Wpływ nawożenia azotem na plon nasion oraz zawartość i jakość tłuszczu wybranych odmian nagietka lekarskiego (Calendula officinalis L.)
BEATA KRÓL
Katedra Roślin Przemysłowych i Leczniczych, Uniwersytet Przyrodniczy ul. Akademicka 15, 20-950 LublinAbstrakt
Nasiona nagietka lekarskiego zawierają tłuszcz o specyficznym składzie (obecność kwasu nagietkowego) i mogą być wykorzystywane jako alternatywny surowiec olejarski. W latach 2011–2013 przeprowadzono doświadczenie polowe, którego celem było określenie wpływu zróżnicowanych dawek azotu (0, 30, 60, 90, 120, 150 kg N∙ha-1) na plon nasion, zawartość oleju i skład kwasów tłuszczowych czterech odmian nagietka lekarskiego. Nawożenie azotem dodatnio wpłynęło na liczbę wytwarzanych przez roślinę koszyczków kwiatowych oraz na plon nasion, przy czym poszczególne odmiany nagietka niejednakowo reagowały na zastosowane w doświadczeniu dawki azotu: Plony odmian ‘Tokaj’ i ‘Radio’ istotnie wzrastały do dawki 60 kg N∙ha-1, natomiast u odmian ‘Orange King’ i ‘Persimmon Beauty’ taki wzrost odnotowano także w dawce 90 kg N∙ha-1. Nawożenie azotem modyfikowało zawartość tłuszczu, przy czym niskie dawki azotu (30–60 kg N∙ha-1) nie miały wpływu na zawartość tłuszczu w nasionach, natomiast zwiększenie dawek powodowało systematyczny spadek jego zawartości. Badane odmiany charakteryzowały się istotnym zróżnicowaniem cech morfologicznych oraz plonem nasion i jakością tłuszczu. W trzyletnim okresie największą wydajnością nasion i tłuszczu wyróżniała się odmiana ‘Orange King’(odpowiednio 1857,3 and 339,3 kg·ha-1), najwyższym zaś udziałem kwasu nagietkowego w oleju (54,86%) – odmiana ‘Persimmon Beauty’. Wydajność i jakość oleju nagietka zależała zarówno od nawożenia azotowego, jak i warunków pogodowych w okresie wegetacji. Wraz ze zwiększaniem dawek azotu zwiększał się udział kwasu linolowego, a zmniejszał kwasu oleinowego. Najbardziej sprzyjający gromadzeniu tłuszczu i kwasu nagietkowego okazał się chłodniejszy i wilgotniejszy sezon wegetacyjny w 2011 r.
Słowa kluczowe:
efektywność rolnicza azotu, wydajność tłuszczu, skład kwasów tłuszczowych, kwas nagietkowyBibliografia
Ahmad I., Jabeen N., Ziaf K., Dole J.M., Khan M.A. S., Bakhtawar M.A., 2017. Macronutrient application affects morphological, physiological, and seed yield attributes of Calendula officinalis L. Can. J. Plant Sci. April. DOI: 10.1139/CJPS-2016-0301.
AOCS (American Oil Chemists Society), 1997. Preparation of methyl esters of fatty acids. 452 Official Method Ce 2–66. Champaign (IL): AOCS Press.
Biermann U., Butte W., Holtgrefe R., Feder W., Metzger J.O., 2010. Esters of calendula oil and tung oil as reactive diluents for alkyd resins. Eur. J. Lipid. Sci. Tech. 112, 103–109.
Biesiada A., Sokół-Łętowska A., Kucharska A., Wołoszczak E., 2006. Wpływ formy i dawki azotu na plonowanie i skład chemiczny koszyczków nagietka (Calendula officinalis L.) Folia Hort. 18, supl.1, 61–65.
Breemhaar H.G., Bouman A., 1995. Harvesting and cleaning Calendula officinalis, a new arable oilseed crop for industrial application. Ind. Crop. Prod. 4(4), 255–260.
Cahoon E.B., Ripp K.G., Hall S.E., Kinney A.J., 2001. Formation of conjugated ∆8, ∆10-double bonds by ∆12-oleic-acid desaturase-related enzymes - Biosynthetic origin of calendic acid. J. Biol. Chem. 276, 2637–2643.
Chauhan A., Kumar V., 2007. Effect of graded levels of nitrogen and VAM on growth and flowering in calendula (Calendula officinalis L.) J. Orn. Hort. 10(1), 61–63.
Cromack H.T.H., Smith J.M., 1998. Calendula officinalis – production potential and crop agronomy in southern England. Ind. Crop. Prod. 7, 223–229.
Dordas C.A., 2010. Variation of physiological determinants of yield in linseed in response to nitrogen fertilization. Ind. Crop. Prod. 31(3), 455–465.
Dulf F.V., Pamfil D., Baciu A.D., Pintea A., 2013. Fatty acid composition of lipids in pot marigold (Calendula officinalis L.) seed genotypes. Chem. Cent. J. 7–8.
Forcella F., Papiernik S.K., Gesch R.W., 2012. Postemergence herbicides for calendula. Weed Technol. 26(3), 566–569.
Froment M., Mastebroek D., van Gorp K., 2003. A growers manual for Calendula officinalis L. Plant Research International, Wageningen, 11.
Gesch R.W., 2013. Growth and yield response of calendula (Calendula officinalis) to sowing date in the northern US. Ind. Crop. Prod. 45, 248–252.
Jiang Y., Caldwell C.D., Falk K.C., 2014. Camelina seed quality in response to applied nitrogen, genotype and environment. Can. J. Plant Sci. 94(5), 971–980.
Johnson J.M., Gesch R.W., 2013. Calendula and camelina response to nitrogen fertility. Ind. Crop. Prod. 43, 684–691.
Kotecki A., Malarz W., Kozak M., 2001. Wpływ nawożenia azotem na rozwój i plonowanie pięciu odmian rzepaku jarego. Rośliny Oleiste – Oliseed Crops, 22(1), 69–80.
Król B., 2011. Yield and the chemical composition of flower heads of pot marigold (Calendula officinalis L. cv. Orange King) depending on nitrogen fertilization. Acta Sci. Pol. Hortorum Cultus, 10(2), 235–243.
Król B., Paszko T., Król A., 2016. Conjugated linolenic acid content in seeds of some pot marigold (Calendula officinalis L.) cultivars grown in Poland. Farmacia, 64(6), 881–886.
Król B., Paszko T., 2017. Harvest date as a factor affecting crop yield, oil content and fatty acid composition of the seeds of calendula (Calendula officinalis L.) cultivars. Ind. Crop. Prod. 97, 242–251.
Li Q., Wang H., Ye S.H., Xiao S., Xie Y.P., Liu X., Wang J.H., 2013. Induction of apoptosis and inhibition of invasion in choriocarcinoma JEG-3 cells by α-calendic acid and β-calendic acid. Prostag. Leukotr. Ess. 89, 367–376.
Martin R.J., Porter N.G., Deo B., 2005. Initial studies on seed oil composition of calendula and lunaria. Agron. N. Z. 35, 129–137.
Mili R., Sable A.S., 2003. Effect of planting density and nitrogen levels on growth and flower production of calendula (Calendula officinalis L.). Indian. J. Hortic. 60(4), 343–345.
Muley B.P., Khadabadi S.S., Banarase N.B., 2009. Phytochemical constituents and pharmacological activities of Calendula officinalis Linn (Asteraceae): a review. Trop. J. Pharm. Res. 8(5), 455–465.
Pisulewska E., Lorenc-Kozik A., Borowiec F., 1999. Wpływ zróżnicowanego nawożenia azotem na plon, zawartość oraz skład kwasów tłuszczowych w nasionach dwóch odmian soi. Rośliny Oleiste – Oliseed Crops, 20(2), 511–520.
Rathke G., Behrens T., Diepenbrock W., 2006. Integrated nitrogen management strategies to im-prove seed yield, oil content and nitrogen efficiency of winter oilseed rape (Brassica napus L.): a review. Agric. Ecosyst. Environ. 117, 80–108.
Samoon S.A., Kirad K.S., 2013. Effect of nitrogen and phosphorus on seed yield parameters of calendula (Calendula officinalis L.) var. Touch of Red Mixture. Prog. Hortic. 45(1), 149–151.
Szwejkowska B., Bielski S., 2012. Effect of nitrogen and magnesium fertilization on the development and yields of pot marigold (Calendula officinalis L.). Acta Sci. Pol. Hortorum Cultus, 11(2), 41–148.
Urbaniak S.D., Caldwell C.D., Zheljazkov V.D., Lada R., Luan L., 2008. The effect of cultivar and applied nitrogen on the performance of Camelina sativa L. in the Maritime Provinces of Canada. Can. J. Plant Sci. 88(1), 111–119.
Wielebski F., Wójtowicz M., 1998. Reakcja odmian rzepaku ozimego na wzrastające dawki azotu na glebach żytnich w Zielęcinie. Rośliny Oleiste – Oilseed Crops, 19(2), 507–514
Wielebski F., 2011. Wpływ nawożenia siarką w warunkach stosowania zróżnicowanych dawek azotu na skład chemiczny nasion różnych typów odmian rzepaku ozimego. Rośliny Oleiste – Oilseed Crops, 32(1), 79–95.
Wilen R.W., Barl B., Slinkard A.E., Bandara M.S., 2004. Feasibility of cultivation calendula as a dual purpose industrial oilseed and medicinal crop. Acta Horticulturae 629, 199–206.
Zanetti F., Monti A., Berti M.T., 2013. Challenges and opportunities for new industrial oilseed crops in EU-27. A review. Ind. Crop. Prod. 50, 580–595.
Katedra Roślin Przemysłowych i Leczniczych, Uniwersytet Przyrodniczy ul. Akademicka 15, 20-950 Lublin
Licencja
Artykuły są udostępniane na zasadach CC BY 4.0 (do 2020 r. na zasadach CC BY-NC-ND 4.0)..
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej i nie jest rozpatrywany do publikacji gdzie indziej.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła, wkładzie poszczególnych osób i źródle finansowania.
Samoarchiwizacja
Czasopismo Agronomy Science przyjęło politykę samoarchiwizacji nazwaną przez bazę Sherpa Romeo drogą niebieską. Od 2021 r. autorzy mogą samoarchiwizować postprinty artykułów oraz wersje wydawnicze (zgodnie z licencją CC BY). Artykuły z lat wcześniejszych (udostępniane na licencji CC BY-NC-ND 4.0) mogą być samoarchiwizowane tylko w wersji wydawniczej.
