587–596.
Pinke G., Korály G., Barina Z., Mesterházy A., Balogh L., Csiky J., Schmotzer A., Molnár A.V., Pál R.W., 2011. Assessment of endangered synantropic plants of Hungary with special attention to arable weeds. Plant Biosyst. 145(2), 426–435, DOI: 10.1080/11263504.2011.563534.
Pereira M.P., Perez G.E., Balbuena E.S., 2007. European sweet vernal grasses (Anthoxanthum: Poaceae, Pooideae, Aveneae): a morphometric taxonomical approach. Syst. Bot. 32 (1), 43–59.
Pliszko A., 2013. A new locality of Solidago × niederederi Khek (Asteraceae) in Poland. Biodiv. Res. Conserv. 29, 57–62.
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Maciejowice, 2004. Warszawa.
Rzymowska Z., Skrajna T., 2011. Segetal flora in the Łuków Plain. Acta Agrobot. 64 (2), 93–108.
Skrajna T., Skrzyczyńska J., 2006. Stanowiska wybranych wilgociolubnych chwastów polnych na Wysoczyźnie Siedleckiej. Fragm. Flor. Geobot. Pol. 13 (2), 293–299.
Skrajna T., Gozdowski B., Ługowska M., 2014. The transformations of field communities with Illecebrum verticillatum L. (Caryophyllaceae) on the borderlands of its european range (central-eastern Poland). Pol. J. Ecol. 62 (1), 3–15.
Stehlik I., Caspersen J.P., Wirth L., Holderegger R., 2007. Floral free fall in the Swiss lowlands: environmental determinants of local plant extinction in a peri-urban landscape. J. Ecol. 95, 735–744.
Storkey J., Mayer S., Still K. S., Leuschner C., 2011. The impact of agricultural intensification and land-use change on the European arable flora. Proc. R. Soc. B, 1– 9.
Skrzyczyńska J., Ługowska M., 2006. Rzadkie gatunki segetalne wschodniej części Doliny Środkowej Wisły. Fragm. Flor. Geobot. Pol. 13 (1), 11–15.
Skrzyczyńska J., Skrajna T., Rzymowska Z., 2010. Ekspansja Anthoxanthum aristatum Boiss. w uprawach rolniczych na Nizinie Południowopodlaskiej. Fragm. Agron. 27 (2), 135–144.
Szmeja K., 1996. Anthohanthum aristatum Boiss. – ekspansywny chwast pól uprawnych Równiny Charzykowskiej. Zesz. Nauk. ATR w Bydgoszczy 196, Rolnictwo 38, 193–196.
Tokarska-Guzik B., Dajdok Z., Zając M., Zając A., Urbisz A., Danielewicz W., Hołdyński C., 2012. Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa, 1–196.
Tryjanowski P., Dajdok Z., Kujawa K., Kałuski T., Mrówczyński M., 2011. Zagrożenia różnorodności biologicznej w krajobrazie rolniczym: czy badania wykonane w Europie Zachodniej pozwalają na poprawną diagnozę w Polsce? Pol. J. Agron. 7, 113–119.
Trzcińska-Tacik H., Puła J., Stokłosa A., Malara J., Stępnik K., 2010. Ekspansja Avena fatua i gatunków z rodzaju Galinsoga w zbiorowiskach chwastów polnych w dolinie Wisły powyżej Krakowa. Frag. Agron. 27(2), 164–170.
Trzcińska-Tacik H., Stachurska-Swakoń A., 2010. Zmiany we florze chwastów upraw zbożowych w latach 1950–2010: badania na terenie i w otulinie Ojcowskiego Parku Narodowego. Prądnik. Pr. Muz. Szafera 20, 397–408.
Warcholińska A. U., 1994. List of threatened segetal plant species in Poland. W: S. Mochnacky, A. Terpo (ed.), Antropization and environment of rural settlements. Flora and vegetation. Proceedings of International Conference. Satoraljaujhely 22–26 August, 6–219.
Zarzycki K., Szeląg Z., 2006. Red list of the vascular plants in Poland. W: Red list of plants and fungi in Poland. Kraków, 11–20.
Instytut Agronomii, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach ul. Bolesława Prusa 14, 08-110 Siedlce
Zakład Rolnictwa, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Ciechanowie ul. Narutowicza 9, 06-400 Ciechanów
Licencja
Artykuły są udostępniane na zasadach CC BY 4.0 (do 2020 r. na zasadach CC BY-NC-ND 4.0)..
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej i nie jest rozpatrywany do publikacji gdzie indziej.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła, wkładzie poszczególnych osób i źródle finansowania.
Samoarchiwizacja
Czasopismo Agronomy Science przyjęło politykę samoarchiwizacji nazwaną przez bazę Sherpa Romeo drogą niebieską. Od 2021 r. autorzy mogą samoarchiwizować postprinty artykułów oraz wersje wydawnicze (zgodnie z licencją CC BY). Artykuły z lat wcześniejszych (udostępniane na licencji CC BY-NC-ND 4.0) mogą być samoarchiwizowane tylko w wersji wydawniczej.
