Aktywność biologiczna olejków eterycznych roślin z rodziny Pinaceae
RENATA NURZYŃSKA-WIERDAK
Katedra Warzywnictwa i Roślin Leczniczych, Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. S. Leszczyńskiego 58, 20-068 LublinAbstrakt
Rośliny z rodziny sosnowatych (Pinaceae) występują w różnych strefach klimatycznych, głównie na obszarach chłodnych i umiarkowanych półkuli północnej. Właściwości lecznicze wymienionych roślin wynikają głównie z obecności olejków eterycznych, zawierających jako składniki dominujące węglowodory monoterpenowe: α-pinen, 3-karen, β-pinen, kamfen, β-felandren i seskwiterpeny, głównie pochodne muurolenu i kadinenu. Najlepiej udokumentowana jest aktywność biologiczna olejków roślin z rodzaju Pinus; inne gatunki roślin z tej rodziny wydają się być także interesującym źródłem olejku eterycznego. Olejki eteryczne roślin sosnowatych działają przede wszystkim przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, uspakajająco, antyoksydacyjnie i przeciwnowotworowo, co stwarza różne możliwości ich zastosowań zapobiegawczych oraz terapeutycznych.
Słowa kluczowe:
sosna zwyczajna (Pinus sylvestris L.), węglowodory monoterpenowe, aktywność przeciwdrobnoustrojowaBibliografia
Amri I., Lamia H., Gargouri S., Hanana M., Mahfoudhia M., Fezzani T., Ezzeddine F., Jamoussi B., 2011. Chemical composition and biological activities of essential oils of Pinus patula. Nat. Prod. Commun. 6 (10), 1531–1536.
Apetrei C.L., Spac A., Brebu M., Tuchilus C., Miron A., 2013. Composition, and antioxidant and antimicrobial activities of the essential oils of a full-grown Pinus cembra L. tree from the Calimani Mountains (Romania). J. Serb. Chem. Soc. 78 (1), 27–37.
Bağci E., Diğrak M., 1996. Antimicrobial activity of essential oils of some Abies (fir) species from Turkey. Flavour Fragr. J. 11, 251–256.
Broda B. 2002. Zarys botaniki farmaceutycznej. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa.
Buczek K., Marć M., 2009. Antybiotykooporność bakterii – przyczyny i skutki. Annales UMCS, sec. DD, Medicina Veterinaria, 64 (3), 1–8.
Cho S.-M., Lee E.-O., Kim S.-H., Lee H.-J., 2014. Essential oil of Pinus koraiensis inhibits cell proliferation and migration via inhibition of p21-activated kinase 1 pathway in HCT116 colorectal cancer cells. BMC Complement. Altern. Med. 14, 275–284.
Derwich E., Benziane Z., Boukir A., 2010. Chemical composition and in vitro antibacterial activity of the essential oil of Cedrus atlantica. Int. J. Agric. Biol. 12 (3), 381–385.
Duquesnoy E., Castola V., Casanova J., 2007. Composition and chemical variability of the twig oil of Abies alba Miller from Corsica. Flavour Fragr. J. 22, 293–299.
Fekih N., Allali H., Merghache S., Chaïb F., Merghache D., El Amine M., Djabou N., Muselli A., Tabti B., Costa J., 2014. Chemical composition and antibacterial activity of Pinus halepensis Miller growing in West Northern of Algeria. Asian Pac. J. Trop. Dis. 4 (2), 97–103.
Grassmann J., Hippeli S., Vollmann R., Elstner E.F. 2003. Antioxidative properties of the essential oil from Pinus mugo. J. Agric. Food Chem. 51, 7576–7582.
Góra J., Lis A., 2005. Najcenniejsze olejki eteryczne. Wyd. UMK, Toruń.
Hamrouni L., Hananab M., Amria I., Romaned A.E., Gargouric S., Jamoussi B., 2014. Allelopathic effects of essential oils of Pinus halepensis Miller: chemical composition and study of their antifungal and herbicidal activities. Arch. Phytopathol. Plant Protect., http://dx.doi.org/10.1080/03235408.2014.884667.
Hassan A., Amjid I., 2009. Gas chromatography-mass spectrometric studies of essential oil of Pinus roxburghaii stems and their antibacterial and antifungal activities. J. Med. Plants Res. 3 (9), 670–673.
Hmamouchi M., Hamarnouchi J., Zouhdi M., Bessiere J.M., 2001. Chemical and antimicrobial properties of essential oils of five Moroccan Pinaceae. J. Essent. Oil Res. 13, 298–302.
Jang S.-K., Lee S.-Y., Kim S.-H., Hong C.-Y., Park M.-J., Choi I.-G., 2012. Antifungal activities of essential oils from six conifers against Aspergillus fumigatus. Mokchae Konghak 40 (2), 133–140.
Karapandzova M., Stefkov G., Trajkovska-Dokic E., Kaftandzieva A., Kulevanova S., 2011. Antimicrobial activity of needle essential oil of Pinus peuce Griseb. (Pinaceae) from Macedonian flora. Maced. Pharm. Bull. 57 (1, 2), 25–36.
Karting T., Still F., Reinthaler F., 1991. Antimicrobial activity of the essential oil of young pine shoots (Picea abies L.). J. Ethnopharmacol. 35 (2), 155–157.
Kędzia A., Kędzia A.W., 2009. Działanie in vitro olejku sosnowego wobec bakterii beztlenowych wyizolowanych z jamy ustnej i dróg oddechowych. Post. Fitoter. 1, 19–23.
Kędzia A., Ziółkowska-Klinkosz M., Kędzia A.W., Wojtaszek-Słomińska A., Kusiak A., Kochańska B., 2012. Aktywność przeciwgrzybicza olejku sosnowego (Oleum Pini sylvestris). Post. Fitoter. 4, 211–215.
Kılıç O., Koçak A., 2014. Essential oil composition of six Pinus L. taxa (Pinaceae) from Canada and their chemotaxonomy. J. Agric. Sci. Technol. B 1, 67–73.
Kohlmünzer S., 2013. Farmakognozja. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa.
Krauze-Baranowska M., Mardarowicz M., Wiwart M., Pobłocka L., Dynowska M., 2002. Antifungal activity of the essential oils from some species of the genus Pinus. Z. Naturforsch. C. 57 (5–6), 478–82.
Król S.K., Skalicka-Woźniak K., Kandefer-Szerszeń M., Stepulak A., 2013. Aktywność biologiczna i farmakologiczna olejków eterycznych w leczeniu i profilaktyce chorób infekcyjnych. Postępy Hig. Med. Dośw. 67, 1000–1007.
Lochyński S., 2004. Nowe biologicznie aktywne terpenoidy uzyskane z (+)-3-karenu. Prace Nauk. Inst. Chem. Org. Biochem. Biotech. Politech. Wroc. 41, Monografie, 25.
Majchrzycki M., Mścisz A., Stryła W., Czerny B., Bogacz A., Karasiewicz M., Krajewska-Patan A., Grześkowiak E., Mrozikiewicz P.M., 2009. Nowe spojrzenie na mechanizmy działania tradycyjnych mieszanek ziołowych stosowanych w leczeniu dolegliwości bólowych dolnego odcinka kręgosłupa. Herba. Pol. 55 (4), 164–177.
Mimoune N.A., Mimoune D.A., Yataghene A., 2013. Chemical composition and antimicrobial activity of the essential oils of Pinus pinaster. J. Coastal Life Med. 1 (1), 54–58.
Paun G., Zrira S., Boutakiout A., Ungureanu O., Simion D., Chelaru C., Radu G.L., 2013. Chemical composition, antioxidant and antibacterial activity of essential oils from Moroccan aromatic herbs. Rev. Roum. Chim. 58 (11–12), 891–897.
Pokrovsky L.M., Tkachev A.V., 1998. Study of composition of volatile compounds of Siberian and Far East conifers by Gas Chromatography-Mass-Spectrometry. Proc. International Conference on Natural Products an Physiologically Active Substances (ICNPAS-98), Nov. 30–Dec. 6, 1998, Novosibirsk, Russia, Abstracts of Posters 136.
Qadir M., Shah W.A., Banday J.A., 2014. GC-MS analysis, antibacterial, antioxidant and anticancer activity of essential oil of Pinus roxburghii from Kashmir, India. Internat. J. Pharmacol. Res. 4 (2), 61–64.
Radulescu V., Saviuc C., Chifiriuc C., Oprea E., Ilies C.D., Marutescu L., Lazar V., 2011. Chemical composition and antimicrobial activity of essential oil from shoots spruce (Picea abies L.). Rev. Chim. (Bucharest) 62 (1), 69–74.
Raho G.B., 2014. Antibacterial potential of essential oils of the needles of Pinus halepensis against Staphylococcus aureus and Escherichia coli. J. Coastal Life Med. 2 (8), 651–655.
Rivas da Silva A.C., Monteiro Lopes P., Barros de Azevedo M.M., Machado Costa D.C., Sales Alviano C., Sales Alviano D., 2012. Biological activities of α-pinene and β-pinene enantiomers. Molecules 17, 6305–6316.
Rufino A.T., Ribeiro M., Judas F., Salgueiro L., Lopes M.C., Cavaleiro C., Mendes A.F., 2014. Anti-inflammatory and chondroprotective activity of (+)-α-pinene: Structural and enantiomeric selectivity. J. Nat. Prod. 77, 264–269.
Salem M.Z.M., Zeidler A., Böhm M., Mohamed M.E.A., Ali H.M., 2015. GC/MS analysis of oil extractives from wood and bark of Pinus sylvestris, Abies alba, Picea abies and Larix decidua. Bio. Res. 10 (4), 7725–7737.
Satou T., Matsuura M., Takahashi M., Umezu T., Hayashi S., Sadamotoa K., Koikea K., 2011. Anxiolytic-like effect of essential oil extracted from Abies sachalinensis. Flavour Fragr. J. 26, 416–420.
Satyal P., Paudel P., Raut J., Deo A., Dosoky N.S., Setzer W.N., 2013. Volatile constituents of Pinus roxburghii from Nepal. Pharmacognosy Res. 5 (1), 43–48.
Shuaib M., Ali M., Ahamad J., Naquvi K.J., Ahmad M.I., 2013. Pharmacognosy of Pinus roxburghii: A Review. J. Pharmacogn. Phytochem. 2 (1), 262–268.
Sonibare O.O., Olakunle K., 2008. Chemical composition and antibacterial activity of the essential oil of Pinus caribaea from Nigeria. Afr. J. Biotech. 7 (14), 2462–2464.
Stojković D., Soković M., Glamočlija J., Džamić A., Ristić M., Fahal A., Khalid S., Djuić I., Petrović S., 2008. Susceptibility of three clinical isolates of Actinomodura madurae to α-pinene, the bioactive agent of Pinus pinaster turpentine oil. Arch. Biol. Sci., Belgrade 60 (4), 697–701.
Strzelecka H., Kowalski J., 2000. Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
Sun J., 2007. D-Limonene: Safety and clinical applications. Altern. Med. Rev. 12 (3), 259–264.
Szumny D., Szypuła E., Szydłowski M., Chlebda E., Skrzypiec-Spring M., Szumny A., 2007. Leki roślinne stosowane w chorobach układu oddechowego. Dent. Med. Probl. 44 (4), 507–515.
Tomani J.C., Murangwa C., Bajyana S., Mukazayire M.J., Ingabire M.G., Chalchat J.C., 2014. Chemical composition, antibacterial and antifungal activity of the essential oil of Pinus patula growing in Rwanda. Am. J. Biomed. Life Sci. 2 (3), 55–59.
Toroglu S., 2007. In vitro antimicrobial activity and antagonistic effect of essential oils from plant species. J. Environm. Biol. 28 (3), 551–559.
Trytek M., Paduch R., Fiedurek J., Kandefer-Szerszeń M., 2007. Monoterpeny – stare związki, nowe zastosowania i biotechnologiczne metody ich otrzymywania. Biotechnol. 1 (76), 135–155.
Tumen I., Hafizoglu H., Kilic A., Dönmez I.E., Sivrikaya H., Reunanen M., 2010. Yields and constituents of essential oil from cones of Pinaceae spp. natively grown in Turkey. Molecules 15, 5797–5806.
Yang S.A., Jeon S.-K., Lee E.-J., Im N.-K., Jhee K.-H., Lee S.-P., Lee I.-S., 2009. Radical scavenging activity of the essential oil of silver fir (Abies alba). J. Clin. Biochem. Nutr. 44, 253–259.
Yang X., Zhang H., Zhang Y., Zhao H., Dong A., Xu D., Yang L., Ma Y., 2010. Analysis of the essential oils of pine cones of Pinus koraiensis Sieb. et Zucc. and P. sylvestris L. from China. J. Essent. Oil Res. 22 (5), 446–448.
Yazdgerdian A.R., Akhtar Y., Isman M.B., 2015. Insecticidal effects of essential oils against woolly beech aphid, Phyllaphis fagi (Hemiptera: Aphididae) and rice weevil, Sitophilus oryzae (Coleoptera: Curculionidae). J. Entomol. Zool. Stud. 3 (3), 265–271.
Yousuf Dara M., Shaha W.A., Mubashira S., Ratherb M.A., 2012. Chromatographic analysis, anti-proliferative and radical scavenging activity of Pinus wallichina essential oil growing in high altitude areas of Kashmir, India. Phytomedicine 19, 1228–1233.
Zheljazkov V.D., Astatkie T., Schlegel V., 2012. Effects of distillation time on the Pinus ponderosa essential oil yield, composition, and antioxidant activity. HortScience 47 (6), 785–789.
Zule J., Tišler V., Žurej A., Torelli N., 2003. Isolation and characterization of essential oils from the cones of Norway spruce (Picea abies Karst.), European larch (Larix decidua Mill.) and Scots pine (Pinus sylvestris L.). Zb. gozd. lesar. 71, 159–172.
Apetrei C.L., Spac A., Brebu M., Tuchilus C., Miron A., 2013. Composition, and antioxidant and antimicrobial activities of the essential oils of a full-grown Pinus cembra L. tree from the Calimani Mountains (Romania). J. Serb. Chem. Soc. 78 (1), 27–37.
Bağci E., Diğrak M., 1996. Antimicrobial activity of essential oils of some Abies (fir) species from Turkey. Flavour Fragr. J. 11, 251–256.
Broda B. 2002. Zarys botaniki farmaceutycznej. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa.
Buczek K., Marć M., 2009. Antybiotykooporność bakterii – przyczyny i skutki. Annales UMCS, sec. DD, Medicina Veterinaria, 64 (3), 1–8.
Cho S.-M., Lee E.-O., Kim S.-H., Lee H.-J., 2014. Essential oil of Pinus koraiensis inhibits cell proliferation and migration via inhibition of p21-activated kinase 1 pathway in HCT116 colorectal cancer cells. BMC Complement. Altern. Med. 14, 275–284.
Derwich E., Benziane Z., Boukir A., 2010. Chemical composition and in vitro antibacterial activity of the essential oil of Cedrus atlantica. Int. J. Agric. Biol. 12 (3), 381–385.
Duquesnoy E., Castola V., Casanova J., 2007. Composition and chemical variability of the twig oil of Abies alba Miller from Corsica. Flavour Fragr. J. 22, 293–299.
Fekih N., Allali H., Merghache S., Chaïb F., Merghache D., El Amine M., Djabou N., Muselli A., Tabti B., Costa J., 2014. Chemical composition and antibacterial activity of Pinus halepensis Miller growing in West Northern of Algeria. Asian Pac. J. Trop. Dis. 4 (2), 97–103.
Grassmann J., Hippeli S., Vollmann R., Elstner E.F. 2003. Antioxidative properties of the essential oil from Pinus mugo. J. Agric. Food Chem. 51, 7576–7582.
Góra J., Lis A., 2005. Najcenniejsze olejki eteryczne. Wyd. UMK, Toruń.
Hamrouni L., Hananab M., Amria I., Romaned A.E., Gargouric S., Jamoussi B., 2014. Allelopathic effects of essential oils of Pinus halepensis Miller: chemical composition and study of their antifungal and herbicidal activities. Arch. Phytopathol. Plant Protect., http://dx.doi.org/10.1080/03235408.2014.884667.
Hassan A., Amjid I., 2009. Gas chromatography-mass spectrometric studies of essential oil of Pinus roxburghaii stems and their antibacterial and antifungal activities. J. Med. Plants Res. 3 (9), 670–673.
Hmamouchi M., Hamarnouchi J., Zouhdi M., Bessiere J.M., 2001. Chemical and antimicrobial properties of essential oils of five Moroccan Pinaceae. J. Essent. Oil Res. 13, 298–302.
Jang S.-K., Lee S.-Y., Kim S.-H., Hong C.-Y., Park M.-J., Choi I.-G., 2012. Antifungal activities of essential oils from six conifers against Aspergillus fumigatus. Mokchae Konghak 40 (2), 133–140.
Karapandzova M., Stefkov G., Trajkovska-Dokic E., Kaftandzieva A., Kulevanova S., 2011. Antimicrobial activity of needle essential oil of Pinus peuce Griseb. (Pinaceae) from Macedonian flora. Maced. Pharm. Bull. 57 (1, 2), 25–36.
Karting T., Still F., Reinthaler F., 1991. Antimicrobial activity of the essential oil of young pine shoots (Picea abies L.). J. Ethnopharmacol. 35 (2), 155–157.
Kędzia A., Kędzia A.W., 2009. Działanie in vitro olejku sosnowego wobec bakterii beztlenowych wyizolowanych z jamy ustnej i dróg oddechowych. Post. Fitoter. 1, 19–23.
Kędzia A., Ziółkowska-Klinkosz M., Kędzia A.W., Wojtaszek-Słomińska A., Kusiak A., Kochańska B., 2012. Aktywność przeciwgrzybicza olejku sosnowego (Oleum Pini sylvestris). Post. Fitoter. 4, 211–215.
Kılıç O., Koçak A., 2014. Essential oil composition of six Pinus L. taxa (Pinaceae) from Canada and their chemotaxonomy. J. Agric. Sci. Technol. B 1, 67–73.
Kohlmünzer S., 2013. Farmakognozja. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa.
Krauze-Baranowska M., Mardarowicz M., Wiwart M., Pobłocka L., Dynowska M., 2002. Antifungal activity of the essential oils from some species of the genus Pinus. Z. Naturforsch. C. 57 (5–6), 478–82.
Król S.K., Skalicka-Woźniak K., Kandefer-Szerszeń M., Stepulak A., 2013. Aktywność biologiczna i farmakologiczna olejków eterycznych w leczeniu i profilaktyce chorób infekcyjnych. Postępy Hig. Med. Dośw. 67, 1000–1007.
Lochyński S., 2004. Nowe biologicznie aktywne terpenoidy uzyskane z (+)-3-karenu. Prace Nauk. Inst. Chem. Org. Biochem. Biotech. Politech. Wroc. 41, Monografie, 25.
Majchrzycki M., Mścisz A., Stryła W., Czerny B., Bogacz A., Karasiewicz M., Krajewska-Patan A., Grześkowiak E., Mrozikiewicz P.M., 2009. Nowe spojrzenie na mechanizmy działania tradycyjnych mieszanek ziołowych stosowanych w leczeniu dolegliwości bólowych dolnego odcinka kręgosłupa. Herba. Pol. 55 (4), 164–177.
Mimoune N.A., Mimoune D.A., Yataghene A., 2013. Chemical composition and antimicrobial activity of the essential oils of Pinus pinaster. J. Coastal Life Med. 1 (1), 54–58.
Paun G., Zrira S., Boutakiout A., Ungureanu O., Simion D., Chelaru C., Radu G.L., 2013. Chemical composition, antioxidant and antibacterial activity of essential oils from Moroccan aromatic herbs. Rev. Roum. Chim. 58 (11–12), 891–897.
Pokrovsky L.M., Tkachev A.V., 1998. Study of composition of volatile compounds of Siberian and Far East conifers by Gas Chromatography-Mass-Spectrometry. Proc. International Conference on Natural Products an Physiologically Active Substances (ICNPAS-98), Nov. 30–Dec. 6, 1998, Novosibirsk, Russia, Abstracts of Posters 136.
Qadir M., Shah W.A., Banday J.A., 2014. GC-MS analysis, antibacterial, antioxidant and anticancer activity of essential oil of Pinus roxburghii from Kashmir, India. Internat. J. Pharmacol. Res. 4 (2), 61–64.
Radulescu V., Saviuc C., Chifiriuc C., Oprea E., Ilies C.D., Marutescu L., Lazar V., 2011. Chemical composition and antimicrobial activity of essential oil from shoots spruce (Picea abies L.). Rev. Chim. (Bucharest) 62 (1), 69–74.
Raho G.B., 2014. Antibacterial potential of essential oils of the needles of Pinus halepensis against Staphylococcus aureus and Escherichia coli. J. Coastal Life Med. 2 (8), 651–655.
Rivas da Silva A.C., Monteiro Lopes P., Barros de Azevedo M.M., Machado Costa D.C., Sales Alviano C., Sales Alviano D., 2012. Biological activities of α-pinene and β-pinene enantiomers. Molecules 17, 6305–6316.
Rufino A.T., Ribeiro M., Judas F., Salgueiro L., Lopes M.C., Cavaleiro C., Mendes A.F., 2014. Anti-inflammatory and chondroprotective activity of (+)-α-pinene: Structural and enantiomeric selectivity. J. Nat. Prod. 77, 264–269.
Salem M.Z.M., Zeidler A., Böhm M., Mohamed M.E.A., Ali H.M., 2015. GC/MS analysis of oil extractives from wood and bark of Pinus sylvestris, Abies alba, Picea abies and Larix decidua. Bio. Res. 10 (4), 7725–7737.
Satou T., Matsuura M., Takahashi M., Umezu T., Hayashi S., Sadamotoa K., Koikea K., 2011. Anxiolytic-like effect of essential oil extracted from Abies sachalinensis. Flavour Fragr. J. 26, 416–420.
Satyal P., Paudel P., Raut J., Deo A., Dosoky N.S., Setzer W.N., 2013. Volatile constituents of Pinus roxburghii from Nepal. Pharmacognosy Res. 5 (1), 43–48.
Shuaib M., Ali M., Ahamad J., Naquvi K.J., Ahmad M.I., 2013. Pharmacognosy of Pinus roxburghii: A Review. J. Pharmacogn. Phytochem. 2 (1), 262–268.
Sonibare O.O., Olakunle K., 2008. Chemical composition and antibacterial activity of the essential oil of Pinus caribaea from Nigeria. Afr. J. Biotech. 7 (14), 2462–2464.
Stojković D., Soković M., Glamočlija J., Džamić A., Ristić M., Fahal A., Khalid S., Djuić I., Petrović S., 2008. Susceptibility of three clinical isolates of Actinomodura madurae to α-pinene, the bioactive agent of Pinus pinaster turpentine oil. Arch. Biol. Sci., Belgrade 60 (4), 697–701.
Strzelecka H., Kowalski J., 2000. Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
Sun J., 2007. D-Limonene: Safety and clinical applications. Altern. Med. Rev. 12 (3), 259–264.
Szumny D., Szypuła E., Szydłowski M., Chlebda E., Skrzypiec-Spring M., Szumny A., 2007. Leki roślinne stosowane w chorobach układu oddechowego. Dent. Med. Probl. 44 (4), 507–515.
Tomani J.C., Murangwa C., Bajyana S., Mukazayire M.J., Ingabire M.G., Chalchat J.C., 2014. Chemical composition, antibacterial and antifungal activity of the essential oil of Pinus patula growing in Rwanda. Am. J. Biomed. Life Sci. 2 (3), 55–59.
Toroglu S., 2007. In vitro antimicrobial activity and antagonistic effect of essential oils from plant species. J. Environm. Biol. 28 (3), 551–559.
Trytek M., Paduch R., Fiedurek J., Kandefer-Szerszeń M., 2007. Monoterpeny – stare związki, nowe zastosowania i biotechnologiczne metody ich otrzymywania. Biotechnol. 1 (76), 135–155.
Tumen I., Hafizoglu H., Kilic A., Dönmez I.E., Sivrikaya H., Reunanen M., 2010. Yields and constituents of essential oil from cones of Pinaceae spp. natively grown in Turkey. Molecules 15, 5797–5806.
Yang S.A., Jeon S.-K., Lee E.-J., Im N.-K., Jhee K.-H., Lee S.-P., Lee I.-S., 2009. Radical scavenging activity of the essential oil of silver fir (Abies alba). J. Clin. Biochem. Nutr. 44, 253–259.
Yang X., Zhang H., Zhang Y., Zhao H., Dong A., Xu D., Yang L., Ma Y., 2010. Analysis of the essential oils of pine cones of Pinus koraiensis Sieb. et Zucc. and P. sylvestris L. from China. J. Essent. Oil Res. 22 (5), 446–448.
Yazdgerdian A.R., Akhtar Y., Isman M.B., 2015. Insecticidal effects of essential oils against woolly beech aphid, Phyllaphis fagi (Hemiptera: Aphididae) and rice weevil, Sitophilus oryzae (Coleoptera: Curculionidae). J. Entomol. Zool. Stud. 3 (3), 265–271.
Yousuf Dara M., Shaha W.A., Mubashira S., Ratherb M.A., 2012. Chromatographic analysis, anti-proliferative and radical scavenging activity of Pinus wallichina essential oil growing in high altitude areas of Kashmir, India. Phytomedicine 19, 1228–1233.
Zheljazkov V.D., Astatkie T., Schlegel V., 2012. Effects of distillation time on the Pinus ponderosa essential oil yield, composition, and antioxidant activity. HortScience 47 (6), 785–789.
Zule J., Tišler V., Žurej A., Torelli N., 2003. Isolation and characterization of essential oils from the cones of Norway spruce (Picea abies Karst.), European larch (Larix decidua Mill.) and Scots pine (Pinus sylvestris L.). Zb. gozd. lesar. 71, 159–172.
RENATA NURZYŃSKA-WIERDAK
Katedra Warzywnictwa i Roślin Leczniczych, Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. S. Leszczyńskiego 58, 20-068 Lublin
Katedra Warzywnictwa i Roślin Leczniczych, Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. S. Leszczyńskiego 58, 20-068 Lublin
Licencja
Przesyłając artykuł do publikacji, autor oświadcza, że posiada pełnię autorskich praw majątkowych oraz osobistych do utworu, a jego opublikowanie nie naruszy praw osób trzecich. Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła i wkładzie poszczególnych osób.
Przesłanie przez autora artykułu do publikacji w czasopiśmie „Annales Horticulturae” traktowane będzie jako udzielenie licencji do eksploatacji praw autorskich do artykułu na zasadach licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 (CC BY-NC-ND 4.0)
