Analiza efektów odczulania koni metodą naturalną – projekt oceny
IWONA JANCZAREK
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 LublinIZABELA WILK
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 LublinAGATA ŚWIDERSKA
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w LublinieMONIKA PRZETACZNIK
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 LublinKARINA BRZOZOWSKA
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 LublinMONIKA ZASTRZEŻYŃSKA
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 LublinAbstrakt
W pracy przyjęto założenie, że istnieje możliwość wymiernej oceny indywidualnych wyników odczulania młodych koni, co może być przydatne w prognozowaniu ich predyspozycji użytkowych. Celem pracy było zaprojektowanie sposobu oceny efektów odczulania koni za pomocą konglomeratu wcześniej wybranych cech. Badaniami objęto 28 młodych ogierów i klaczy półkrwi, które poddano trzydniowemu odczulaniu metodą Silversand Horsemanship. W trakcie odczulania, składającego się z dziesięciu elementów, mierzono cząstkowe HR, czas ich trwania oraz wystawiano koniom oceny za zachowanie się. Na podstawie cech wybranych ze względu na największe SD i punktacji za ich wartość, określonej na podstawie przyporządkowania do pięciu przedziałów rangowych, opracowano wzór do oceny efektów odczulania ogierów i klaczy. Wyniki uzyskano dzięki wieloczynnikowej analizie wariancji i testowi t-Tukeya. Stwierdzono, że po ogierach można spodziewać się większej stabilności emocjonalnej w sytuacjach niestereotypowych. Dodatkowo efektywność odczulania powinna zwiększyć się po dostosowaniu jego przebiegu do płci koni. Wykorzystanie zaproponowanego w niniejszej pracy sposobu oceny efektów odczulania za pomocą wymiernych i niewymiernych cech o największej zmienności może być pomocne w selekcji koni, od których będzie się wymagało specjalnych cech psychicznych.
Słowa kluczowe:
konie, metody naturalne, odczulanieBibliografia
Allen W.R., 2005. The development and application of the modern reproductive technologies to horse breeding. Reprod. Domest. Anim. 40 (4), 310–329.
Christensen J.W., Rundgren M., Olsson K., 2006. Training methods for horses: habituation to a frightening stimulus. Equine Vet. J. 38 (5), 439–445.
Duberstein K., Gilkeson J., 2010. Determination of sex differences in personality and trainability of yearling horses utilizing a handler questionnaire. Appl. Anim. Behav. Sci. 128 (1–4), 57–63.
Fureix C., Pagès M., Bon R., Lassalle J.M., Kuntz P., Gonzales G., 2009. A preliminary study of the effects of handling type on horses’ emotional reactivity and the human-horse relationship. Behav. Process. 82, 202–210.
Gehrke K.E., 2009. Developing coherent leadership in partnership with horses. A New approach to leadership training. J. Res. Innov. Teach. 21, 222–234.
Gill J., 2003. Fizjologia konia. Wydaw. Sport, Warszawa.
Goodwin D., 2007. Equine learning behaviour: what we know, what we don’t know and priorities for future research. Behav. Process. 76,17–19.
Hausberger M., Gautier E., Muller C., Jego P., 2007. Lower learning abilities in stereotypic horses. Appl. Anim. Behav. Sci. 107, 299–306.
Janczarek I., Stachurska A., Kędzierski W., Wilk I., 2013. Responses of horses of various breeds to a sympathetic training method. J. Equine Vet. Sci. 33 (10), 794–801.
Kędzierski W., Janczarek I., Stachurska A., 2012. Emotional Response of Naïve Purebred Arabian Colts and Fillies to Sympathetic and Traditional Training Methods. J. Equine Vet. Sci. 32 (11), 752–756.
Lewczuk D., 2008. Analiza systemu sędziowania zdolności skokowych koni w skokach luzem za pomocą komputerowej analizy obrazu. Monografie i Rozprawy, z. 21, Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN w Jastrzębcu.
McBride S.D., Mills D.S., 2012. Psychological factors affecting equine performance. BMC Vet. Res. 8 (1), 180.
McCall C.A., 1990. A review of learning behavior in horses and its application in horse training. J. Anim. Sci. 68, 75–81.
McDonnell S.M., 2003. The equid ethogram: a practical field guide to horse behavior. Eclipse Press, 24–33.
McLean A.N., McGreevy P.D., 2010. Horse–training techniques that may defy the principles of learning theory and compromise welfare. J. Vet. Behav. 5 (4). 187–195.
Miller R., 2007. Natural horsemanship explained. From heart to hands. Agencja PDM, 31, 33, 84.
Murphy J., Arkins S., 2007. Equine learning behaviour. Behav. Process. 76, 1–13.
Santamaria S., Bobbert M.E., Back W., Barneveld A., Weeren Van R.P., 2004. Variation in free jumping technique within and among horses with little experience in show jumping. Am. J. Vet. Res. 65 (7), 938–944.
Silversand Natural Horsemanship Programme, 2003. Basic skills 1, 8–21.
Thomas R., 2010. Predictability in an unpredictable environment: training the police horse using learning theory. J. Vet. Behav. 5 (4), 218.
Visser E.K., van Reenen C.G., van der Werf J.T., Schilder M.B., Knaap J.H., Barneveld A., Blokhuis H.J., 2002. Heart rate and heart rate variability during a novel object test and a han-dling test in young horses. Physiol. Behav. 76, 289–296.
Visser E.K., VanDierendonck M., Ellis A.D., Rijksen C., Van Reenen C.G., 2009. A comparison of sympathetic and conventional training methods on responses to initial horse training. Vet. J. 181 (1), 48–52.
Wilk I., Janczarek I., 2015. Relationship between behavior and cardiac response to round pen training. J. Vet. Behav. 10 (3), 231–236.
www.europeanpoliceunion.eu, 2016.
www.pzhk.pl, 2016.
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
Katedra Hodowli i Użytkowania Koni, Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
Licencja
Od 2022 r. artykuły są udostępniane na zasadach licencji Creative Commons uznanie autorstwa 4.0 międzynarodowa (CC BY 4.0). Artykuły opublikowane przed 2022 r. są dostępne na zasadach licencji Creative Commons uznanie autorstwa – użycie niekomercyjne – bez utworów zależnych 4.0 międzynarodowa (CC BY-NC-ND 4.0).
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej, nie jest rozpatrywany do publikacji w innych wydawnictwach.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła i wkładzie poszczególnych osób.
