Zasoby zielarskie w agrocenozach  Mińskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu

TERESA SKRAJNA; AGNIESZKA BOGUSZ

doi:10.24326/as.2019.1.3

Tom 74 Nr 1 (2019)

Artykuły

Zasoby zielarskie w agrocenozach Mińskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu

TERESA SKRAJNA⁺⁻
AGNIESZKA BOGUSZ⁺⁻

PDF

DOI: https://doi.org/10.24326/as.2019.1.3
Przesłane: 30 kwietnia 2019
Opublikowane: 30-04-2019

Abstrakt

W sezonach wegetacyjnych 2012–2014 przeprowadzono inwentaryzację florystyczną agrocenoz (MOChK), której głównym celem było określenie składu gatunkowego, częstości występowania, zasobności stanowisk oraz możliwości wykorzystania roślin o właściwościach leczniczych. Badania polegały na wykonaniu zdjęć fitosocjologicznych metodą Braun-Blanqueta. W wyniku analizy zgromadzonego materiału stwierdzono występowanie 116 gatunków chwastów – ziół. Pod względem pochodzenia liczbowo przeważały rośliny rodzime – apofity (80 gatunków – 68,9%) nad antropofitami (36 gatunków – 31,1% ogólnej liczby stwierdzonych gatunków). Wśród apofitów dominowały apofity łąkowe (28 gatunków) oraz pochodzące z siedlisk wilgotnych i murawowych (po 19 gatunków). Z obcych gatunków zdecydowanie najliczniej występowały archeofity (30 gatunków). W analizowanej florze zielarskiej większy udział miały gatunki wieloletnie – byliny (61 gatunków) niż gatunki krótkotrwałe (55 gatunków). Dominującą formą życiową były terofity (51 gatunków) i hemikryptofity (41 gatunki). Rośliny zielarskie agrocenoz MOChK najczęściej zaliczane były do gatunków bardzo rzadkich, rzadkich i dość rzadkich (61 gatunków) występujących z niewielkim pokryciem powierzchni. Gatunków bardzo pospolitych i pospolitych było 37. Wśród nich duże pokrycie osiągało 8 gatunków (Chenopodium album, Stellaria media, Gnaphalium uliginosum, Galinsoga parviflora, Anthemis arvensis, Centaurea cyanus, Elymus repens i Viola arvensis). Wśród stwierdzonych chwastów – ziół najbardziej liczną grupę stanowiły gatunki, które do celów farmaceutycznych mogą dostarczać ziele jako surowiec (57 gatunków); były to np.: Epilobium parviflorum, Galeopsis tetrahit, Descurainia sophia, Gnaphalium uliginosum, Hypericum humifusum. W grupie roślin leczniczych stwierdzono 12 gatunków rzadkich i zagrożonych – w regionie i w kraju, m.in. Agrostemma githago, Centaurium pulchellum, Consolida regalis, Hypericum humifusum i Herniaria glabra. Ponadto Helichrysium arenarium i Centaurium pulchellum objęte są ochroną gatunkową.

Bibliografia

Bańkowski Cz., Serwatka J., 1972. O chwastach i ich zastosowaniu. PZWL, Warszawa.
Bomanowska A., 2003. Chwasty – rośliny lecznicze we florze segetalnej Kampinoskiego Parku Narodowego. Pam. Puł. 134, 33–40.
Bomanowska A., 2006. Wybrane cechy flory segetalnej Kampinoskiego Parku Narodowego. Pam. Puł. 143, 27–35.
Bomanowska A., 2010. Threat to arable weeds in Poland in the light of national and regional red lists. Plant Breeding and Seed Science 61, 55–74. DOI: 10.2478/v10129-010-0013-7
Broda B., Mowszowicz J., 2000. Guide to determination of medicinal, poisonous and usable plants. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa.
Dziennik Ustaw, 2014. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Dz.U. 2014, poz. 1409.
Farmakopea Polska X, 2014. T. 1. Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne. Warszawa, 1335–1647.
Frohne D., 2010. Leksykon roślin leczniczych. Red. wyd. pol. A. Noculak Palczewska. MedPharm Polska, Wrocław.
Głowacki Z., Falkowski M., Krechowski J., Marciniuk J., Marciniuk P., Nowicka-Falkowska K., Wierzba M., 2003. Czerwona lista roślin naczyniowych Niziny Południowopodlaskiej. Chroń. Przyr. Ojcz. 59(2), 5–41.
Kondracki J., 2002. Regiony klimatyczne Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 201–204.
Kora M., 1996. Zielona medycyna. Apiterapia, homeopatia, ziołolecznictwo. Przewodnik pacjenta. Wyd. 2 uzup. Oficyna Wydawnicza Eko-Vital, Warszawa.
Kowalik K.A, Bacler-Żbikowska B.D., 2016. Materiały do flory roślin naczyniowych Wyżyny Śląskiej ze szczególnym uwzględnieniem roślin leczniczych. Część 1. Dolina Potoku Psarskiego. Ann. Acad. Med. Siles. (online); 70, 103–112, DOI:10.18794/aams/60855.
Kozłowski J., Adamczak A., Buchwald W., Forycka A., 2008. Zasoby roślin zielarskich w stanie naturalnym w Polsce i możliwości ich wykorzystania. Panacea 3(24), 9–11.
Kozłowski J., Buchwald W., Szczyglewska D. 2003. Zmienna rola i znaczenie roślin oraz surowców roślinnych w fitoterapii polskiej w XX w. ,,Farmacja Polska”, 59(13),609-616.
Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M., 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland – a checklist. W: Z. Mirek (red.), Biodiversity of Poland 1, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
Oliwa J., Baran J., Barabasz-Krasny B., Możdżeń K., 2016. Ocena możliwości pozyskiwania roślin leczniczych ze stanu naturalnego na przykładzie gminy Żurawica (woj. podkarpackie, południowa Polska). Ann. UMCS sec. EEE Horticultura 26(4), 53–65.
Podlewski J., Chwalibogowska-Podlewska A., 2010. Leki współczesnej terapii. T. 2. Medical, Tribune Polska, Warszawa, 927–977.
Rutkowski L., 2007. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
Rzymowska Z., Skrzyczyńska J., 2003. Rośliny lecznicze w agrocenozach Podlaskiego Przełomu Bugu. Pam. Puł. 134, 179–190.
Skrajna T., 2010. Medicinal plants in segetal communities of the Kałuszynska Upland. Plant Breed. Seed Sci. 61, 105–114, DOI: 10.2478/v10129-010-0017-3.
Skrzyczyńska J., Affek-Starczewska A., 2000. Rośliny lecznicze w zbiorowiskach segetalnych Wysoczyzny Kałuszyńskiej. Fragm. Agron. 17, 2(66), 8–99.
Szafer W., Pawłowski B., 1972. Geobotaniczny podział Polski. W: Szata roślinna Polski II. PWN, Warszawa, 78–80.
Tokarska-Guzik B., Dajdok Z., Zając M., Zając A., Urbisz A., Danielewicz W., Hołdyński Cz., 2014. Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
Warcholińska A.U., 1994. List of threatened segetal plant species in Poland. W: S. Mochnacký, A. Terpó (eds), Anthropization and environment of rural settlements. Flora and vegetation. Proceedings of International Conference, Sátoraljaújhely, 206–219. Botanical Garden of P. J. Šafárik University, Košice.
Woś A., 1999. Klimat Polski. Wyd. Nauk. PWN Warszawa, 183–224.
Zając M., Zając A., 2014. Survival problems of archaeophytes in the Polish flora. Biodiv. Res. Conserv. 35, 47–56. DOI 10.2478/biorc-2014-0015
Zając M., Zając A., Tokarska-Guzik B., 2009. Extinct and endangered archaeophytes and the dynamics of their diversity in Poland. Biodiv. Res. Conserv. 13, 17–24, DOI:10.2478/ v10119-009-0004-4
Zarzycki K., Szeląg Z., 2006. Red list of the vascular plants in Poland. W: Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (red.), Red list of plants and fungi in Poland, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Science, Krakow, 9–20.
Ziemińska-Smyk M., Trąba Cz., 2003. Udział gatunków leczniczych w zbiorowiskach zbóż otuliny Roztoczańskiego Parku Narodowego. Pam. Puł. 137, 263–269.

Downloads

Download data is not yet available.

Słowa kluczowe

: tereny prawnie chronione
uprawy rolnicze
chwasty – zioła
gatunki rzadkie

Prawa autorskie

Inne teksty tego samego autora

TERESA SKRAJNA, HELENA KUBICKA-MATUSIEWICZ, Zbiorowiska roślinne upraw okopowych Wigierskiego Parku Narodowego , Agronomy Science: Tom 72 Nr 3 (2017)
TERESA SKRAJNA, HELENA KUBICKA-MATUSIEWICZ, Obszary chronione ostoją rzadkich i zagrożonych gatunków flory segetalnej na przykładzie Wigierskiego Parku Narodowe-go , Agronomy Science: Tom 72 Nr 1 (2017)
Maria Ługowska, Teresa Skrajna, Oksana Tsos, Udział roślin zielarskich w zbiorowiskach segetalnych w dolinach rzecznych , Agronomy Science: Tom 77 Nr 4 (2022)
TERESA SKRAJNA, JANINA SKRZYCZYŃSKA, Wybrane cechy biologiczne i występowanie Anthoxanthum aristatum Boiss. na Wysoczyźnie Kałuszyńskiej , Agronomy Science: Tom 62 Nr 2 (2007)
Maria Ługowska, Teresa Skrajna, Udział gatunków roślin zielarskich w zbiorowiskach łąk użytkowanych ekstensywnie , Agronomy Science: Tom 79 Nr 1 (2024)

Podobne artykuły

Marcin Różewicz, Jerzy Grabiński, Marta Wyzińska, Wpływ metody strip-till na plonowanie i jakość ziarna pszenicy ozimej w zależności od odmiany i zakresu uprawy pożniwnej Część II. Jakość ziarna , Agronomy Science: Tom 78 Nr 1 (2023)
Marcin Różewicz, Jerzy Grabiński, Marta Wyzińska, Wpływ metody strip-till na plonowanie i jakość ziarna pszenicy ozimej w zależności od odmiany i zakresu uprawy pożniwnej. Część I. Plon , Agronomy Science: Tom 78 Nr 1 (2023)
Jerzy Księżak, Jolanta Bojarszczuk, Ocena efektów produkcyjnych uprawy soi [Glycine max (L.) Merr.] w zależności od sposobu przygotowania roli do siewu , Agronomy Science: Tom 78 Nr 2 (2023)
Marta Wyzińska, Jerzy Grabiński, Alicja Sułek, Porównanie opłacalności uprawy żyta ozimego w warunkach różnych technologii produkcji , Agronomy Science: Tom 77 Nr 1 (2022)
RENATA KIELOCH, KATARZYNA MARCZEWSKA-KOLASA, Wpływ sposobu uprawy roli i terminu aplikacji herbicydu na skuteczność chwastobójczą i plonowanie pszenicy ozimej uprawianej w monokulturze , Agronomy Science: Tom 70 Nr 2 (2015)
RYSZARD WEBER, HANNA GOŁĘBIOWSKA, Wpływ systemu uprawy roli na zmienność zachwaszczenia wybranych odmian pszenicy ozimej , Agronomy Science: Tom 68 Nr 4 (2013)
SZYMON CZARNOCKI, ELŻBIETA TURSKA, GRAŻYNA WIELOGÓRSKA, AGNIESZKA GARWACKA, Wpływ technologii uprawy na architekturę łanu trzech odmian pszenicy ozimej , Agronomy Science: Tom 64 Nr 4 (2009)
Maria Ługowska, Teresa Skrajna, Oksana Tsos, Udział roślin zielarskich w zbiorowiskach segetalnych w dolinach rzecznych , Agronomy Science: Tom 77 Nr 4 (2022)
MAREK GUGAŁA, KRYSTYNA ZARZECKA, IWONA MYSTKOWSKA, Pobranie wapnia i magnezu przez chwasty w łanie ziemniaka w warunkach zróżnicowanej agrotechniki , Agronomy Science: Tom 64 Nr 3 (2009)
MARIA JĘDRUSZCZAK, KAROL BUJAK, MARIAN WESOŁOWSKI, Chwasty w łanie soi uprawianej w siewie bezpośrednim z zastosowaniem mulczu z żyta ozimego oraz zmniejszonych dawek herbicydu , Agronomy Science: Tom 65 Nr 2 (2010)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 > >>

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

[1] Bańkowski Cz., Serwatka J., 1972. O chwastach i ich zastosowaniu. PZWL, Warszawa.

[2] Bomanowska A., 2003. Chwasty – rośliny lecznicze we florze segetalnej Kampinoskiego Parku Narodowego. Pam. Puł. 134, 33–40.

[3] Bomanowska A., 2006. Wybrane cechy flory segetalnej Kampinoskiego Parku Narodowego. Pam. Puł. 143, 27–35.

[4] Bomanowska A., 2010. Threat to arable weeds in Poland in the light of national and regional red lists. Plant Breeding and Seed Science 61, 55–74. DOI: 10.2478/v10129-010-0013-7

[5] Broda B., Mowszowicz J., 2000. Guide to determination of medicinal, poisonous and usable plants. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa.

[6] Dziennik Ustaw, 2014. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Dz.U. 2014, poz. 1409.

[7] Farmakopea Polska X, 2014. T. 1. Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne. Warszawa, 1335–1647.

[8] Frohne D., 2010. Leksykon roślin leczniczych. Red. wyd. pol. A. Noculak Palczewska. MedPharm Polska, Wrocław.

[9] Głowacki Z., Falkowski M., Krechowski J., Marciniuk J., Marciniuk P., Nowicka-Falkowska K., Wierzba M., 2003. Czerwona lista roślin naczyniowych Niziny Południowopodlaskiej. Chroń. Przyr. Ojcz. 59(2), 5–41.

[10] Kondracki J., 2002. Regiony klimatyczne Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 201–204.

[11] Kora M., 1996. Zielona medycyna. Apiterapia, homeopatia, ziołolecznictwo. Przewodnik pacjenta. Wyd. 2 uzup. Oficyna Wydawnicza Eko-Vital, Warszawa.

[12] Kowalik K.A, Bacler-Żbikowska B.D., 2016. Materiały do flory roślin naczyniowych Wyżyny Śląskiej ze szczególnym uwzględnieniem roślin leczniczych. Część 1. Dolina Potoku Psarskiego. Ann. Acad. Med. Siles. (online); 70, 103–112, DOI:10.18794/aams/60855.

[13] Kozłowski J., Adamczak A., Buchwald W., Forycka A., 2008. Zasoby roślin zielarskich w stanie naturalnym w Polsce i możliwości ich wykorzystania. Panacea 3(24), 9–11.

[14] Kozłowski J., Buchwald W., Szczyglewska D. 2003. Zmienna rola i znaczenie roślin oraz surowców roślinnych w fitoterapii polskiej w XX w. ,,Farmacja Polska”, 59(13),609-616.

[15] Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M., 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland – a checklist. W: Z. Mirek (red.), Biodiversity of Poland 1, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.

[16] Oliwa J., Baran J., Barabasz-Krasny B., Możdżeń K., 2016. Ocena możliwości pozyskiwania roślin leczniczych ze stanu naturalnego na przykładzie gminy Żurawica (woj. podkarpackie, południowa Polska). Ann. UMCS sec. EEE Horticultura 26(4), 53–65.

[17] Podlewski J., Chwalibogowska-Podlewska A., 2010. Leki współczesnej terapii. T. 2. Medical, Tribune Polska, Warszawa, 927–977.

[18] Rutkowski L., 2007. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.

[19] Rzymowska Z., Skrzyczyńska J., 2003. Rośliny lecznicze w agrocenozach Podlaskiego Przełomu Bugu. Pam. Puł. 134, 179–190.

[20] Skrajna T., 2010. Medicinal plants in segetal communities of the Kałuszynska Upland. Plant Breed. Seed Sci. 61, 105–114, DOI: 10.2478/v10129-010-0017-3.

[21] Skrzyczyńska J., Affek-Starczewska A., 2000. Rośliny lecznicze w zbiorowiskach segetalnych Wysoczyzny Kałuszyńskiej. Fragm. Agron. 17, 2(66), 8–99.

[22] Szafer W., Pawłowski B., 1972. Geobotaniczny podział Polski. W: Szata roślinna Polski II. PWN, Warszawa, 78–80.

[23] Tokarska-Guzik B., Dajdok Z., Zając M., Zając A., Urbisz A., Danielewicz W., Hołdyński Cz., 2014. Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.

[24] Warcholińska A.U., 1994. List of threatened segetal plant species in Poland. W: S. Mochnacký, A. Terpó (eds), Anthropization and environment of rural settlements. Flora and vegetation. Proceedings of International Conference, Sátoraljaújhely, 206–219. Botanical Garden of P. J. Šafárik University, Košice.

[25] Woś A., 1999. Klimat Polski. Wyd. Nauk. PWN Warszawa, 183–224.

[26] Zając M., Zając A., 2014. Survival problems of archaeophytes in the Polish flora. Biodiv. Res. Conserv. 35, 47–56. DOI 10.2478/biorc-2014-0015

[27] Zając M., Zając A., Tokarska-Guzik B., 2009. Extinct and endangered archaeophytes and the dynamics of their diversity in Poland. Biodiv. Res. Conserv. 13, 17–24, DOI:10.2478/ v10119-009-0004-4

[28] Zarzycki K., Szeląg Z., 2006. Red list of the vascular plants in Poland. W: Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (red.), Red list of plants and fungi in Poland, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Science, Krakow, 9–20.

[29] Ziemińska-Smyk M., Trąba Cz., 2003. Udział gatunków leczniczych w zbiorowiskach zbóż otuliny Roztoczańskiego Parku Narodowego. Pam. Puł. 137, 263–269.