Podatność na choroby grzybowe wybranych genotypów pszenicy ozimej w zależności od poziomu agrotechniki
LESZEK RACHOŃ
Katedra Technologii Produkcji Roślinnej i Towaroznawstwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie ul. Akademicka 15, 20–950 LublinGRZEGORZ SZUMIŁO
Katedra Technologii Produkcji Roślinnej i Towaroznawstwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie ul. Akademicka 15, 20–950 LublinANETA BOBRYK-MAMCZARZ
PZZ Lubella Sp. z o.o. w Lublinie, ul. Wrotkowska 1, 20-469 LublinAbstrakt
W dwuczynnikowym, ścisłym eksperymencie polowym określono porażenie przez choroby grzybowe 4 gatunków pszenicy ozimej w zależności od intensyfikacji technologii uprawy. W zakresie porażenia chorobami grzybowymi określono wskaźniki porażenia pszenicy przez zgorzel podstawy źdźbła (Gaeumannomyces graminis), łamliwość źdźbła zbóż (Tapesia yallundae), rdzę brunatną (Puccinia recondita), septoriozę paskowaną liści (Septoria tritici) i mączniaka prawdziwego zbóż i traw (Blumeria graminis). Najwyższy wskaźnik porażenia przez zgorzel podstawy źdźbła wykazano w pszenicy twardej – 11,05, natomiast najniższy w pszenicy jednoziarnistej – 4,14 i pszenicy orkiszowej – 4,54. Zastosowanie wyższego poziomu agrotechniki (m.in. kompleksowa ochrona) istotnie poprawiło zdrowotność roślin pszenicy (spadek wskaźnika porażenia z 7,01 do 5,75). Wyraźnie niższe wskaźniki porażenia (0,15–0,18) stwierdzono dla łamliwości źdźbła zbóż. Najmniej odporna na ten patogen okazała się także pszenica twarda, a najmniej podatna pszenica jednoziarnista. Wyższy poziom agrotechniki istotnie ograniczył występowanie tej choroby. Spośród chorób liści w największym nasileniu wystąpiła septorioza paskowana liści. Najbardziej podatna na ten patogen okazała się odmiana pszenicy zwyczajnej – Tonacja, która osiągnęła wskaźnik porażenia – 2,84, z kolei pszenica orkiszowa i jednoziarnista cechowały się najniższymi wskaźnikami, odpowiednio 2,13 i 2,19. Niezależnie od porównywanych gatunków wyższy poziom agrotechniki obniżył poziom wskaźnika porażenia. Pszenica twarda, orkiszowa i jednoziarnista wykazały istotną poprawę zdrowotności przy wyższej agrotechnice, natomiast w pszenicy zwyczajnej odnotowano jedynie taką tendencję. Niższe wskaźniki porażenia odnotowano dla rdzy brunatnej i mączniaka prawdziwego. Spośród porównywanych gatunków najmniej porażone były rośliny pszenicy jednoziarnistej, wskaźniki wynosiły odpowiednio 1,20 i 1,07. Pozostałe gatunki charakteryzowały się zbliżoną podatnością na rdzę brunatną, a w przypadku mączniaka najbardziej porażona okazała się pszenica orkiszowa. Wyższy poziom agrotechniki ograniczał występowanie tych patogenów, niezależnie od gatunku.
Słowa kluczowe:
pszenica zwyczajna, pszenica twarda, pszenica orkisz, pszenica jednoziarnista, choroby grzybowe, technologia uprawyBibliografia
Brzozowski J., Brzozowska I., Balkiewicz K., 2000. Wpływ zróżnicowanych zabiegów ochronno-nawozowych na zdrowotność i plonowanie pszenicy ozimej. Fragm. Agron. 1(69), 11–22.
Cyrkler-Degulis M., Bulińska-Radomska Z., 2006. Yielding and healthiness of cultivars and populations of four winter wheat species under organic agriculture conditions. J. Res. Appl. Agric. Engin. 51(2), 17–21.
Cyrkler-Degulis M., Bulińska-Radomska Z., 2007. Zaniechane gatunki i stare odmiany zbóż, czy współczesne odmiany hodowlane dla rolnictwa ekologicznego. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 517, 827–840.
Eyal Z. 1999. The Septoria tritici and Stagonospora nodorum blotch diseases of wheat. Eur. J. Plant Pathol. 105, 629–641.
Hýsek J., Vavera R., Růžek P., 2016. Influence of temperature, precipitation, and cultivar characteristics on changes in the spectrum of pathogenic fungi in winter wheat. Int. J. Biometeorol. 61(6), 967–975, FOI: 10.1007/s00484-016-1276-y.
Kiseleva M.I., Kolomiets T.M., Pakholkova E.V., Zhemchuzhina N.S., Lubich V.V., 2016. The differentiation of winter wheat (Triticum aestivum) cultivars for resistance to the most harm ful fungal pathogens. Agric. Biol. 51(3), 299–309.
Korbas M., Horoszkiewicz-Janka J., Jajor E., 2008. Uproszczone systemy uprawy a występowanie sprawców chorób. Prog. Plant Prot. 48(4), 1431–1438.
Kurowski T.P., Sądej W., Kacprzak-Siuda K., Kwiatkowska E., Kowalska E., 2015. Zdrowotność zbóż w zależności od nawożenia organicznego. Prog. Plant Prot. 55(2), 147–153, DOI: 10.14199/ppp-2015-024 55(2), 147–153 [opublikowano online: 19.03.2015].
Małecka I., Sawinska Z., Blecharczyk A., Dytman-Hagedron M., 2014. Zdrowotność pszenicy ozimej w różnych wariantach uprawy roli. Prog. Plant Prot. 54(2), 246–250.
Normy EPPO PP. Ocena skuteczności fungicydów. Choroby podsuszkowe zbóż.
Peskovski G., Rozbicki J., 2008. Zmiany parametrów jakościowych ziarna wybranych odmian pszenicy ozimej uprawianych w Polsce w 20 stuleciu. Fragm. Agron. 25, 1(97), 307–317.
Rachoń L., Bobryk-Mamczarz A., Szumiło G., 2017. Ocena porażenia przez choroby grzybowe wybranych gatunków pszenicy jarej w zależności od intensyfikacji technologii uprawy. Fragm. Agron. 34(2), 75–83.
Rachoń L., Szumiło G., Kurzydłowska I., 2013. Wpływ intensywności technologii produkcji na jakość ziarna pszenicy zwyczajnej, twardej, orkiszu i jednoziarnistej. Annales UMCS, sec. E, Agricultura 68(2), 60–68.
Serpen A., Gokmen V., Karagoz A., Koksel H., 2008. Phytochemical quantification and total antioxidant capacities of emmer (Triticum dicoccum Schrank) and einkorn (Triticum monococcum L) wheat land races. J. Agric. Food Chem. 16(56), 7285–7292.
Stankowski S., Podolska G., Stypula G., 2001. Wpływ wybranych sposobów ochrony roślin na plon i jakość ziarna odmian pszenicy ozimej. Biul. IHAR, 218–219, 155–159.
Suchowilska E., Wiwart M., Borejszo Z., Packa D., Kandler W., Krska R., 2009. Discriminant analysis of selected field components and fatty acid composition of chosen Triticum monococcum, Triticum dicoccum and Triticum spelta accessions. J. Cereal Sci. 2(49), 310–315.
Tratwal A., Walczak F., 2012. Występowanie ważnych gospodarczo chorób pszenicy ozimej w Polsce w latach 2006–2010. Annales UMCS, sec. E, Agricultura 67(2), 28–41.
Weber R., Bujak H., Nowosad K., 2016. Analiza zmienności porażenia odmian pszenicy ozimej na Dolnym Śląsku przez grzyb Puccinia recondita f. sp. tritici. Prog. Plant Prot. 56(1), 89–95, DOI: 10.14199/ppp-2016-016 [opublikowano online: 2.03.2016].
Katedra Technologii Produkcji Roślinnej i Towaroznawstwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie ul. Akademicka 15, 20–950 Lublin
Katedra Technologii Produkcji Roślinnej i Towaroznawstwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie ul. Akademicka 15, 20–950 Lublin
PZZ Lubella Sp. z o.o. w Lublinie, ul. Wrotkowska 1, 20-469 Lublin
Licencja
Artykuły są udostępniane na zasadach CC BY 4.0 (do 2020 r. na zasadach CC BY-NC-ND 4.0)..
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej i nie jest rozpatrywany do publikacji gdzie indziej.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła, wkładzie poszczególnych osób i źródle finansowania.
Samoarchiwizacja
Czasopismo Agronomy Science przyjęło politykę samoarchiwizacji nazwaną przez bazę Sherpa Romeo drogą niebieską. Od 2021 r. autorzy mogą samoarchiwizować postprinty artykułów oraz wersje wydawnicze (zgodnie z licencją CC BY). Artykuły z lat wcześniejszych (udostępniane na licencji CC BY-NC-ND 4.0) mogą być samoarchiwizowane tylko w wersji wydawniczej.
