Wpływ nawożenia azotem i gęstości siewu na plon i wartość wypiekową pszenicy orkisz (Triticum aestivum. ssp. spelta) odmiany Rokosz
GRAŻYNA PODOLSKA
Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, Zakład Uprawy Roślin Zbożowych, ul. Czartoryskich 8, 24-100 PuławyJADWIGA ROTHKAEHL
Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego im. prof. Wacława Dąbrowskiego ul. Rakowiecka 36, Warszawa 02-532WOJCIECH GÓRNIAK
Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego im. prof. Wacława Dąbrowskiego ul. Rakowiecka 36, Warszawa 02-532SYLWIA STĘPNIEWSKA
Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego im. prof. Wacława Dąbrowskiego ul. Rakowiecka 36, Warszawa 02-532Abstrakt
Celem pracy było określenie poziomu plonowania i wartości technologicznej nowej polskiej odmiany pszenicy Triticum aestivum ssp. spelta L. o nazwie Rokosz w zależności od nawożenia azotem i gęstości siewu. Cel badawczy realizowano poprzez prowadzenie doświadczenia polowego i oznaczeń laboratoryjnych w latach 2006–2009 w ODR Szepietowo, miejscowość Kolanica, województwo podlaskie. Czynnikiem pierwszego rzędu była gęstość siewu. Uwzględniono 3 poziomy: a1 – 400 ziaren · m-2, a2 – 500 ziaren · m-2, a3 – 600 ziaren · m-2. Czynnikiem drugiego rzędu była dawka azotu. Uwzględniono 4 poziomy: b1 – 0 kg N · ha-1 (obiekt kontrolny), b2 – 40 kg N · ha-1, b3 – 80 kg N · ha-1, b4 –120 kg N · ha-1. Stwierdzono wpływ gęstości siewu na poziom plonowania pszenicy orkiszowej i niektóre cechy jakościowe. Istotnie wyższy plon i lepszą jakość uzyskano, stosując wysiew w ilości 500 ziaren · m–2. Azot wpływał korzystnie na plon ziarna i cechy wartości wypiekowej: zawartość białka, ilość glutenu, wskaźnik sedymentacyjny, cechy reologiczne ciasta, negatywnie natomiast na indeks glutenu. Najkorzystniejsze wartości parametrów jakości otrzymano, stosując azot w ilości 80 i 120 kg N · ha-1.
Słowa kluczowe:
pszenica orkisz, nawożenie azotem, gęstość siewu, plon ziarna, wartość wypiekowaBibliografia
Andruszczak S., Kwiecińska-Poppe E., Kraska P., Pałys E., 2011. Yield of winter cultivars of spelt wheat (Triticum aestivum ssp. spelta L). cultivated under diversified conditions of mi- neral fertilization and chemical protection. Acta Sci. Pol., Agricultura 10(4) 2011, 5–14.
Bepirszcz K, Budzyński W., 2011a. Plonowanie Triticum aestivum ssp. vulgare i ssp. spelta w zależności od poziomu agrotechniki. Mat. konf. „Hodowla, uprawa i wykorzystanie pszenicy orkisz w warunkach zmian klimatu”, 28–29 czerwca, IUNG Puławy, 3–5.
Bepirszcz K, Budzyński W., 2011b. Wartość technologiczna ziarna Triticum aestivum ssp. vulgare i ssp. spelta w zależności od poziomu agrotechniki. Mat. konf. „Hodowla, uprawa i wykorzystanie pszenicy orkisz w warunkach zmian klimatu”, 28–29 czerwca, IUNG Puławy, 6–8.
Biel W., Hury G., Maciorowski R., Kotlarz A., Jaskowska I., 2010. Wpływ zróżnicowanego nawożenia azotem na skład chemiczny ziarna dwóch odmian orkiszu (Triticum aestivum ssp. spelta). Acta Sci. Pol., Zootechnica 9 (4), 5–14.
Capouchová I., 2001. Technological quality of spelt (Triticum spelta L.) from ecological growing system. Sci. Agric. Bochem. 32, 307–322.
Castagna R., Minoia C., Porfiri O., Rocchetti G., 1996. Nitrogen level and seeding rate effects on the performance of hulled wheats (Triticum monococcum L., T. dicoccum Schübler and T. spelta L.) evaluated in contrasting agronomic environments. J. Agron. Crop Sci. 176, 173–181.
Ceglińska A., 2003. Technological value of spelt and common wheat hybrid. EJPAU, Food Sci. Technol. 6, 1–7, www.ejpaumedia.
Gálová Z., Knoblochová H., 2001. Biochemical characteristics of five spelt wheat cultivars (Triticum spelta L.). Acta Fytotech. Zootech. 4, 85–87.
Kohajdova Z., Karovicova J., 2008. Nutritional value and baking applications of spelt wheat. Acta Sci. Pol., Technol. Aliment. 7 (3), 5–14.
Krawczyk P., Ceglińska A., Izdebska K., 2008. Porównanie właściwości reologicznych ciasta i jakości pieczywa otrzymanego z mąki orkiszu i pszenicy zwyczajnej. Żywn. Nauka Technol. Jakość 4 (59), 141–151.
Lacko-Bartošova M., Otepka P., 2001. Evaluation of chosen yield components of spelt wheat cultivars. J. Cent. Eur. Agric. 2 (3–4), 279–284.
Makowska A., Obuchowski W., Adler A., Sulewska H., 2008. Charakterystyka wartości przemiałowej i wypiekowej wybranych odmian orkiszu. Fragm. Agron. 25, 1 (97), 228–239.
Marconi E., Carcea M., Schiavone M., Cubadda R., 2002. Spelt (Triticum spelta L.) pasta quality: combined effect of flour properties and drying conditions. Cereal Chem. 79, 634–639.
Mikos M., Podolska G., 2012. Bread-maikng quality of old common bread (Triticum aestivum ssp. vulgare L.) and spelt (Triticum aestivum ssp. spelta L.) wheat cultivars. J. Food Agric. Environ. 10, (374),221–224.
Podolska G., Mikos M., 2010. Wady i zalety pszenicy orkisz. Wieś Jutra 4 (141), 21–22.
Podolska G., Wyzińska M., Antoniak M., Zasada A., 2011. Kształtowanie się poziomu plonowania i cech struktury plonu pszenicy Triticum spelta, Triticum durum i Triticum aestivum w zależności od dawki azotu i niedoboru wody w glebie. Mat. konf. „Hodowla, uprawa i wykorzystanie pszenicy orkisz w warunkach zmian klimatu”, 28–29 czerwca, IUNG Puławy, 4–35.
PN-ISO 7971-2:1998. Ziarno zbóż. Oznaczanie gęstości w stanie zsypnym, zwanej „masą hektolitra”. Metoda rutynowa.
PN-ISO 2171:1994. Ziarno zbóż i przetwory zbożowe. Oznaczanie popiołu całkowitego.
PN-EN ISO 3093:2007. Pszenica, żyto i mąki z nich uzyskane, pszenica durum i semolina. Oznaczanie liczby opadania metoda Hagberga-Pertena.
PN-EN ISO 20483:2007. Ziarno zbóż i nasiona roślin strączkowych – Oznaczanie zawartości azotu i przeliczanie na zawartość białka – Metoda Kjeldahla.
PN-A-74041:1977. Ziarno zbóż i przetwory zbożowe. Oznaczanie ilości i jakości glutenu.
PN-EN ISO 21415-2:2008. Pszenica i mąka pszenna – Ilość glutenu. Część 2: Oznaczanie glutenu mokrego za pomocą urządzeń mechanicznych.
PN-A-74042:1993. Ziarno zbóż i przetwory zbożowe – Oznaczanie glutenu mokrego za pomocą urządzeń mechanicznych.
PN-ISO 5529:2007 Wheat – Determination of the sedimentation index – Zeleny test.
PN-ISO 7973:2001. Ziarno zbóż i przetwory zbożowe – Oznaczanie lepkości mąki – Metoda z zastosowaniem amylografu.
PN-ISO 5530-4:2004. Mąka pszenna – Fizyczne właściwości ciasta – Oznaczanie właściwości reologicznych za pomocą alweografu.
PN-ISO 5530-1:1999. Mąka pszenna – Fizyczne właściwości ciasta – Oznaczanie wodo-chłonności i właściwości reologicznych za pomocą farinografu.
Rachoń L., Szumiło G., Kurzydłowska I., 2013. Wpływ intensywności technologii produkcji na jakość ziarna pszenicy zwyczajnej, twardej, orkiszu i jednoziarnistej. Annales UMCS, sec. E, Agricultura 68 (2), 61–68.
Rachoń L., Szumiło G., Stankowski S., 2011. Porównanie wybranych wskaźników wartości technologicznej pszenicy zwyczajnej (Triticum aestivum ssp. vulgare), twardej (Triticum durum) i orkiszowej (Triticum aestivum ssp. spelta). Fragm. Agron. 28 (4), 52–59.
Rüegger A., Winzeler H., 1993. Performance of spelt (Triticum spelta L.) and wheat (Triticum aestivum L.) at two different seeding rates and nitrogen levels under contrasting environmental conditions. J. Agron. Crop Sci. 170, 289–295.
Sulewska H., 2004. Wpływ wybranych zabiegów agrotechnicznych na plonowanie i skład chemiczny ziarna formy ozimej orkiszu pszennego (Triticum aestivum ssp. spelta). Pam. Puł. 135, 285–293.
Sulewska H., Koziara W., Panasiewicz K., Ptaszyńska G., 2008. Plonowanie dwóch odmian ozimych orkiszu pszennego w zależności od terminu i ilości wysiewu w warunkach środkowej Wielkopolski. J. Res. Appl. Agric. Engin. 53 (4), 85–91.
Trajer M, Mieczkowski M., 2010. Rozwój rynku pszenicy orkisz w świetle koniunktury na żywność ekologiczną. Biul. Inf. ARR 7 (229), 34–37.
Troccoli A., Codianni P., 2005. Appropriate seeding rate for einkorn, emmer, and spelt grown under rained condition in southern Italy. Eur. J. Agron. 22, 293–300.
Zieliński H., Ceglińska A., Michalska A., 2008. Bioactive compounds in spelt bread. Eur. Food Res. Technol. 226, 537–544.
Bepirszcz K, Budzyński W., 2011a. Plonowanie Triticum aestivum ssp. vulgare i ssp. spelta w zależności od poziomu agrotechniki. Mat. konf. „Hodowla, uprawa i wykorzystanie pszenicy orkisz w warunkach zmian klimatu”, 28–29 czerwca, IUNG Puławy, 3–5.
Bepirszcz K, Budzyński W., 2011b. Wartość technologiczna ziarna Triticum aestivum ssp. vulgare i ssp. spelta w zależności od poziomu agrotechniki. Mat. konf. „Hodowla, uprawa i wykorzystanie pszenicy orkisz w warunkach zmian klimatu”, 28–29 czerwca, IUNG Puławy, 6–8.
Biel W., Hury G., Maciorowski R., Kotlarz A., Jaskowska I., 2010. Wpływ zróżnicowanego nawożenia azotem na skład chemiczny ziarna dwóch odmian orkiszu (Triticum aestivum ssp. spelta). Acta Sci. Pol., Zootechnica 9 (4), 5–14.
Capouchová I., 2001. Technological quality of spelt (Triticum spelta L.) from ecological growing system. Sci. Agric. Bochem. 32, 307–322.
Castagna R., Minoia C., Porfiri O., Rocchetti G., 1996. Nitrogen level and seeding rate effects on the performance of hulled wheats (Triticum monococcum L., T. dicoccum Schübler and T. spelta L.) evaluated in contrasting agronomic environments. J. Agron. Crop Sci. 176, 173–181.
Ceglińska A., 2003. Technological value of spelt and common wheat hybrid. EJPAU, Food Sci. Technol. 6, 1–7, www.ejpaumedia.
Gálová Z., Knoblochová H., 2001. Biochemical characteristics of five spelt wheat cultivars (Triticum spelta L.). Acta Fytotech. Zootech. 4, 85–87.
Kohajdova Z., Karovicova J., 2008. Nutritional value and baking applications of spelt wheat. Acta Sci. Pol., Technol. Aliment. 7 (3), 5–14.
Krawczyk P., Ceglińska A., Izdebska K., 2008. Porównanie właściwości reologicznych ciasta i jakości pieczywa otrzymanego z mąki orkiszu i pszenicy zwyczajnej. Żywn. Nauka Technol. Jakość 4 (59), 141–151.
Lacko-Bartošova M., Otepka P., 2001. Evaluation of chosen yield components of spelt wheat cultivars. J. Cent. Eur. Agric. 2 (3–4), 279–284.
Makowska A., Obuchowski W., Adler A., Sulewska H., 2008. Charakterystyka wartości przemiałowej i wypiekowej wybranych odmian orkiszu. Fragm. Agron. 25, 1 (97), 228–239.
Marconi E., Carcea M., Schiavone M., Cubadda R., 2002. Spelt (Triticum spelta L.) pasta quality: combined effect of flour properties and drying conditions. Cereal Chem. 79, 634–639.
Mikos M., Podolska G., 2012. Bread-maikng quality of old common bread (Triticum aestivum ssp. vulgare L.) and spelt (Triticum aestivum ssp. spelta L.) wheat cultivars. J. Food Agric. Environ. 10, (374),221–224.
Podolska G., Mikos M., 2010. Wady i zalety pszenicy orkisz. Wieś Jutra 4 (141), 21–22.
Podolska G., Wyzińska M., Antoniak M., Zasada A., 2011. Kształtowanie się poziomu plonowania i cech struktury plonu pszenicy Triticum spelta, Triticum durum i Triticum aestivum w zależności od dawki azotu i niedoboru wody w glebie. Mat. konf. „Hodowla, uprawa i wykorzystanie pszenicy orkisz w warunkach zmian klimatu”, 28–29 czerwca, IUNG Puławy, 4–35.
PN-ISO 7971-2:1998. Ziarno zbóż. Oznaczanie gęstości w stanie zsypnym, zwanej „masą hektolitra”. Metoda rutynowa.
PN-ISO 2171:1994. Ziarno zbóż i przetwory zbożowe. Oznaczanie popiołu całkowitego.
PN-EN ISO 3093:2007. Pszenica, żyto i mąki z nich uzyskane, pszenica durum i semolina. Oznaczanie liczby opadania metoda Hagberga-Pertena.
PN-EN ISO 20483:2007. Ziarno zbóż i nasiona roślin strączkowych – Oznaczanie zawartości azotu i przeliczanie na zawartość białka – Metoda Kjeldahla.
PN-A-74041:1977. Ziarno zbóż i przetwory zbożowe. Oznaczanie ilości i jakości glutenu.
PN-EN ISO 21415-2:2008. Pszenica i mąka pszenna – Ilość glutenu. Część 2: Oznaczanie glutenu mokrego za pomocą urządzeń mechanicznych.
PN-A-74042:1993. Ziarno zbóż i przetwory zbożowe – Oznaczanie glutenu mokrego za pomocą urządzeń mechanicznych.
PN-ISO 5529:2007 Wheat – Determination of the sedimentation index – Zeleny test.
PN-ISO 7973:2001. Ziarno zbóż i przetwory zbożowe – Oznaczanie lepkości mąki – Metoda z zastosowaniem amylografu.
PN-ISO 5530-4:2004. Mąka pszenna – Fizyczne właściwości ciasta – Oznaczanie właściwości reologicznych za pomocą alweografu.
PN-ISO 5530-1:1999. Mąka pszenna – Fizyczne właściwości ciasta – Oznaczanie wodo-chłonności i właściwości reologicznych za pomocą farinografu.
Rachoń L., Szumiło G., Kurzydłowska I., 2013. Wpływ intensywności technologii produkcji na jakość ziarna pszenicy zwyczajnej, twardej, orkiszu i jednoziarnistej. Annales UMCS, sec. E, Agricultura 68 (2), 61–68.
Rachoń L., Szumiło G., Stankowski S., 2011. Porównanie wybranych wskaźników wartości technologicznej pszenicy zwyczajnej (Triticum aestivum ssp. vulgare), twardej (Triticum durum) i orkiszowej (Triticum aestivum ssp. spelta). Fragm. Agron. 28 (4), 52–59.
Rüegger A., Winzeler H., 1993. Performance of spelt (Triticum spelta L.) and wheat (Triticum aestivum L.) at two different seeding rates and nitrogen levels under contrasting environmental conditions. J. Agron. Crop Sci. 170, 289–295.
Sulewska H., 2004. Wpływ wybranych zabiegów agrotechnicznych na plonowanie i skład chemiczny ziarna formy ozimej orkiszu pszennego (Triticum aestivum ssp. spelta). Pam. Puł. 135, 285–293.
Sulewska H., Koziara W., Panasiewicz K., Ptaszyńska G., 2008. Plonowanie dwóch odmian ozimych orkiszu pszennego w zależności od terminu i ilości wysiewu w warunkach środkowej Wielkopolski. J. Res. Appl. Agric. Engin. 53 (4), 85–91.
Trajer M, Mieczkowski M., 2010. Rozwój rynku pszenicy orkisz w świetle koniunktury na żywność ekologiczną. Biul. Inf. ARR 7 (229), 34–37.
Troccoli A., Codianni P., 2005. Appropriate seeding rate for einkorn, emmer, and spelt grown under rained condition in southern Italy. Eur. J. Agron. 22, 293–300.
Zieliński H., Ceglińska A., Michalska A., 2008. Bioactive compounds in spelt bread. Eur. Food Res. Technol. 226, 537–544.
GRAŻYNA PODOLSKA
Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, Zakład Uprawy Roślin Zbożowych, ul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławy
Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, Zakład Uprawy Roślin Zbożowych, ul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławy
JADWIGA ROTHKAEHL
Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego im. prof. Wacława Dąbrowskiego ul. Rakowiecka 36, Warszawa 02-532
Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego im. prof. Wacława Dąbrowskiego ul. Rakowiecka 36, Warszawa 02-532
WOJCIECH GÓRNIAK
Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego im. prof. Wacława Dąbrowskiego ul. Rakowiecka 36, Warszawa 02-532
Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego im. prof. Wacława Dąbrowskiego ul. Rakowiecka 36, Warszawa 02-532
SYLWIA STĘPNIEWSKA
Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego im. prof. Wacława Dąbrowskiego ul. Rakowiecka 36, Warszawa 02-532
Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego im. prof. Wacława Dąbrowskiego ul. Rakowiecka 36, Warszawa 02-532
Licencja
Artykuły są udostępniane na zasadach CC BY 4.0 (do 2020 r. na zasadach CC BY-NC-ND 4.0)..
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej i nie jest rozpatrywany do publikacji gdzie indziej.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła, wkładzie poszczególnych osób i źródle finansowania.
Samoarchiwizacja
Czasopismo Agronomy Science przyjęło politykę samoarchiwizacji nazwaną przez bazę Sherpa Romeo drogą niebieską. Od 2021 r. autorzy mogą samoarchiwizować postprinty artykułów oraz wersje wydawnicze (zgodnie z licencją CC BY). Artykuły z lat wcześniejszych (udostępniane na licencji CC BY-NC-ND 4.0) mogą być samoarchiwizowane tylko w wersji wydawniczej.
