Wpływ zadrzewień śródpolnych na mikroklimat i bioróżnorodność agrocenoz
Piotr Czyżowski
Katedra Etologii Zwierząt i Łowiectwa, Zakład Gospodarki Łowieckiej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul Akademicka 13, 20-950 Lublin, Polskahttps://orcid.org/0000-0002-8587-246X
Karolina Bartosiak
Katedra Etologii Zwierząt i Łowiectwa, Zakład Gospodarki Łowieckiej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul Akademicka 13, 20-950 Lublin, PolskaSławomir Beeger
Katedra Etologii Zwierząt i Łowiectwa, Zakład Gospodarki Łowieckiej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin, Polskahttps://orcid.org/0000-0003-4569-8273
Marian Flis
Katedra Etologii Zwierząt i Łowiectwa, Zakład Gospodarki Łowieckiej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin, Polskahttps://orcid.org/0000-0001-7429-3158
Abstrakt
W pracy oceniono wybrane cechy agrocenozy w zależności od odległości od zadrzewienia śródpolnego. Wyznaczono 10 stanowisk badawczych, na każdym z nich, począwszy od linii zadrzewienia, wkopano w ziemię pojemniki litrowe (słoiki) w odległościach 10 m od siebie. W trakcie badań prowadzono cotygodniowe obserwacje, w których odnotowywano wybrane parametry meteorologiczne: temperaturę powietrza, temperaturę gleby, prędkość wiatru, wilgotność powietrza. Określono także wybrane wskaźniki ekologiczne: liczbę zebranych osobników, gatunków oraz średnią masę bezkręgowców (mg). Założeniem doświadczenia było wykazanie zróżnicowania mikroklimatycznego i biologicznego w zależności od odległości od zadrzewienia. Na tej podstawie przedstawiono zmiany średnich wartości wybranych parametrów meteorologicznych i wskaźników ekologicznych w obrębie kolejnych stanowiskach badawczych. W pracy nie potwierdzono wzrostu bioróżnorodności wraz ze zmniejszeniem się odległości od zadrzewienia. Najwięcej gatunków stwierdzono w środkowej części transektu (stanowiska badawcze 5, 6 i 7), co może być wynikiem dodatkowego wpływu łąki sąsiadującej z danym odcinkiem oraz wyższych średnich temperatur gleby w tym obszarze. Stwierdzono wzrost prędkości wiatru w miarę odległości od zadrzewienia. Potwierdza to fakt, że zadrzewienia hamują prędkość wiatru. Wilgotność powietrza w obrębie badanego obszaru była na podobnym poziomie, można zatem przypuszczać, że zadrzewienia oddziałują stabilizująco na wilgotność powietrza przyległych do nich obszarów.
Słowa kluczowe:
zadrzewienie śródpolne, mikroklimat, bioróżnorodność, agrocenozaBibliografia
Baker T.P., Marais Z.E., Davidson N.J., Worledge D., Mendham D.S., 2021. The role of open woodland in mitigating microclimatic extremes in agricultural landscapes. Ecol. Restor. 22, 118–126. https://doi.org/10.1111/emr.12466 DOI: https://doi.org/10.1111/emr.12466
Banaszak J., Cierzniak T., 2000. Ocena stopnia zagrożeń i możliwości ochrony owadów w agroekosystemach. Wiad. Entomol. 18(2), 73–94.
Bartoszewicz A., 2020. Mid-field shelterbelts as a way of confining nitrogen migration in soils and waters of rural areas. Acta Agrophys. 2001(56), 37–48.
Bielińska E.J., Futa B., Mocek A., 2008. Wpływ zabiegów agrotechnicznych na funkcjonowanie krajobrazu rolniczego. Inż. Rol. 12, 7–15.
Bielińska E.J., Węgorek T., 2005. Assessment of mid-field shelterbelt influence on enzymatic activity of lessive soil. Acta Agrophys. 5(1), 17–24.
Breshears D.D., Nyhan J.W., Heil C.E., Wilcox B.P., 1998. Effects of woody plants on microclimate in a semiarid woodland: soil temperature and evaporation in canopy and intercanopy patches. Int. J. Plant Sci. 159(6), 1010–1017. DOI: https://doi.org/10.1086/314083
Cleugh H.A., 1998. Effects of windbreaks on airflow, microclimates and crop yields. Agrofor Syst. 41, 55–84. https://doi.org/10.1023/A:1006019805109 DOI: https://doi.org/10.1023/A:1006019805109
Follett P.A., Bruin J., Desneux N., 2020. Insects in agroecosystems–an introduction. Entomol. Exp. Appl. 168(1), 3–6. DOI: https://doi.org/10.1111/eea.12871
Górny M., 1993. Rola zadrzewień w krajobrazie rolniczym. W: Rolnictwo ekologiczne od teorii do praktyki. Stowarzyszenie Ekoland, Stiftung Leben & Umwelt, Warszawa, 123–130.
GUS, 2022. Rocznik Statystyczny Rolnictwa. GUS Warszawa, 64–65.
Hawke M.F., Wedderburn M.E., 1994. Microclimate changes under pinus radiata agroforestry regimes in New Zealand. Agric. For. Meteorol. 71(1–2), 133–145. https://doi.org/10.1016/0168-1923(94)90104-X DOI: https://doi.org/10.1016/0168-1923(94)90104-X
Holland J.M., Smith B.M., Birkett T.C., Southway S., 2012. Farmland bird invertebrate food provi-sion in arable crops. Ann. Appl. Biol. 160(1), 66–75. https://doi.org/10.1111/j.1744-7348.2011.00521.x DOI: https://doi.org/10.1111/j.1744-7348.2011.00521.x
Huruk S., 2006. Porównanie struktur zgrupowań biegaczowatych (Coleoptera: Carabidae) łąk ko-śnych oraz przylegających do nich pól uprawnych. Wiad. Entomol. 25(Supl 1), 9–32.
Inurreta-Aguirre H.D., Lauri P.É., Dupraz C., Gosme M., 2018. Yield components and phenology of durum wheat in a Mediterranean alley-cropping system. Agrofor. Syst. 92(4), 961–974. https://doi.org/10.1007/s10457-018-0201-2 DOI: https://doi.org/10.1007/s10457-018-0201-2
Kocur-Bera K., Dudzińska M., 2013. Identyfikacja funkcji zadrzewień przydrożnych. Acta Sci. Pol. Adm. Locorum 12(4), 27–39.
Konieczna K., Melke A., Olbrycht T., 2012. Bioróżnorodność drapieżnych biegaczowatych (Col., Carabidae) i kusakowatych (Col., Staphylinidae) zasiedlających pole uprawne i zadrzewienie śródpolne. Prog. Plant Prot. 52(2), 340–346.
Koreleski K., 2006. Wstępna ocena wpływu lasów i zadrzewień na wartość gruntów ornych. Infrastrukt. Ekol. Teren. Wiej. 2(1), 5–14.
Kort J., Bank G., Pomeroy J., Fang X., 2012. Effects of shelterbelts on snow distribution and sublimation. Agrofor. Syst. 86, 335–344. https://doi.org/10.1007/s10457-011-9466-4 DOI: https://doi.org/10.1007/s10457-011-9466-4
Kosewska A., Nietupski M., Laszczak-Dawid A., Ciepielewska D., 2008. Zgrupowania epigeicz-nych biegaczowatych (Col. Carabidae) wybranych agrocenoz. Prog. Plant Prot. 48(4), 1304–1308.
Kryk B., Malicki M., 2010. Rolnictwo w kontekście zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Wydawnictwo Economicus. Szczecin. 195–208.
Marshall E.J.P., Brown V.K, Boatman N.D., Lutman P.J.W., Squire G.R., Ward L.K., 2003. The role of weeds in supporting biological diversity within the crop fields. European Weed Research Society. United Kingdom. 77–89. DOI: https://doi.org/10.1046/j.1365-3180.2003.00326.x
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2022. Zakładanie zadrzewień śródpolnych w ramach wspólnej polityki rolnej. Warszawa 2022, 1–20. https://www.gov.pl/web/rolnictwo/wsparcie-na-zadrzewienia-srodpolne [dostęp: 5.07.2024].
Morecroft M.D., Taylor M.E., Oliver H.R., 1998. Air and soil microclimates of deciduous woodland compared to an open site. Agric. For. Meteorol. 90(1–2), 141–156. https://doi.org/10.1016/S0168-1923(97)00070-1 DOI: https://doi.org/10.1016/S0168-1923(97)00070-1
Podolski B., 2008. Funkcja glebochronna lasów i zadrzewień śródpolnych a plonowanie upraw. Zesz. Probl. Postęp. Nauk Rol. 526, 139–191.
Ryszkowski L., 1981. Wpływ intensyfikacji rolnictwa na faunę. Zesz. Probl. Postęp. Nauk Rol. 7–38.
Ryszkowski L., Bartoszewicz A., Kedziora A., 1996. The potential role of mid-field forests as buffer zones. Buffer Zones, 171–191.
Ryszkowski L., Karg J., Kujawa K., Gołdyn H., Arczyńska-Chudy E., 2001. Influence of landscape mosaic structure on diversity of wild plant and animal communities in agricultural landscapes of Poland. W: Landscape Ecology in Agroecosystems Management. 185–217. DOI: https://doi.org/10.1201/9781420041378-8
Ryszkowski L., Kędziora A., 2007. Modification of water flows and nitrogen fluxes by shelterbelts. Ecol. Eng. 29(4), 388–400. https://doi.org/10.1016/j.ecoleng.2006.09.023 DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecoleng.2006.09.023
Smirnova M.A., Gennadiev A.N., Chendev Y.G., Kovach R.G., 2020. Influence of forest shelter-belts on local pedodiversity (Belgorod Oblast). Eurasian Soil Sci. 53, 1195–1205. https://doi.org/10.1134/S1064229320090161 DOI: https://doi.org/10.1134/S1064229320090161
Szanser M., 2003. The effect of shelterbelts on litter decomposition and fauna of adjacent fields: In situ experiment. Pol. J. Ecol. 51(3), 309–321.
Tkaczuk C., Krzyczkowski T., Wegensteiner R., 2012. The occurrence of entomopathogenic fungi in soils from mid-field woodlots and adjacent small-scale arable fields. Acta Mycol. 47(2), 191–202. https://doi.org/10.5586/am.2012.024 DOI: https://doi.org/10.5586/am.2012.024
Węgorek T., Rybicki R., 2006. Wpływ budowy zadrzewienia śródpolnego na kształtowanie się pokrywy śnieżnej. Acta Agrop, 7(1), 165–273.
Zajączkowski K., 2000. Rola zadrzewień w kształtowaniu przyrodniczych warunków rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz akumulacji węgla z atmosfery. Zesz. Edu. Rol. Pol. Ochrona Jakości Wody, 6, 72–84.
Katedra Etologii Zwierząt i Łowiectwa, Zakład Gospodarki Łowieckiej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul Akademicka 13, 20-950 Lublin, Polska https://orcid.org/0000-0002-8587-246X
Katedra Etologii Zwierząt i Łowiectwa, Zakład Gospodarki Łowieckiej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul Akademicka 13, 20-950 Lublin, Polska
Katedra Etologii Zwierząt i Łowiectwa, Zakład Gospodarki Łowieckiej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin, Polska https://orcid.org/0000-0003-4569-8273
Katedra Etologii Zwierząt i Łowiectwa, Zakład Gospodarki Łowieckiej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin, Polska https://orcid.org/0000-0001-7429-3158
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły są udostępniane na zasadach CC BY 4.0 (do 2020 r. na zasadach CC BY-NC-ND 4.0)..
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej i nie jest rozpatrywany do publikacji gdzie indziej.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła, wkładzie poszczególnych osób i źródle finansowania.
Samoarchiwizacja
Czasopismo Agronomy Science przyjęło politykę samoarchiwizacji nazwaną przez bazę Sherpa Romeo drogą niebieską. Od 2021 r. autorzy mogą samoarchiwizować postprinty artykułów oraz wersje wydawnicze (zgodnie z licencją CC BY). Artykuły z lat wcześniejszych (udostępniane na licencji CC BY-NC-ND 4.0) mogą być samoarchiwizowane tylko w wersji wydawniczej.
