Miechunka pomidorowa (Physalis ixocarpa Brot. ex Hornem.) – roślina ozdobna i lecznicza o wielokierunkowym działaniu
EMILIA MIKULEWICZ
Katedra Ogrodnictwa, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieJOANNA MAJKOWSKA-GADOMSKA
Katedra Warzywnictwa, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
Miechunka pomidorowa (Physalis ixocarpa Brot. ex Hornem.) należy do rodziny psiankowatych (Solanaceae Juss.). Duże zdolności adaptacyjne rośliny sprawiły, iż uprawiana jest w różnych rejonach świata. W Polsce jest mało znana mimo dużej wartości odżywczej, wysokiej zawartości substancji biologicznie czynnych oraz coraz bardziej cenionych przez konsumentów walorów smakowych. Surowcem miechunki pomidorowej jest jadalna jagoda (Fructus Physalis), a głównymi składnikami biologicznie czynnymi są polifenole. Część jadalna jest zasobna również w kwas L-askorbinowy, β-karoten, antocyjany, garbniki, pektyny, fitosterole oraz związki mineralne i witaminy z grupy B. Owoc miechunki wykazuje aktywność przeciwdrobnoustrojową, antyoksydacyjną, działa moczopędnie, przeciwzapalnie, antynowotworowo oraz przeciwalergicznie. Obniżając zdolności mutagenne prokarcerogenów, wzmacnia odporność organizmu. Przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego, a także zmniejsza uczucie zmęczenia i znużenia. Wpływa pozytywnie na funkcjonowanie układu nerwowego i krwionośnego. Stosowany bywa jako naturalne lekarstwo na choroby układu moczowego i skóry. Miechunka pomidorowa staje się znaczącym warzywem często wykorzystywanym w farmacji, a także przemyśle spożywczym. Coraz bardziej doceniany jest również aspekt dekoracyjny tej rośliny.
Słowa kluczowe:
tomatillo, właściwości dekoracyjne, właściwości fitochemiczne, związki bioaktywneBibliografia
Agata K., Kusiak J., Stępień B., Bergier K., Kuźniak E., 2010. Bioaktywne metabolity wtórne z rodzaju Physalis. Postępy Hig. Med. Dośw. 64, 665–673.
Bravo K., Osorio E., 2016. Characterization of polyphenol oxidase from Cape gooseberry (Physalis peruviana L.) fruit. Food Chem. 197(1), 185–190, DOI: 10.1016/j.foodchem.2015.10.126.
Broda B., Mowszowicz J., 2001. Przewodnik do oznaczania roślin leczniczych, trujących i użytkowych. PZWL, Warszawa, 601.
Castro-Brindis R., Sánchez-García P., Peña-Lomelí A., Alcántar-González G., Baca-Castillo G., López-Romero R.M., 2000. Niveles críticos, de suficiencia y toxicidad de N-NO3 en el extracto celular de pecíolos de tomate de cáscara. Terra 18(2), 141–146.
Díaz-Pérez J., Phatak S.C., Giddings D., Bertrand D., 2005. Root zone temperature, plant growth, and fruit yield of tomatillo as affected by plastic film mulch. HortScience 40(5), 1312–1319, DOI: 10.21273/HORTSCI.40.5.1312.
digitalcommons.usu.edu/extension_curall/1631 [dostęp 10.09.2019].
extension.usu.edu [dostęp 28.07.2019].
Fernandes R.B., 1974. Sur I’dentification d'une espece de Physalis souspontanee au Portugal. Bol. Soc. Brot. 44, 343–366.
Freyre R., Loy J.B., 2000. Ewaluation and yield trails of tomatillo in New Hamshire. HortTechnology 10(2), 374–377, DOI: 10.21273/HORTTECH.10.2.374.
González-Mendoza D., Grimaldo-Juárez O., Soto-Ortiz R., Escoboza-Garcia F., Santiguillo-Hernández J.F., 2010. Evaluation of total phenolics, anthocyanins and antioxidant capacity in purple tomatillo (Physalis ixocarpa) genotypes. Afr. J. Biotechnol. 9(32), 5173–5176.
Gwóźdź E., Gębczyński P., 2015. Prozdrowotne właściwości owoców, warzyw i ich przetworów. Post. Fitoter., 16(4), 268–271.
infosiap.siap.gob.mx [dostęp 27.07.2019].
Jankiewicz L., Borkowski J., 1990. The development of tomatillo (Physalis ixocarpa Brot.) in Polish conditions. II. Flowering and fruiting. Acta Agrobot. 43(1–2), 11–23.
Kanner J., Frankel E., Granit R., 1994. Natural antioxidants in grapes and wines. J. Agric. Food Chem. 42, 64–69.
Khan W., Bakht J., 2015. Development of efficient and optimized protocol for rapid micropropagation of Physalis ixocarpa, a medical herb. Pak. J. Weed Sci. Res. 21(3), 381–391.
Kwiatkowska E., 2010. Luteina – źródła w diecie i potencjalna rola prozdrowotna. Post. Fitoter. 2, 97–100.
Lewkowicz-Mosiej T., 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa, 165.
Lin B.W., Gong C.C., Song H.F., Cui Y.Y., 2016. Effects of anthocyanins on the prevention and treatment of cancer. Br. J. Pharmacol. 174(11), 1226–1243., DOI: 10.1111/bph.13627.
López-López R., Arteaga-Ramírez R., Vázquez-Peña M.A., López-Cruz I.L., Sánchez-Cohen I., 2009. Producción de tomate de cáscara (Physalis ixocarpa Brot.) basado en láminas de riego y acolchado plástico. Rev. Chapingo, Horticultura 15(1), 83–89.
Majewska M., Czeczot H., 2009. Flawonoidy w profilaktyce i terapii. Ter. Leki 65(5), 362–377.
Markowski J., Płocharski W., Pytasz U., 2012. Owoce, warzywa, soki – ich kaloryczność i wartość odżywcza na tle zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze. Cz. I. Kaloryczność i mit o wpływie na otyłość. Przem. Farm. Owoc.-Warzyw. 9, 24–7.
Matés J.M., Segura J.A., Alonso F.J., Márquez J., 2011. Anticancer antioxidant regulatory functions ofphytochemicals. Curr. Med. Chem. 18, 2315–2338, DOI: 10.2174/092986711795656036.
Montes Hernández S., Aguirre Rivera J.R., 1994. Tomatillo husk-tomato (Physalis philadelphica). W: J.E. Hernándo Bermejo, J. León (red.), Neglected crops: 1492 from a different perspective. FAO Plant Production and Protection Series, 26. FAO, Rome, 117–122.
Morton J., 1987. Mexican Husk Tomato. W: J. Morton, Fruit of warm climates. Miami, 434–437.
Mulato-Brito J., Peña-Lomelí A., 2007. Germplasm evaluation of tomatillo (Physalis ixocarpa Brot.) cropped under Ontario, Canada and Chapingo, Mexico environmental conditions. Veg. Crop. Res. 66, 117–127, DOI: 10.2478/V10032-007-0014-8.
Nowak B., Schulz B., 2002. Atlas owoców egzotycznych. Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media „Horyzont”, Warszawa, 196–199.
Nowiński M., 1983. Dzieje upraw i roślin leczniczych. PWRiL, Warszawa, 135.
Olędzik R., Harasym J., 2016. Antocyjany w medycynie, farmacji i przemyśle. W: M. Maciąg, M. Szklarczyk (red.), Rośliny w medycynie, farmacji i przemyśle. Wyd. Nauk. Tygiel, Lublin, 85–99.
Ostrzycka J., Horbowicz M., Dobrzański W., Jankiewicz L.S., Borkowski J., 1988. Nutritive value of tomatillo fruit (Physalis ixocarpa Brot.). Acta Sci. Bot. Pol. 57(4), 507–521.
Peña-Lomelí A., Magaña-Lira N., Gámez-Torres A., Mendoza-Celino F.A., Pérez-Grajales M., 2018. Manual pollination in two tomatillo (Physalis ixocarpa Brot. ex. Horm.) varieties under greenhouse conditions. Rev. Chapingo, Horticultura 24(1), 41–52, DOI: 10.5154/r.rchsh.2017.02.011.
Piątkowska E., Kopeć A., Leszczyńska T., 2011. Antocyjany – charakterystyka, występowanie i oddziaływanie na organizm człowieka. Żywn. Nauk. Technol. Jakość 4(7), 24–35.
Pińkowska H., Złocińska A., 2014. Pektyny – występowanie, budowa chemiczna i właściwości. Wiad. Chem. 68, 7–8.
Poprzęcki W., 1990. Ziołolecznictwo. Zakłady Graficzne Dom Słowa Polskiego, Warszawa, 223–224.
Ramírez-Godina F., Robledo-Torres V., Foroughbakhch-Pournabav R., Benavides-Mendoza A., Hernández-Piñero J.L., Reyes-Valdes M.H. Alvarado-Vázquez M.A., 2013. Yield and fruit quality evaluation in husk tomato autotetraploids (Physalis ixocarpa) and diploids. Aust. J. Crop. Sci., 7, 933–940.
Reyes F.G., 2002. Revista de Panorama Agropecuario de Sinaloa.
Rupp C., 2010. Ogród warzywny. KDC, Warszawa, 88–89.
Sciarappa W.J., Quinn V., 2004. Tomatillos. Rutgers Cooperative Research & Extension, NJAES, Rutgers, The State University of New Jersey.
Silva D.F., Pio R., Rodrigues Soares J.D., de Siqueira Elias H.H., Villa F., Barros Vilas Boas E.V. de, 2016. Light spectrum on the quality of fruits of physalis species in subtropical area. Bragantia 75(3), 371–377, DOI: 10.1590/1678-4499.463.
Singh D.B., Ahmed N., Mirza A., Lal S., Pal A.A., 2013. Introduction, characterisation and evaluation of husk tomato (Physalis ixocarpa Brot.) genotypes under temperate climate. Indian J. Plant. Genet. Resour., 26(3), 226–230.
Small E., 2011. Top 100 Exotic Food Plants. CRC Press, Boca Raton, 117–120.
Smith R., Jimenez M., Cantwell M., 1999. Tomatillo Production in California. University of California, Division of Agriculture and Natural Resources, Vegetable Research and Information Centre Vegetable Production Series, Publication 7246.
Sobrino Vesperinas E., Sanz Elorza M., 2007. Sobre el status de Physalis ixocarpa Brot. ex Hornem. Acta Bot. Malacit. 32, 232–233.
Tammu J., Venkata Romana K., 2015. Pharmagcological review on Physalis species: A potential herbal cure – All. World J. Pharm. Res., 4(2), 247–256.
Tan L., Yang H.P., Pang W., Lu H., Hu Y.D., Li J., Lu S.J., Zhang W.Q., Jiang Y.G., 2014. Cyanidin-3-O-galactoside and blueberry extracts supplementation improves spatial memory and regulates hippocampal ERK expression in senescence-accelerated mice. Biomed. Environ. Sci. 27(3), 186–196, DOI: 10.3967/bes2014.007.
Vaughan J.G., Geissler C.A., 2001. Rośliny jadalne. Prószyński i S-ka, Warszawa, 136.
Wierzbicka B., Kuskowska M. 2002. Wpływ wybranych czynników na zawartość witaminy C w warzywach. Acta Sci. Pol., Hortorum Cultus 1(2), 49–57.
Zamora P., Vargas-Ponce O., Sánchez-Martínez J., Cabrera-Toledo D., 2014. Diversity and genetic structure of the husk tomato (Physalis philadelphica Lam.) in Western Mexico. Gen. Res. Crop Evol. 62(1), 141–153, DOI: 10.1007/s10722-014-0163-9.
Katedra Ogrodnictwa, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Katedra Warzywnictwa, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Licencja
Przesyłając artykuł do publikacji, autor oświadcza, że posiada pełnię autorskich praw majątkowych oraz osobistych do utworu, a jego opublikowanie nie naruszy praw osób trzecich. Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła i wkładzie poszczególnych osób.
Przesłanie przez autora artykułu do publikacji w czasopiśmie „Annales Horticulturae” traktowane będzie jako udzielenie licencji do eksploatacji praw autorskich do artykułu na zasadach licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 (CC BY-NC-ND 4.0)
