Charakterystyka zasobów genetycznych jarej pszenicy twardej (Triticum turgidum L. subsp. durum (Desf.) van Slageren) pod względem wybranych cech użytkowych

Aneta Kramek

doi:10.24326/as.2023.5133

Tom 78 Nr 3 (2023)

Artykuły

Charakterystyka zasobów genetycznych jarej pszenicy twardej (Triticum turgidum L. subsp. durum (Desf.) van Slageren) pod względem wybranych cech użytkowych

Aneta Kramek⁺⁻

PDF

DOI: https://doi.org/10.24326/as.2023.5133
Przesłane: 4 kwietnia 2023
Opublikowane: 22.01.2024

Abstrakt

W pracy przedstawiono ocenę zmienności wybranych cech użytkowych, takich jak: wysokość roślin, liczba i masa ziarn z kłosa, masa 1000 ziarn oraz zawartość białka w ziarnie. Zbadano 2078 obiektów jarej pszenicy twardej zgromadzonych w kolekcji w zależności od pochodzenia geograficznego (obiekty krajowe, zagraniczne oraz o nieznanym pochodzeniu). Były one oceniane w latach 1977–2020 w 3-letnich cyklach jednopowtórzeniowych doświadczeń polowych prowadzonych w Gospodarstwie Doświadczalnym Uniwersytetu Przyrodniczego w Czesławicach koło Nałęczowa. Z przeprowadzonych analiz wynika, że badane obiekty były zróżnicowane pod względem analizowanych cech użytkowych zarówno w poszczególnych grupach, jak i w obrębie całej populacji, a najwyższą zmiennością charakteryzowały się: masa ziarn z kłosa oraz wysokość roślin. Ponadto w każdej z trzech analizowanych grup można wskazać obiekty o wysokiej liczbie (>50 szt.) i masie ziarn z kłosa (>2,1 g) oraz masie 1000 ziarn (>55 g), co czyni z nich wartościowy materiał wyjściowy w praktycznej hodowli pszenicy twardej w Polsce.

Bibliografia

Dostatny D.F., Kloc G., Kociuba W., Tyburski J., Boros L., Rybiński W., Michałowska D., Żurek M., Bączek K., 2020. Historia roślin uprawnych oraz ogólna charakterystyka grup roślin rolniczych i zielarskich. W: D.F. Dostatny, J. Tyburski, M. Żurek (red.): Vademecum dawnych roślin uprawnych.. Monogr. Rozpr. Nauk. IHAR – PIB 52, 15–32.
Drążkiewicz K., Najewski A., Skrzypek A., Szarzyńska J., 2020. Lista opisowa odmian roślin rolniczych. Rośliny zbożowe. COBORU, Słupia Wielka, 64–68.
Drążkiewicz K., Najewski A., Skrzypek A., Szarzyńska J., 2021. Lista opisowa odmian roślin rolniczych. Zboża. COBORU, Słupia Wielka, 69–72.
Drążkiewicz K., Najewski A., Skrzypek A., Szarzyńska J., 2022. Lista opisowa odmian roślin rolniczych. Zboża. COBORU, Słupia Wielka, 66–69.
García del Moral L.F., Royo C., Slafer G.A., 2005. Genetic improvement effects on durum wheat yield physiology. In: C. Royo, M.M. Nachit, N. Di Fonzo, J.L. Araus, W.H. Pfeiffer, G.A. Slafer G.A., Durum wheat breeding: current approaches and future strategies. Food Products Press, New York, 379–396.
Kramek A., Kociuba W., 2020. Pszenica twarda (Triticum durum). W: D.F. Dostatny, J. Tyburski, M. Żurek (red.), Vademecum dawnych roślin uprawnych. Monogr. Rozpr. Nauk. IHAR – PIB 52, 85–95.
Kramek A., Szwed-Urbaś K., Segit Z., 2012. Ocena zmienności i współzależności cech ilościowych w kolekcji jarej pszenicy twardej pochodzenia afgańskiego. Biul. Inst. Hod. Aklim. Rośl. 264, 33–41. DOI: https://doi.org/10.37317/biul-2012-0053
Rajaram S., 2001. Prospects and promise of wheat breeding in the 21st century. Euphytica 119, 3–15. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1017538304429
Royo C., Alvaro F., Martos V., Ramdani A., Isidro J., Dolors V., García del Moral L.F., 2007. Genetic changes in durum wheat yield components and associated traits in Italian and Spanish varieties during the 20th century. Euphytica 155, 259–270. https://doi.org/10.1007/s10681-006-9327-9 DOI: https://doi.org/10.1007/s10681-006-9327-9
Segit Z., Szwed-Urbaś K., 2008. Zróżnicowanie genetyczne cech użytkowych pszenicy twardej. Biul. Inst. Hod. Aklim. Rośl. 250, 117–124. DOI: https://doi.org/10.37317/biul-2008-0009
Segit Z., Szwed-Urbaś K., 2009. Ocena struktury plonu i wartości technologicznej ziarna 6 linii pszenicy twardej (Triticum durum Desf.). Ann. UMCS, Sec. E 64(3), 120–128. DOI: https://doi.org/10.24326/as.2009.3.13
Sulewska H., Koziara W., Bojarczuk J., 2007. Kształtowanie plonu i jakości ziarna wybranych genotypów Triticum durum Desf. w zależności od nawożenia azotem i gęstości siewu. Biul. Inst. Hod. Aklim. Rośl. 245, 17–28. DOI: https://doi.org/10.37317/biul-2007-0020
Szwed-Urbaś K., 1993. Zmienność ważniejszych cech użytkowych jarej pszenicy twardej z uwzględnieniem interakcji genotypowo-środowiskowej. Rozprawy Naukowe 159, 1–57.
Szwed-Urbaś K., 2004. Zróżnicowanie cech ilościowych w kolekcji Triticum durum Desf. w zależności od pochodzenia materiału i lat badań. Zesz. Prob. Post. Nauk Rol. 497, 597–603.
Szwed-Urbaś K., Segit Z., 2007. Ocena zmienności i współzależności cech użytkowych w kolekcji pszenicy twardej. Zesz. Prob. Post. Nauk Rol. 517, 731–739.
Szwed-Urbaś K., Segit Z., 2010. Charakterystyka egipskich populacji miejscowych Triticum durum Desf. Zesz. Prob. Post. Nauk Rol. 555, 427–436.
Wieremczuk M., Kramek A., Kociuba W., 2013. Plonowanie i cechy jakościowe pszenicy twardej z różnych rejonów świata. Episteme. Czas. Nauk.-Kult. 21, 287–294.
Wojas T., Węgrzyn S., 2001. Źródła genetyczne cech użytkowych pszenicy ozimej (Triticum aestivum L.) w kolekcji roboczej Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin. Biul. Inst. Hod. Aklim. Rośl. 218/219, 39–48.