Plonowanie i efekty ekonomiczne produkcji pszenicy ozimej i jarej w stanowisku po buraku cukrowym
Alicja Sułek
Zakład Uprawy Roślin Zbożowych, IUNG - PIB w Puławach, ul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławyhttps://orcid.org/0000-0002-7175-5713
Adam Harasim
Zakład Systemów i Ekonomiki Produkcji Roślinnej, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Czartoryskich 8, 24-1000 Puławyhttps://orcid.org/0000-0001-6395-1661
Abstrakt
Badania przeprowadzono na polach produkcyjnych w trzech rolniczych zakładach doświadczalnych IUNG-PIB położonych w różnych rejonach kraju w latach 2019–2021. Celem badań było poznanie wpływu terminu siewu na plonowanie i opłacalność produkcji pszenicy ozimej i jarej w stanowisku po buraku cukrowym zbieranym późną jesienią. Oceniono plony ziarna, koszty bezpośrednie i efekty ekonomiczne produkcji pszenicy. Stwierdzono, że poziom plonów ziarna zależał od lokalnych warunków, a koszty i opłacalność produkcji od cen zakupu środków produkcji (nasion, nawozów i środków ochrony roślin) i cen zbytu ziarna pszenicy. Plony ziarna były znacznie zróżnicowane w poszczególnych miejscowościach. Na plonowanie pszenicy wpływały istotnie warunki pogodowe; w warunkach dużych niedoborów wilgoci (opadów) przeciętny poziom plonów był najniższy (ok. 4,5 t∙ha–1), a w korzystnych warunkach pogodowych osiągano plony najwyższe (ok. 6,5 t∙ha–1). W badanych lokalizacjach siew pszenicy jarej wiosną prowadził do obniżki plonów ziarna (o 0,8–1,5 t∙ha–1) w porównaniu z osiąganymi w warunkach siewu jesiennego. Na opłacalność produkcji pszenicy wpływał również dobór jej odmiany. W strukturze bezpośrednich kosztów produkcji na ogół przeważały nawozy mineralne, a mniejszy udział miały nasiona i środki ochrony roślin. Wyniki badań wskazują, że ze względu na wielkość plonu ziarna i efekty ekonomiczne produkcji bardziej jest uzasadniona uprawa pszenicy jarej (przewódkowej), wysiewanej późną jesienią niż wiosną.
Słowa kluczowe:
pszenica, termin siewu, plon ziarna, warunki pogodowe, efekty ekonomiczneBibliografia
Ačko D.K., Šantavec I., 2014. Agrotechnical requirements of fakultative wheat (Triticum aestivum L) cultivar “SW Kadraj” in Slovenia. J. Food. Agric. Environ. 12(2), 1362–1367.
Augustyńska I. (red.), 2018. Produkcja, koszty i dochody wybranych produktów rolniczych w latach 2016–2017. IERiGŻ–PIB Warszawa, ss. 90.
Augustyńska-Grzymek I. (red), 2015. Produkcja, koszty i dochody z wybranych produktów roślinnych w latach 2013–2014. IERiGŻ-PIB Warszawa, ss. 100.
Bac S., Koźmiński C., Rojek M., 1993. Agrometeorologia. PWN Warszawa, ss. 248.
Doroszewski A., Jóźwicki T., Wróblewska E., Kozyra J., 2014. Susza rolnicza w Polsce w latach 1961–2010, IUNG–PIB Puławy, ss. 144.
Grabiński J., Wyzińska M., 2014. Jesienne siewy pszenicy jarej w Polsce. Studia i Raporty IUNG–PIB 41(15), 71–84.
Grocholski J., Sowiński J., Kulczycki S., Wardęga S., 2007. Wpływ terminu siewu przewódkowych odmian pszenicy uprawianych na glebie płowo-ilastej na plon i parametry morfologiczne rośliny. Zesz. Nauk. UP Wrocław. Rolnictwo 91(560), 7–12.
Harasim A., Krasowisz S., 1996. Efektywność ekonomiczna wybranych technologii produkcji pszenicy i jęczmienia w latach 1989–1995. W: Niektóre problemy organizacji produkcji rolniczej. IUNG Puławy, R(333), 5–33.
Harasim A., Madej A., 2018. Opłacalność produkcji pszenicy ozimej i buraka cukrowego w gospodarstwach IUNG-PIB. Pol. J. Agron. 35, 15–22.
Kardasz P., Bubniewicz P., Baczkowska E., 2010. Ocena stanu zachwaszczenia i plonowania czterech odmian pszenicy jarej przewódkowej wysianych w różnych terminach. Prog. Plant Prot. 50(3), 1366–1374
Krasowisz S., 2009. Rola oceny ekonomicznej w badaniach rolniczych. J. Agribus. Rural Dev. 2(12), 93–99.
Kurowski T.P., Bruderek A., 2009. Zdrowotność pszenicy jarej w zależności od terminu siewu i odmiany. Prog. Plant Prot. 49(1), 224–227.
Listowski A. (red.), 1963. Szczegółowa uprawa roślin, t. 1, PWRiL, Warszawa, ss. 507.
Mazurek J., Sułek A., 2000. Plon i cechy struktury plonu odmian i rodów pszenicy jarej w zależności od terminu siewu. Biul. IHAR 194, 79–83.
Panasiewicz K., Koziara W., 2007. Plonowanie i wartość siewna ziarna pszenicy ozimej w zależności od uwarunkowań wodnych i sposobu uprawy roli. Fragm. Agron. 4(96), 65–71.
Podolska G., Hołubowicz-Kliza G., 2006. Reakcja pszenicy ozimej odmiany Tonacja na stres suszy. Rocz. AR Poznań 66, 277–285.
Przewódki – alternatywa dla późno schodzących przedplonów, 2000. https://www.hrsmolice.pl/pl/zboza/artykuly/przewodki-alternatywa-dla-pozno-schodzacych-przedplonow [dostęp: 03.03.2020].
Rudnicki F. (red.), 1991. Doświadczalnictwo rolnicze. ATR Bydgoszcz, ss. 210+16.
Rudnicki F., Jaskulski D., Dębowski G., 1999. Reakcja odmian pszenicy jarej na termin siewu i nawożenie azotem w warunkach posusznych. Rocz. Nauk Rol. A 114(3-4), 97–107.
Ostrowski J., Łabędzki L., Kowalik W., Kanecka-Geszke E., Kasperska_Wołowicz W., Smarzyńska K., Tusiński E., 2008. Atlas niedoborów wodnych roślin uprawnych i użytków zielonych w Polsce. Wyd. IMUZ, Falenty–Warszawa, 19–32.
Skarżyńska A., Abramczuk Ł., 2018. Wyniki ekonomiczne wybranych produktów rolniczych w 2017 roku. IERiGŻ–PIB, Warszawa, ss. 94. DOI: https://doi.org/10.30858/mon/9788376587400
Skowera B., Puła J., 2004. Skrajne warunki pluwiometryczne w okresie wiosennym na obszarze Polski w latach 1971–2000. Acta Agrophys. 3(1), 171–177.
Sułek A., Nieróbca A., Cacak-Pietrzak G., 2017. Wpływ jesiennego siewu na plon i jakość ziarna pszenicy jarej. Pol. J. Agron. 29, 43–50.
Sułek A., Nieróbca P., Podolska G., 2016. Ocena ekonomiczna technologii produkcji pszenicy ozimej o różnym poziomie intensywności. Rocz. Nauk. SERiA, 18(2), 256–260.
Sułek A., Cacak-Pietrzak G., 2018. The influence of production technology on yield and selected quality parameters of spring wheat cultivars. Res. Rural Develop. 2, 42–48. https://doi.org/10.2261/rrd.24.2018.049. DOI: https://doi.org/10.22616/rrd.24.2018.049
Weber R., Kaus A., 2007. Plonowanie odmian pszenicy jarej w zależności od terminu siewu w warunkach południowo zachodniej Polski. Fragm. Agron. 2(94), 372–380.
Wenda-Piesik A., Wasilewski P., 2015. Reakcja pszenicy jarej Monsun i żyta jarego Bojko na późnojesienne terminy siewu. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 580, 149–159.
Wierzbicka A., 2014. Zmiany klimatyczne bilansu wodnego w okresie wegetacji ziemniaka w rejonie północnego Mazowsza w latach 1973–2012. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 576, 207–215
Wyzińska M., 2013. Jesienne siewy zbóż – odmiany przewódkowe. Wieś Jutra 2, 6–7.
Wyzińska M., 2017. Przydatność wybranych odmian pszenicy jarej do jesiennego siewu. Rozprawa doktorska, IUNG-PIB, Puławy, ss.104.
Wyzińska M., Grabiński J., 2018. The influence of autumn sowing date on the production of spring wheat.. Res. Rural Develop. 2, 35–41. httsp://doi.org/10.22616/rrd.24.2018.048 DOI: https://doi.org/10.22616/rrd.24.2018.048
Zakład Uprawy Roślin Zbożowych, IUNG - PIB w Puławach, ul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławy https://orcid.org/0000-0002-7175-5713
Zakład Systemów i Ekonomiki Produkcji Roślinnej, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Czartoryskich 8, 24-1000 Puławy https://orcid.org/0000-0001-6395-1661
Licencja
Artykuły są udostępniane na zasadach CC BY 4.0 (do 2020 r. na zasadach CC BY-NC-ND 4.0)..
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej i nie jest rozpatrywany do publikacji gdzie indziej.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła, wkładzie poszczególnych osób i źródle finansowania.
Samoarchiwizacja
Czasopismo Agronomy Science przyjęło politykę samoarchiwizacji nazwaną przez bazę Sherpa Romeo drogą niebieską. Od 2021 r. autorzy mogą samoarchiwizować postprinty artykułów oraz wersje wydawnicze (zgodnie z licencją CC BY). Artykuły z lat wcześniejszych (udostępniane na licencji CC BY-NC-ND 4.0) mogą być samoarchiwizowane tylko w wersji wydawniczej.
