Biologia, uprawa, wartość odżywcza oraz właściwości lecznicze czernidłaka kołpakowatego Coprinus comatus (Muller: Fries) S. F. Gray
IWONA SAS-GOLAK
Katedra Warzywnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Dąbrowskiego 159, 60–594 PoznańMAREK SIWULSKI
Katedra Warzywnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Dąbrowskiego 159, 60–594 PoznańKRZYSZTOF SOBIERALSKI
Katedra Warzywnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Dąbrowskiego 159, 60–594 PoznańJOLANTA LISIECKA
Katedra Warzywnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Dąbrowskiego 159, 60–594 PoznańAbstrakt
Czernidłak kołpakowaty Coprinus comatus jest gatunkiem występującym powszechnie w stanie naturalnym w Europie i Ameryce Północnej. Owocniki charakteryzują się mącznym, lekko słodkawym smakiem i przyjemnym aromatem. Są bardzo nietrwałe, łatwo się rozkładają, przekształcając w czarną ciecz, przypominającą atrament. Owocniki czernidłaka kołpakowatego są cenione jako źródło składników odżywczych oraz substancji o działaniu leczniczym. Wykazano antybakteryjne, przeciwzapalne i przeciwnowotworowe działanie C. comatus, a także jego zdolność do obniżania poziomu cukru oraz cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Gatunek ten uprawiany jest na skalę towarową głównie w Chinach, Korei i na Tajwanie. Uprawa czernidłaka kołpakowatego jest zbliżona technologicznie do uprawy pieczarki Agaricus bisporus.
Słowa kluczowe:
Coprinus comatus, owocnik, składniki odżywcze, substancje aktywne, podłożeBibliografia
Badalyan C.M., Gasparyan A.V., Garibyan N.G., 2003. Investigation of the antioxidant activity of some basidial macromycetes. Mikol. Fitopatol. 37, 63–68.
Carlile M.J., Watkinson S.C., Gooday G.W., 2001. The Fungi. Second ed. Elsevier Academic Press, 63.
Chaiyama V., Petcharat V., Kritsaneepaiboon P., 2007. Some morphological and physiological aspects and cultivation of Coprinus comatus (O. F. Mull) Gray. Songklanakarin J. Sci. Tech. 29 (2), 261–274.
Chang S.-T., Miles P.G., 2004. Mushrooms. Cultivation, nutritional value, medicinal effect and environmental impact. Second ed. CRC Press, Boca Raton, London, New York, Washington, 6.
Chen M.M., 2000. Cultivation techniques for Dictyophora, Polyporus umbellata, Coprinus comatus. Science and cultivation of edible fungi. Mushroom Sci. 2, 543–548.
Cui S.-Y., Niu Z.-M., Jiao T.-Y., Zhang J., 2008. Research and development on the disease of Coprinus comatus caused by Xylaria pedunculata. Edible Fungi, 57–60.
Ding Z., Lu Y., Lu Z., Lv F., Wang Y., Bie X., Wang F., Zhang K., 2010. Hypoglycaemic effect of comatin, an antidiabetic substance separated from Coprinus comatus broth, on alloxan-induced-diabetic rats. Food Chem. 121, 39–43.
Dong Y.H., Wang H.Q., Qiu L.Y., 2006. Optimization of a liquid growth medium for Coprinus comatus. Acta Edulis Fungi 13, 29–31.
Dotan N., Wasser S.P., Mahajna J., 2011. The culinary-medicinal mushroom Coprinus comatusas a natural antiandrogenic modulator. Integr. Cancer Ther. 10 (2), 148–159.
Dursun N., Ozcan M.M., Kasik G., Ozturk C., 2006. Mineral contents of 34 species of edible mushroom growing wild in Turkey. J. Sci. Food Agric. 86, 1087–1094.
Fan J.-M., Zhang J.-S., Tang Q.-J., Liu Y.-F., Zhang A.-Q., Pan Y.-J., 2006. Structural elucidation of a neutral fucogalactan from the mycelium of Coprinus comatus. Carbohyd. Res. 341, 1130–1134.
Frużyńska-Jóźwiak D., Siwulski M., Sobieralski K., Sas-Golak I., Błaszczyk L., 2011a. Impact of Trichoderma isolates on the mycelium development of wild strains of Coprinus comatus (Müll.) S.F. Gray. J. Plant Prot. Res. 51 (2), 163–166.
Frużyńska-Jóźwiak D., Sobieralski K., Siwulski M., Spiżewski T., Błaszczyk L., Sas-Golak I., 2011b. Effect of infections with Trichoderma isolates on yielding of wild strains of Coprinus comatus (Müll.) S.F. Gray. J. Plant Prot. Res. 51 (4), 410–412.
Gu Y.H., Leonard J., 2006. In vitro effect on proliferation, apoptosis and colony inhibition in ER-dependent and ER-independent human breast cancer cells by selected mushroom species. Oncol. Rep. 15, 417–423.
Habal R., Martinez J.A., 2006. Toxicity mushroom, http//emedicine. medscape.com/article/167398.
Han C., Yuan J., Wang Y., Li L., 2006. Hypoglycemic activity of fermented mushroom of Coprinus comatus rich in vanadium. J. Trace Elem. Med. Biol. 20, 191–196.
Han C., Cui B., Wang. Y., 2008. Vanadium uptake by biomass of Coprinus comatus and their effect on hyperglycemic mice. Biol. Trace Elem. Res. 124, 35–39.
Hiroshi S., Keiko F., 1999. Cultivation of Coprinus comatus Pers. Japan. Appl. Publ. No JP 11–125365.
Ho M.S., Peng J.T., 2006. Edible mushroom production in Taiwan. Mushroom Intern. 104, 7–9.
Huang N.L., 1997. The cultivation of 18 kinds of rare and delicious mushrooms. China Agriculture Press, Beijing.
Jang M.-J., Lee Y.-H., Liu J.-J., Ju Y.-C., 2009. Optimal conditions for the mycelia growth of Coprinus comatus strains. Mycobiology 37 (2), 103–108.
Ju Y.-M., Hsieh H.-M. 2011. Xylaria coprinicola, a new species that antagonizes cultivation of Coprinus comatus in China. Mycologia 103 (2), 424–430.
Li B., Lu F., Suo X., Nan H., Li B., 2010. Antioxidant properties of cap and spite from Coprinus comatus. Molecules 15, 1473–1486.
Li Y., Xiang H., 2005. Nematicidal activity Coprinus comatus. Acta Phytopathol. Sinica 35, 456–458.
Liu Y.F. Zhang J.S., 2003. Recent advances in the studies on the medicinal functions of Coprinus comatus. Acta Edulis Fungi 10 (2), 60–63.
Luo T., Qian Z.M., 1999. The key techniques of the CC100 Coprinus comatus cultivation. Edible Fungi 4, 14–15.
Mendil D., Uluozlu O.D., Tuzen M., Hasdemir E., Sari H., 2005. Trace metal levels in mushroom samples from Ordu, Turkey. Food Chem. 91, 463–467.
Park W.H., Lee H.D., 2005. Wild fungi of Korea. Kyo-Hak Publishing Co., Ltd., 218–219.
Redhead S.A., Vilgalys R., Moncalvo J.-M., Johnson J., Hopple J.S., 2001. Coprinus Pers. and the disposition of Coprinus species sensu lato. Taxonomy 50, 203–241.
Sabo A., Stilinovic N., Vukmirovic S., Bukumiric Z., Capo I., Jakovljevic V., 2010. Pharmacodynamic action of a commercial preparation of the mushroom Coprinus comatus in rats. Phytother. Res. 24, 1532–1537.
Siwulski M. Sobieralski K., 1994a. Wpływ pożywki na wzrost grzybni czernidłaka kołpakowatego (Coprinus comatus) i pierścieniaka uprawowego (Stropharia rugosoannulata). Probl. Hig. 44, 118–121.
Siwulski M., Sobieralski K., 1994b. Porównanie plonowania wybranych krzyżówek czernidłaka kołpakowatego Coprinus comatus S.F. Hodowla i Nasiennictwo Roślin Ogrodniczych. Katedra Nasiennictwa i Szkółkarstwa AR w Poznaniu, 332–334.
Siwulski M., Sobieralski K., 1995. Porównanie plonowania kultur krzyżówkowych czernidłaka kołpakowatego, w: Mat. V Ogólnopols. Zjazdu Hod. Rośl. Ogrod., 23–24 lutego, Skierniewice, 446–447.
Siwulski M., Sobieralski K., 1996. Wpływ odmiany na plonowanie czernidłaka kołpakowatego na słomie przygotowanej metodą energooszczędną. Probl. Hig. 53, 123–125.
Siwulski M., Sobieralski K., Pawlak R., 2001. Utilization of wild forms of mushroom Coprinus comatus (Műll.) S.F. Gray in breeding of commercial strains. J. Veg. Crop Prod. 1(7), 3–7.
Stamets P., 2000. Growing gourmet and medicinal mushrooms, 3rd ed. Ten Speed Press, Berkeley, CA, 229–232.
Tsai S.-Y., Tsai H.-L., Mau J.-L., 2009. Antioxidant properties of Coprinus comatus. J. Food Bioch. 33, 368–389.
Vaz J.A., Barros L., Martins A., Santos-Buelga C., Vasconcelos M.H., Ferreira I.C.F.R., 2011. Chemical composition of wild edible mushrooms and antioxidant properties of their water soluble polysaccharidic and ethanolic fractions. Food Chem. 126, 610–616.
Wang P., 2000. A new pathogen of Coprinus comatus mushroom – Xylaria furcata. Edible Fungi 2000, 34.
Wang C., Hou Y., 2011. Determination of trace elements in three mushroom sample of Basidiomycetes from Shandong, China. Biol. Trace Elem. Res. 142, 843–847.
Yang G.L., Xue H.B., 2000. Specialized cultivation manual about edible and medicinal mushroom. China Agricultural Press, 361–368.
Yang X., Wan M., Mi K., Feng H., Chan D.K.O., Yang Q., 2003. The quantification of (13)--glucan in edible and medicinal mushroom polysaccharides by using limulus G test. Mycosystema 22, 296–302.
Ying J.Z., Mao X.L., Ma Q.M., Zong Y.C., Wen H.A., 1987. Icones of medicinal fungi from China. Beijing. Science Press, pp. 313.
Yu J., Cui P.-J., Zeng W.-L., Xie X.-L., Liang W.-J., Lin G.-B., Zeng L., 2009. Protective effect of selenium-polysaccharides from the mycelia of Coprinus comatus on alloxan-induced oxidative stress in mice. Food Chem. 117, 42–47.
Zaidman B.-Z., Wasser S.P., Nevo E., Mahajna J., 2008. Coprinus comatus and Ganoderma lucidum interfere with androgen receptor function in LNCaP prostate cancer cells. Mol. Biol. Rep. 35, 107–117.
Zhou G., Han C., 2008. The co-effect of vanadium and fermented mushroom of Coprinus comatus on glycaemic metabolism. Biol. Trace Elem. Res. 124, 20–27.
Zhu J.B., 1998. The cultivation techniques of Coprinus comatus on Shangai Nan-hui Country. Edible Fungi 3, 32.
Carlile M.J., Watkinson S.C., Gooday G.W., 2001. The Fungi. Second ed. Elsevier Academic Press, 63.
Chaiyama V., Petcharat V., Kritsaneepaiboon P., 2007. Some morphological and physiological aspects and cultivation of Coprinus comatus (O. F. Mull) Gray. Songklanakarin J. Sci. Tech. 29 (2), 261–274.
Chang S.-T., Miles P.G., 2004. Mushrooms. Cultivation, nutritional value, medicinal effect and environmental impact. Second ed. CRC Press, Boca Raton, London, New York, Washington, 6.
Chen M.M., 2000. Cultivation techniques for Dictyophora, Polyporus umbellata, Coprinus comatus. Science and cultivation of edible fungi. Mushroom Sci. 2, 543–548.
Cui S.-Y., Niu Z.-M., Jiao T.-Y., Zhang J., 2008. Research and development on the disease of Coprinus comatus caused by Xylaria pedunculata. Edible Fungi, 57–60.
Ding Z., Lu Y., Lu Z., Lv F., Wang Y., Bie X., Wang F., Zhang K., 2010. Hypoglycaemic effect of comatin, an antidiabetic substance separated from Coprinus comatus broth, on alloxan-induced-diabetic rats. Food Chem. 121, 39–43.
Dong Y.H., Wang H.Q., Qiu L.Y., 2006. Optimization of a liquid growth medium for Coprinus comatus. Acta Edulis Fungi 13, 29–31.
Dotan N., Wasser S.P., Mahajna J., 2011. The culinary-medicinal mushroom Coprinus comatusas a natural antiandrogenic modulator. Integr. Cancer Ther. 10 (2), 148–159.
Dursun N., Ozcan M.M., Kasik G., Ozturk C., 2006. Mineral contents of 34 species of edible mushroom growing wild in Turkey. J. Sci. Food Agric. 86, 1087–1094.
Fan J.-M., Zhang J.-S., Tang Q.-J., Liu Y.-F., Zhang A.-Q., Pan Y.-J., 2006. Structural elucidation of a neutral fucogalactan from the mycelium of Coprinus comatus. Carbohyd. Res. 341, 1130–1134.
Frużyńska-Jóźwiak D., Siwulski M., Sobieralski K., Sas-Golak I., Błaszczyk L., 2011a. Impact of Trichoderma isolates on the mycelium development of wild strains of Coprinus comatus (Müll.) S.F. Gray. J. Plant Prot. Res. 51 (2), 163–166.
Frużyńska-Jóźwiak D., Sobieralski K., Siwulski M., Spiżewski T., Błaszczyk L., Sas-Golak I., 2011b. Effect of infections with Trichoderma isolates on yielding of wild strains of Coprinus comatus (Müll.) S.F. Gray. J. Plant Prot. Res. 51 (4), 410–412.
Gu Y.H., Leonard J., 2006. In vitro effect on proliferation, apoptosis and colony inhibition in ER-dependent and ER-independent human breast cancer cells by selected mushroom species. Oncol. Rep. 15, 417–423.
Habal R., Martinez J.A., 2006. Toxicity mushroom, http//emedicine. medscape.com/article/167398.
Han C., Yuan J., Wang Y., Li L., 2006. Hypoglycemic activity of fermented mushroom of Coprinus comatus rich in vanadium. J. Trace Elem. Med. Biol. 20, 191–196.
Han C., Cui B., Wang. Y., 2008. Vanadium uptake by biomass of Coprinus comatus and their effect on hyperglycemic mice. Biol. Trace Elem. Res. 124, 35–39.
Hiroshi S., Keiko F., 1999. Cultivation of Coprinus comatus Pers. Japan. Appl. Publ. No JP 11–125365.
Ho M.S., Peng J.T., 2006. Edible mushroom production in Taiwan. Mushroom Intern. 104, 7–9.
Huang N.L., 1997. The cultivation of 18 kinds of rare and delicious mushrooms. China Agriculture Press, Beijing.
Jang M.-J., Lee Y.-H., Liu J.-J., Ju Y.-C., 2009. Optimal conditions for the mycelia growth of Coprinus comatus strains. Mycobiology 37 (2), 103–108.
Ju Y.-M., Hsieh H.-M. 2011. Xylaria coprinicola, a new species that antagonizes cultivation of Coprinus comatus in China. Mycologia 103 (2), 424–430.
Li B., Lu F., Suo X., Nan H., Li B., 2010. Antioxidant properties of cap and spite from Coprinus comatus. Molecules 15, 1473–1486.
Li Y., Xiang H., 2005. Nematicidal activity Coprinus comatus. Acta Phytopathol. Sinica 35, 456–458.
Liu Y.F. Zhang J.S., 2003. Recent advances in the studies on the medicinal functions of Coprinus comatus. Acta Edulis Fungi 10 (2), 60–63.
Luo T., Qian Z.M., 1999. The key techniques of the CC100 Coprinus comatus cultivation. Edible Fungi 4, 14–15.
Mendil D., Uluozlu O.D., Tuzen M., Hasdemir E., Sari H., 2005. Trace metal levels in mushroom samples from Ordu, Turkey. Food Chem. 91, 463–467.
Park W.H., Lee H.D., 2005. Wild fungi of Korea. Kyo-Hak Publishing Co., Ltd., 218–219.
Redhead S.A., Vilgalys R., Moncalvo J.-M., Johnson J., Hopple J.S., 2001. Coprinus Pers. and the disposition of Coprinus species sensu lato. Taxonomy 50, 203–241.
Sabo A., Stilinovic N., Vukmirovic S., Bukumiric Z., Capo I., Jakovljevic V., 2010. Pharmacodynamic action of a commercial preparation of the mushroom Coprinus comatus in rats. Phytother. Res. 24, 1532–1537.
Siwulski M. Sobieralski K., 1994a. Wpływ pożywki na wzrost grzybni czernidłaka kołpakowatego (Coprinus comatus) i pierścieniaka uprawowego (Stropharia rugosoannulata). Probl. Hig. 44, 118–121.
Siwulski M., Sobieralski K., 1994b. Porównanie plonowania wybranych krzyżówek czernidłaka kołpakowatego Coprinus comatus S.F. Hodowla i Nasiennictwo Roślin Ogrodniczych. Katedra Nasiennictwa i Szkółkarstwa AR w Poznaniu, 332–334.
Siwulski M., Sobieralski K., 1995. Porównanie plonowania kultur krzyżówkowych czernidłaka kołpakowatego, w: Mat. V Ogólnopols. Zjazdu Hod. Rośl. Ogrod., 23–24 lutego, Skierniewice, 446–447.
Siwulski M., Sobieralski K., 1996. Wpływ odmiany na plonowanie czernidłaka kołpakowatego na słomie przygotowanej metodą energooszczędną. Probl. Hig. 53, 123–125.
Siwulski M., Sobieralski K., Pawlak R., 2001. Utilization of wild forms of mushroom Coprinus comatus (Műll.) S.F. Gray in breeding of commercial strains. J. Veg. Crop Prod. 1(7), 3–7.
Stamets P., 2000. Growing gourmet and medicinal mushrooms, 3rd ed. Ten Speed Press, Berkeley, CA, 229–232.
Tsai S.-Y., Tsai H.-L., Mau J.-L., 2009. Antioxidant properties of Coprinus comatus. J. Food Bioch. 33, 368–389.
Vaz J.A., Barros L., Martins A., Santos-Buelga C., Vasconcelos M.H., Ferreira I.C.F.R., 2011. Chemical composition of wild edible mushrooms and antioxidant properties of their water soluble polysaccharidic and ethanolic fractions. Food Chem. 126, 610–616.
Wang P., 2000. A new pathogen of Coprinus comatus mushroom – Xylaria furcata. Edible Fungi 2000, 34.
Wang C., Hou Y., 2011. Determination of trace elements in three mushroom sample of Basidiomycetes from Shandong, China. Biol. Trace Elem. Res. 142, 843–847.
Yang G.L., Xue H.B., 2000. Specialized cultivation manual about edible and medicinal mushroom. China Agricultural Press, 361–368.
Yang X., Wan M., Mi K., Feng H., Chan D.K.O., Yang Q., 2003. The quantification of (13)--glucan in edible and medicinal mushroom polysaccharides by using limulus G test. Mycosystema 22, 296–302.
Ying J.Z., Mao X.L., Ma Q.M., Zong Y.C., Wen H.A., 1987. Icones of medicinal fungi from China. Beijing. Science Press, pp. 313.
Yu J., Cui P.-J., Zeng W.-L., Xie X.-L., Liang W.-J., Lin G.-B., Zeng L., 2009. Protective effect of selenium-polysaccharides from the mycelia of Coprinus comatus on alloxan-induced oxidative stress in mice. Food Chem. 117, 42–47.
Zaidman B.-Z., Wasser S.P., Nevo E., Mahajna J., 2008. Coprinus comatus and Ganoderma lucidum interfere with androgen receptor function in LNCaP prostate cancer cells. Mol. Biol. Rep. 35, 107–117.
Zhou G., Han C., 2008. The co-effect of vanadium and fermented mushroom of Coprinus comatus on glycaemic metabolism. Biol. Trace Elem. Res. 124, 20–27.
Zhu J.B., 1998. The cultivation techniques of Coprinus comatus on Shangai Nan-hui Country. Edible Fungi 3, 32.
IWONA SAS-GOLAK
Katedra Warzywnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Dąbrowskiego 159, 60–594 Poznań
Katedra Warzywnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Dąbrowskiego 159, 60–594 Poznań
MAREK SIWULSKI
Katedra Warzywnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Dąbrowskiego 159, 60–594 Poznań
Katedra Warzywnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Dąbrowskiego 159, 60–594 Poznań
KRZYSZTOF SOBIERALSKI
Katedra Warzywnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Dąbrowskiego 159, 60–594 Poznań
Katedra Warzywnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Dąbrowskiego 159, 60–594 Poznań
JOLANTA LISIECKA
Katedra Warzywnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Dąbrowskiego 159, 60–594 Poznań
Katedra Warzywnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Dąbrowskiego 159, 60–594 Poznań
Licencja
Przesyłając artykuł do publikacji, autor oświadcza, że posiada pełnię autorskich praw majątkowych oraz osobistych do utworu, a jego opublikowanie nie naruszy praw osób trzecich. Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła i wkładzie poszczególnych osób.
Przesłanie przez autora artykułu do publikacji w czasopiśmie „Annales Horticulturae” traktowane będzie jako udzielenie licencji do eksploatacji praw autorskich do artykułu na zasadach licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 (CC BY-NC-ND 4.0)
